Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Czas i termin do odrzucenia spadku przez rodziców za dziecko

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.  Przewidziany w art. 1015 § 1 KC termin jest terminem zawitym prawa materialnego (prekluzyjnym). Jego początek liczony jest w odniesieniu do każdego spadkobiercy od dnia, w którym dowiedział się on z właściwego, pewnego źródła o tytule powołania. Oznacza to, że oddzielnie liczony jest jego bieg zarówno co do każdego spadkobiercy, jak i co do każdego z tytułów powołania. Przy dziedziczeniu ustawowym w razie dojścia do spadku spadkobiercy powołanego w dalszej kolejności, z uwagi na odrzucenie spadku przez wyprzedzającego go spadkobiercę, termin do złożenia oświadczenia przez spadkobiercę dziedziczącego w dalszej kolejności, rozpoczyna się od dnia, w którym dowiedział się on o odrzuceniu spadku przez wyprzedzającego go spadkobiercę. Jeżeli spadkobierca nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, początkiem terminu w stosunku do niego jest dzień, w którym o tytule jego powołania dowiedział się jego przedstawiciel ustawowy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2015 r., IV CSK 304/14).

Złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka i wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego stosownie do art. 101 § 3 KRO (por. uzasadnienie uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1977 r., III CZP 73/76, OSNC 1978, nr 2, poz. 19, uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2018 r., III CZP 102/17, OSNC 2018, nr 12, poz. 110, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1998 r., I CKU 181/97). W przytoczonej uchwale III CZP 102/17, Sąd Najwyższy odniósł się do sformułowanych w nauce i orzecznictwie koncepcji dotyczących wpływu złożenia wniosku o zezwolenie sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku przez małoletniego spadkobiercę na bieg terminu 6 miesięcy do złożenia takiego oświadczenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 r., II CSK 414/11, M. Prawn. 2014/20/1087, z dnia 13 grudnia 2012 r., V CSK 18/12, , z dnia 20 listopada 2013 r., I CSK 329/13, OSNC 2014, nr 9, poz. 93, z dnia 24 września 2015 r., V CSK 686/14, OSNC-ZD 2017, nr 2, poz. 24, z dnia 28 września 2016 r., III CSK 329/15, OSNC 2017, nr 5, poz. 61 oraz z dnia 28 maja 2015 r., III CSK 352/14, OSNC 2016, nr 5, poz. 63). Ostatecznie przychylił się do poglądu zgodnie z którym postępowanie, o jakim mowa w art. 101 § 3 KRO, ma wpływ na bieg terminu do złożenia oświadczenia spadkowego przez małoletniego spadkobiercę, z tym że trzeba rozróżnić dwie sytuacje. Jeżeli postanowienie sądu opiekuńczego uprawomocni się przed upływem tego terminu, możliwe jest jego dochowanie, a przedstawiciel ustawowy powinien złożyć stosowne oświadczenie przed notariuszem albo wniosek o jego przyjęcie do sądu spadku.

Odmienna sytuacja zachodzi wtedy, gdy zezwolenie sądu opiekuńczego uprawomocni się po upływie wskazanego terminu, skoro jego dochowanie jest wówczas, z przyczyn niezależnych od wnioskodawcy, niemożliwe. Małoletni zostaje pozbawiony możliwości złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, co oznacza pogorszenie jego sytuacji wobec innych spadkobierców, którzy nie muszą podejmować przed sądem żadnych czynności w celu uzyskania zezwolenia na złożenie takiego oświadczenia. Ze względu na niemożność zaaprobowania takiej sytuacji, konieczne jest znalezienie aksjologicznie słusznego rozwiązania, umożliwiającego, w braku normy na to pozwalającej, wydłużenie terminu do złożenia oświadczenia spadkowego. Stosowanie analogii powinno prowadzić do osiągnięcia minimum celu, czyli do wypełnienia luki konstrukcyjnej tylko w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do rozstrzygnięcia konkretnego przypadku. Takiego skutku nie zapewnia, zdaniem Sądu Najwyższego, zastosowanie wprost przepisów dotyczących przerwania lub zawieszenia biegu przedawnienia roszczeń. Należy zatem sięgnąć do innych przepisów, które dopuszczają wydłużenie terminu zawitego.

Stosownie do art. 1017 KC, w przypadku śmierci spadkobiercy przed upływem terminu do złożenia przez niego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, oświadczenie to może być złożone przez jego spadkobierców. Termin do złożenia tego oświadczenia nie może się jednak skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy. Przytoczony przepis reguluje najbardziej podobną sytuację do występującej w rozpoznawanej sprawie, prowadząc w istocie do zawieszenia biegu terminu do złożenia oświadczenia spadkowego przez małoletniego, ale tylko w niezbędnym zakresie, przez określony czas, wyznaczony przez bieg terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po zmarłym spadkobiercy. Podobieństwo tego przepisu pozwala na rozciągnięcie jego hipotezy na sytuację, w której złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez małoletniego wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego. Termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez przedstawicieli ustawowych dziecka nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie oświadczenia w tym przedmiocie. Jeżeli postępowanie przed sądem opiekuńczym zakończyło się wcześniej, oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego może być złożone w dowolnym momencie, aż do upływu terminu. Jeżeli jednak zakończyło się później, powinno być złożone niezwłocznie, a zatem z uwzględnieniem ogółu okoliczności sprawy i należytej staranności zobowiązanego (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 października 1985 r., III CZP 56/85, OSNC 1986, nr 9, poz. 137, oraz wyroków Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 564/99, OSP 2002, nr 11, poz. 144, z dnia 13 grudnia 2006 r., II CSK 293/06, , z dnia 11 lutego 2010 r., I CSK 262/09, z dnia 30 stycznia 2015 r., III CSK 164/14, z dnia 26 kwietnia 2017 r., I CSK 408/16, , i z dnia 13 października 2017 r., I CSK 75/17, OSNC 2018, nr 7-8, poz. 82). Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 12 czerwca 2019 r. II CSK 236/18

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu