Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zgoda sądu na odrzucenie spadku z długami przez małoletnie dziecko

Rodzice, sprawując zarząd, dokonują szeregu czynności mogących mieć po pierwsze charakter czynności prawnych albo tylko faktycznych, a wśród czynności prawnych szczególną rolę odgrywają czynności dokonywane w imieniu dziecka, w tym czynności w postępowaniu sądowym. Czynności te można podzielić na czynności dotyczące istotnych spraw dziecka oraz czynności niemające takiego charakteru. Dokonanie tych pierwszych wymaga zgody obojga rodziców, pozostałych mogą dokonywać samodzielnie. Wreszcie czynności zarządu można podzielić na czynności zwykłego zarządu i czynności przekraczające ten zarząd.

Do czynności przekraczających zwykły zarząd powinno się zaliczać te, które powodują poważne zmniejszenie substancji majątku dziecka lub związane są z ryzykiem wywołania takich konsekwencji, jak również powodujące powstanie po stronie małoletniego znaczniejszego zobowiązania, jak też czynności, których celem jest zmiana przeznaczenia gospodarczego zarządzanego przez opiekuna majątku oraz zmiana jego dochodowości. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu należą, m.in. zrzeczenie się dziedziczenia czy odrzucenie spadku przez małoletniego, dlatego wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego.

Zgoda sądu na odrzucenie spadku z długami przez małoletnie dziecko Poznań

Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Nie mogą oni jednak bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Jak słusznie podniósł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 listopada 1982 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt I CR 234/82 reprezentacja rodzica w sprawach majątkowych dziecka, jeśli obejmuje czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu, wymaga umocowania udzielonego przez Sąd opiekuńczy. Miernikiem czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest ciężar gatunkowy dokonywanej czynności, jej skutki w sferze majątku małoletniego, wartości przedmiotu danej czynności oraz szeroko pojęte dobro dziecka i ochrona jego interesów życiowych. Konsekwencją braku zezwolenia Sądu opiekuńczego jest nieważność dokonanej czynności (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1977 r., sygn. akt III CZP 73/76). W doktrynie wskazano przykłady czynności przekraczających ramy zwykłego zarządu majątkiem dziecka. W szczególności zaliczono do nich zrzeczenie się dziedziczenia, odrzucenie spadku oraz przyjęcie spadku wprost.

O przyjęciu lub odrzuceniu spadku zawiadamia się wszystkie osoby, które według oświadczenia i przedstawionych dokumentów są powołane do dziedziczenia, choćby w dalszej kolejności. Istotą tej regulacji jest formalne powiadomienie dalszych spadkobierców o rozpoczęciu biegu terminu do złożenia oświadczenia spadkowego.Zgodnie z art. 1015 § 1 k..c. oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania . Przewidziany w art. 1015 § 1 k..c termin jest terminem zawitym prawa materialnego . Początek tego okresu jest liczony oddzielnie dla każdego spadkobiercy i co do każdego z tytułów powołania. Przy dziedziczeniu ustawowym w razie dojścia do spadku spadkobiercy powołanego w dalszej kolejności z uwagi na odrzuceniu spadku przez wyprzedzającego go spadkobiercę termin do złożenia oświadczenia przez spadkobiercę dziedziczącego w dalszej kolejności rozpoczyna się od dnia w którym dowiedział się on o odrzuceniu spadku przez wyprzedzającego go spadkobiercę a jeżeli spadkobierca nie ma zdolności do czynności prawnych od dnia w którym o tytule powołania dowiedział się jego przedstawiciel ustawowy. Ukształtowanie w art. 1015 § 1 k..c terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jako terminu zawitego prawa materialnego oznacza, ze z chwila jego upływu wygasa uprawnienie do skorzystania z tego prawa a oświadczenie złożone po upływie tego terminu nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Czyli termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przez małoletniego biegnie od dnia gdy jego rodzice dowiedzieli się o tytule powołania małoletniego do spadku.

