Niezbędną przesłanką dziedziczenia jest powołanie określonej osoby do spadku, które według polskiego prawa może wynikać z ustawy lub testamentu. W postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku rola Sądu determinowana jest ustawowym nakazem działania z urzędu a rozstrzygnięcie zapada niezależnie od wniosków i stanowiska stron postępowania, lecz stosownie do wyników postępowania dowodowego oraz norm prawa materialnego mających zastosowanie w danym stanie faktycznym.
W myśl art. 931 KC w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek i dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych. Zstępny, to każdy kolejny potomek tej samej osoby: dziecko, wnuk, prawnuk, praprawnuk itd. Treść art. 932 KC stanowi, że w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku. Natomiast w myśl art. 933 KC Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.
Treść art. 934 KC stanowi, że w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy i dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych. Oraz zgodnie z art. 9341 KC W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku. W myśl art. 935 KC w braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
W myśl art. 672 KPC jeżeli zapewnienie spadkowe nie było złożone albo jeżeli zapewnienie spadkowe lub inne dowody nie będą uznane przez sąd za wystarczające, postanowienie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie. Ogłoszenie umieszcza się w piśmie poczytnym na całym obszarze Państwa i podaje publicznie do wiadomości w ostatnim miejscu zwykłego pobytu spadkodawcy na tym obszarze, w sposób w miejscu tym przyjęty (art. 674 § 1 KPC). Jeżeli w ciągu trzech miesięcy od dnia ogłoszenia o wezwaniu spadkobierców nikt nie zgłosił nabycia spadku albo zgłaszający się nie udowodnił go na rozprawie, sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców, których prawa zostały ustalone (art. 676 KPC).
Po przeprowadzeniu postępowania o stwierdzenie nabycia spadku Sąd wydaje postanowienie, w którym stwierdza jedynie stan prawny dotyczący dziedziczenia, który nastąpił w chwili śmierci spadkodawcy. Konsekwencją tego jest również to, że w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku jako spadkobierców wymienia się osoby, które żyły w dniu otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), choćby nie żyły już one w chwili wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Osoby te nabyły bowiem spadek w chwili śmierci spadkodawcy.
Na marginesie, wspomnieć należy, że stwierdzenie nabycia spadku na rzecz spadkobierców, których prawa zostały wykazane, nie oznacza jednak definitywnego zamknięcia drogi do nabycia spadku przez nieznanych spadkobierców. Jeśli dowiedzą się oni o wydaniu postanowienia w niniejszej sprawie po jego uprawomocnieniu się mogą wszcząć postępowanie o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w trybie art. 679 KPC.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
W. L., syn K. i A. z domu K., zmarł w dniu 9 października, gdzie ostatnio stale zamieszkiwał. Ze spadkobierców ustawowych pozostawił żonę A. L.. Nie miał dzieci własnych ani przysposobionych. Jego rodzice zmarli przed nim. Spadkodawca miał siostrę L. S. (1) oraz braci – M. L. i S. L. (2), którzy zmarli przed nim. M. L. zmarł jako kawaler bezdzietny, natomiast S. L. (2) miał jednego syna – S. L. (1). W. L. innego rodzeństwa nie miał. Żaden ze spadkobierców nie odrzucił spadku, nie zrzekł się dziedziczenia ani nie został uznany za niegodnego dziedziczenia. W skład spadku nie wchodzi gospodarstwo rolne. Jest to pierwsze postępowanie spadkowe po zmarłym.
W dniu 4 października 2007 r. W. L. sporządził testament notarialny, na mocy którego do całości spadku powołał swoją siostrę L. S. (1). Ponadto zobowiązał swoją siostrę jako spadkobierczynię testamentową do nieodpłatnego ustanowienia na rzecz jego żony – A. L. służebności osobistej dożywotniego zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym.
Ze zgromadzonego w rozpoznawanej sprawie materiału dowodowego wynika, że W. L. sporządził w dniu 4 października 2007 r. testament notarialny. W rozpoznawanej sprawie żaden z uczestników postępowania nie kwestionował autentyczności, ważności ani treści załączonego do wniosku testamentu z 4 października 2007 r. W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca powołał do całego spadku swoją siostrę L. S. (1). Dlatego Sąd postanowił stwierdzić, że spadek po W. L., synu K. i A., zmarłym w dniu 9 października w Ł., ostatnio stale zamieszkałym w Ł., na podstawie testamentu notarialnego z dnia 4 października 2007 roku, otwartego i ogłoszonego w Sądzie Rejonowym nabyła z dobrodziejstwem inwentarza siostra L. S. (2) z domu L. (córka K. i A.) w całości. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 3 czerwca 2019 r. I Ns 244/19
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
