Do Sądu Polskiego należą sprawy spadkowe, jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem polskim lub miał miejsce zamieszkania bądź miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, a także jeżeli majątek spadkowy albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej. Jednak Notariusz odmawia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli w sprawie brak jest jurysdykcji krajowej.
Chwilą właściwą dla oceny obywatelstwa w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku jest chwila śmierci spadkodawcy. Dokumentem potwierdzającym obywatelstwo spadkodawcy jest jego dowód osobisty, aktualny paszport czy decyzja w sprawie potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego. Ustalenie czy w chwili śmierci spadkodawca miał tylko obywatelstwo innego państwa, czy zachował także obywatelstwo polskie ma zasadnicze znaczenie dla określenia, jakie prawo jest właściwego dla oceny spraw związanych z dziedziczeniem.
W celu ustalenia obywatelstwa osoby zamieszkałej lub przebywającej za granicą, sąd może zwrócić się w szczególności do:
1) wojewody właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania tej osoby w Rzeczypospolitej Polskiej;
2) właściwego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego Rzeczypospolitej Polskiej o informację, czy dana osoba posiada obywatelstwo polskie, czy też nabyła obywatelstwo państwa obcego;
3) właściwego urzędu konsularnego państwa obcego w Polsce lub, za pośrednictwem Ministra Sprawiedliwości, przedstawicielstwa dyplomatycznego takiego państwa w Polsce o nadesłanie informacji, czy dana osoba, która zamieszkuje w tym państwie, posiada jego obywatelstwo.
Miejsce zwykłego pobytu jest to miejsce, w którym dana osoba zazwyczaj przebywa i w którym znajduje się główne centrum egzystencyjne danej osoby. O uznaniu danego miejsca za miejsce zwykłego pobytu przesądzają takie okoliczności faktyczne, jak czas trwania i regularna obecność danej osoby w danym państwie, jak również powody tej obecności, które wskazują na ścisły i stabilny związek z danym państwem. Przykładowo, ustalenie, że spadkodawcy zmarli na terytorium Polski, gdzie od dawna mieszkali i mieli majątek może uzasadniać domniemanie obywatelstwa, zaś w świetle art. 1108 § 1 KPC jurysdykcję sądów polskich uzasadnia także fakt posiadania przez spadkodawcę miejsca zamieszkania bądź miejsca stałego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.
Zasadą jest, że stwierdzenie nabycia spadku powinno dotyczyć całego spadku i że ograniczenie się do stwierdzenia nabycia spadku względem części majątku spadkowego jest niedopuszczalne, to jednak silniejszą zasadą jest to, że sądy polskie mogą orzekać wyłącznie w granicach jurysdykcji. W konsekwencji majątek spadkowy podlega podziałowi niejako na dwie części: jedną stanowi nieruchomość położona zagranicą, a drugą pozostały majątek.
Po ustaleniu, jakie prawo jest właściwe dla ogółu spraw dotyczących spadku, należy z kolei ustalić wyjątki od tej reguły. Jak wynika, bowiem z art. 41 ustawy Prawo prywatne międzynarodowe własność i inne prawa rzeczowe podlegają prawu państwa, w którym znajduje się ich przedmiot. Potwierdza to art. 30 rozporządzenia nr 650/2012. Z tak wskazanym prawem właściwym koresponduje wyłączna jurysdykcja sądów polskich, o której mowa w art. 11038 KPC. Zgodnie z tym przepisem do wyłącznej jurysdykcji krajowej należą sprawy o prawa rzeczowe na nieruchomości położonej w Polsce, jak również sprawy ze stosunku najmu, dzierżawy i innych stosunków dotyczących używania takiej nieruchomości, z wyjątkiem spraw o czynsz i inne należności związane z używaniem lub pobieraniem pożytków z takiej nieruchomości.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