Sąd właściwy do złożenia wniosku

Właściwym Sądem do złożenia wniosku o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego jest właściwy wyłącznie sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć, a w braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jej pobytu. Jeżeli brak i tej podstawy – właściwy jest sąd rejonowy dla m. st. Warszawy.

Jeżeli małoletni lub rodzice mieszkają za granicą to Sąd Polski jest właściwy jeżeli:

1) dziecko, którego sprawa dotyczy, ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej lub

2) wnioskodawca i dziecko, którego sprawa dotyczy, są obywatelami polskimi.

Zwykłe miejsce zamieszkania należy interpretować w taki sposób, że miejsce stałego pobytu znajduje się tam, gdzie dziecko wykazuje pewną integrację ze środowiskiem społecznym i rodzinnym. Należy w szczególności wziąć pod uwagę trwałość, zgodność z prawem, warunki oraz motywy pobytu i przenosin rodziny do danego państwa członkowskiego, obywatelstwo dziecka, miejsce i warunki uczęszczania do szkoły, znajomość języków, a także więzi rodzinne i społeczne dziecka w tym państwie członkowskim.

Pojęcie zwykłego pobytu należy interpretować w ten sposób, że pobyt ten odpowiada miejscu, gdzie dziecko wykazuje pewną integrację ze środowiskiem społecznym i rodzinnym. W tym celu, gdy rozpatrywana jest sytuacja niemowlęcia przebywającego ze swoją matką dopiero od kilku dni w innym niż państwo jego zwykłego pobytu państwie członkowskim, do którego zostało ono przemieszczone, powinny w szczególności zostać wzięte pod uwagę czynniki takie jak, po pierwsze, długość, regularność, warunki oraz przyczyny pobytu w tym państwie członkowskim i przeniesienia się matki do tego państwa oraz, po drugie, w szczególności ze względu na wiek dziecka, pochodzenie geograficzne i rodzinne matki oraz stosunki rodzinne i społeczne zawiązane przez nią i przez dziecko w tym państwie członkowskim. Do sądu krajowego należy ustalenie zwykłego pobytu dziecka przy uwzględnieniu wszystkich istotnych okoliczności faktycznych danego przypadku.

Zgoda sądu na odrzucenie spadku z długami przez małoletnie dziecko Poznań

Złożenie wniosku o wyrażenie zgody do Sądu

Oczywistym jest, że termin przewidziany w art. 1015 § 1 k.c. jest terminem zawitym, co oznacza, że jego upływ powoduje utratę uprawnienia do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Oczywiste także jest to, że złożenie wniosku do sądu opiekuńczego o zezwolenie na odrzucenie spadku nie jest jednoznaczne ze złożeniem stosownego oświadczenia; konieczne jest przeprowadzenie postępowania rozpoznawczego, wydanie orzeczenia co do istoty sprawy i jego uprawomocnienie się. Oczywistym jest również, że między złożeniem wniosku do sądu a wydaniem postanowienia co do istoty sprawy i jego uprawomocnienie upływa czas, na którego bieg wnioskodawca zasadniczo nie ma żadnego wpływu. Ocena, czy przedstawiciel ustawowy małoletniego zachował termin określony w art. 1015 § 1 k.c , musi zatem tę okoliczność uwzględniać. W tej sytuacji, nie dostrzegając w prawie pozytywnym wyraźnej podstawy pozwalającej na uwzględnienie wymuszonej przerwy biegu omawianego terminu, Sąd Najwyższy odwołał się w swoim orzecznictwie do analogiae legis. W ślad za uchwałą pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 20 maja 1978 r. III CZP 39/77 (OSNCP 1979, nr 3, poz. 40) przyjął dopuszczalność stosowania w drodze analogii przepisów o przedawnieniu do terminów zawitych i w konsekwencji w postanowieniach z dnia 20 listopada 2013 r., I CSK 329/13 (OSNC 2014, nr 9, poz. 93) i z dnia 24 września 2015 r. V CSK 686/14 (nie publ.) uznał, że złożenie wniosku o zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego powoduje zawieszenie – na czas trwania postępowania biegu terminu określonego w art. 1015 § 1 k.c., natomiast w postanowieniu z dnia 28 maja 2015 r., III CSK 352/14 (OSNC 2016, nr 5, poz. 63) zajął stanowisko, iż skutkiem złożenia wniosku do sądu opiekuńczego jest przerwa biegu tego terminu. Obydwa orzeczenia zostały zaaprobowane w piśmiennictwie, przy czym za bardziej przekonujące uznano przyjęcie przerwy biegu terminu, znajdujące odniesienie do art. 123 § 1 pkt 1 k.c. Zdaniem piśmiennictwa, łączności z przepisami dotyczącymi przedawnienia nie ma koncepcja zawieszenia biegu terminu, gdyż konieczność złożenia wniosku do sądu opiekuńczego o udzielenie zezwolenia na złożenie w imieniu małoletniego oświadczenia o odrzuceniu spadku nie odpowiada żadnej przesłance przewidzianej w art. 121 k.c.

Złożenie wniosku do sądu opiekuńczego jest czynnością przedsięwziętą przez przedstawiciela ustawowego małoletniego spadkobiercy bezpośrednio w celu uzyskania zgody sądu opiekuńczego umożliwiającej następnie skuteczne i ważne złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego spadkobiercy. Podjęcie zatem przez przedstawiciela ustawowego tej czynności powinno powodować podobne skutki, jak wszczęcie postępowania zmierzającego do uzyskania prejudykatu umożliwiającego dochodzenie roszczenia, a więc prowadzić do przerwy biegu terminu wskazanego w art. 1015 § 1 k.c. Po zakończeniu postępowania termin zatem biegnie nie w dalszym ciągu, lecz na nowo (art. 124 § 1 i 2 k.c. stosowane w drodze analogii).

Niezłożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku i przywrócenie terminu

Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;

2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.

Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.

Działanie spadkobiercy pod wpływem błędu stanowi przesłankę uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Przy ocenie istnienia błędu należy stosować ogólne przepisy kodeksu cywilnego. Z przepisów ogólnych dotyczących wad oświadczeń woli wynika, iż błąd spadkobiercy, który nie złożył w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku musi dotyczyć treści czynności prawnej oraz musi być obiektywnie i subiektywnie istotny.Uchylenie się od skutków prawnych działania pod wpływem błędu może nastąpić jedynie w terminie rocznym od jego wykrycia. Błąd co do treści czynności prawnej może być np. błędem co do tytułu powołania do dziedziczenia, osoby spadkodawcy, przedmiotu spadku. Spadkobierca ma zatem możliwość uchylenia się od skutków prawnych braku oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, czyli skutków prawnych niezachowania terminów o ile brak oświadczenia (milczenie spadkobiercy) spowodowany był błędem lub groźbą.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanego wniosku wskazać należy, że zezwolenie na odrzucenie spadku po zmarłym ojcu – M. M. (2), w imieniu małoletniego N. T. M., należy do kategorii spraw przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego. Nabycie tego spadku nie byłoby w ocenie Sądu zgodne z interesem małoletniego. Małoletni nie chce korzystać z tej nieruchomości, nie ma też więzi z rodziną ojca, której nie zna ani nie odwiedza. Matka zapewnia mu dobre warunki bytowe w W.. Spadek po ojcu nie ma wielkiej wartości, gdyż jest to formalnie tylko 1/6 udziału w prawie własności nieruchomości, o pow. 0,07 ha zabudowanej budynkiem mieszkalnym, położonej w K. przy ulicy (…). Zmarły ojciec małoletniego nie czynił żadnych nakładów na tę nieruchomość, nie rozliczył się z rodziną z przeprowadzonych remontów, zadłużał się, pieniądze przeznaczał na alkohol, pozostawił nie spłacone zobowiązania, które mogą przewyższać wartość jego udziału w przedmiotowej nieruchomości. Z tych względów Sąd wyraził zgodę na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego N. T. M. po jego zmarłym ojcu M. M. (2).

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu