Polski kodeks cywilny realizuje ochronę najbliższych osób rodziny zmarłego przede wszystkim przez zachowek. Zachowek to określona wartość, którą najbliższe osoby powinny otrzymać od spadkodawcy w postaci darowizny, powołania do spadku lub zapisu (zwykłego lub windykacyjnego). Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ale jedynie wtedy, gdy in concreto byliby powołani do spadku z ustawy, a zatem są najbliższymi dziedzicami ustawowymi. Prawo do zachówku powstaje z chwilą otwarcia spadku i przysługuje zarówno w przypadku dziedziczenia testamentowego (testament notarialny czy własnoręczny), jak i ustawowego. Ten ostatni wejdzie w grę wtedy, gdy z uwagi na istnienie darowizn doliczanych do spadku, odziedziczony udział nie pokrywa zachowku uprawnionego.
Zachowek a testament notarialny albo własnoręczny
Testament notarialny albo własnoręczny jest aktem ostatniej woli, w którym testator rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. Ma charakter ściśle osobisty – nie można go sporządzić przez przedstawiciela. Jeśli zrezygnujesz z napisania testamentu, dojdzie do dziedziczenia na podstawie ustawy – kodeksu cywilnego. Testament może być sporządzony przez każdą osobę, która ma zdolność testowania. Czym ona jest? Zdolność testowania to możliwość sporządzenia ważnego testamentu, którą ma osoba pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona – czyli mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Jeśli sporządzasz testament notarialny, wstępnej weryfikacji możliwości sporządzenia testamentu dokonuje notariusz. Podważyć ostatnią wolę po śmierci można jednak zawsze – w takim przypadku oceny zarzutów dokona sąd.
Dlatego prawo spadkowe zapewnia członkom najbliższej rodziny spadkodawcy, zaliczonym do kręgu uprawnionych do zachowku, uzyskanie określonej korzyści ze spadku niezależnie od woli spadkodawcy, tj. choćby spadkodawca pozbawił ich tej korzyści przez sporządzenie testamentu odręcznego lub notarialnego lub dokonane darowizny. Zgodnie z art. 991 § 1 KC uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy.
Kto musi zapłacić zachowek od testamentu notarialnego albo własnoręcznego
Dłużnikiem obowiązanym do zapłaty zachowku może być zarówno spadkobierca testamentowy (testament notarialny czy własnoręczny), jak i ustawowy. Ten drugi wypadek może wejść w grę, gdy do substratu zachówku doliczone zostały istotne darowizny lub zapisy windykacyjne. Obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek jest długiem spadkowym (art. 922 § 3 KC), do którego odnoszą się przede wszystkim ogólne zasady odpowiedzialności za długi spadkowe (art. 1030–1034 KC). Odpowiedzialność spadkobiercy zobowiązanego do zapłaty zachowku, który sam jest uprawniony do zachowku, jest ograniczona w sposób szczególny, wprowadzony przez przepisy art. 998–999 i art. 1005 KC. Ograniczenia odpowiedzialności wynikające z tych przepisów sąd bierze pod uwagę z urzędu, bez względu na zarzut pozwanego (tak wyr. SN z 19.12.2019 r., IV CSK 481/19, Legalis).
Kto dostanie zachowek z testamentu notarialnego albo własnoręcznego
Uprawnionym do zachowku należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś sytuacjach – połowa wartości tego udziału. I to właśnie, co się uprawnionemu w myśl tego przepisu należy, stanowi zachowek, którego nie może on być pozbawiony wolą spadkodawcy, chyba że występują przesłanki do wydziedziczenia (art. 1008 – 1010 KC). W razie wydziedziczenia zstępnego jego zstępni są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę (art. 1011 KC).
Wysokość zachowku z testamentu po śmierci
W celu obliczenia zachówku należy najpierw określić udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. Wyjść trzeba tutaj od ustalenia udziału, w jakim uprawniony byłby powołany do spadku z ustawy, przy czym przy operacji tej, zgodnie z art. 992 KC, uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Następie udział ten mnoży się, stosownie do art. 991 § 1 KC, przez 2/3, jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni, a w pozostałych sytuacjach – przez 1/2. Otrzymany wynik to właśnie udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku.
Substrat zachówku z testamentu
Kolejnym etapem obliczania zachowku jest ustalenie tzw. substratu zachowku (art. 993 – 995 KC). Ustalenie substratu zachowku wymaga przede wszystkim określenia czystej wartość spadku. Czysta wartość spadku stanowi różnicę pomiędzy stanem czynnym spadku, czyli wartością wszystkich praw należących do spadku, według ich stanu z chwili otwarcia spadku i cen z chwili orzekania o zachowku (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – zasadę prawną – z dnia 26 marca 1985 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 75/84, opubl. OSP 1988, nr 2, poz. 27), a stanem biernym spadku, czyli sumą długów spadkowych, z pominięciem jednak długów wynikających z zapisów i poleceń. Po określeniu czystej wartości spadku dolicza się do niej, dla ustalenia substratu zachowku, wartość darowizn dokonanych przez spadkodawcę, bez względu na to czy były one uczynione na rzecz spadkobierców, uprawnionych do zachowku, czy też innych osób. Wartość przedmiotu darowizny na potrzeby doliczenia oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachówku (art. 995 KC). Pewne jednak darowizny zostały wyłączone od doliczania, w szczególności drobne, zwyczajowo przyjęte, oraz dokonane dawniej niż przed dziesięciu laty, licząc od otwarcia spadku, na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku (art. 994 § 1 KC). Zamyka obliczanie zachowku operacja mnożenia substratu zachowku przez udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. Jej wynik wyraża wysokość należnego zachowku.
Zapłata zachówku z testamentu
Uprawniony należny mu zachowek, obliczony w powyższy sposób, może otrzymać przede wszystkim w postaci powołania do spadku, zapisu lub uczynionej przez spadkodawcę na jego rzecz darowizny (art. 991 § 2 KC). Gdy jednak to nie nastąpi, przysługuje mu – w myśl powołanego przepisu – przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia (roszczenie o zachowek).
Stąd jednoznaczny wniosek, że o powstaniu na rzecz uprawnionego do zachowku roszczenia przeciwko spadkobiercy o pokrycie lub uzupełnienie w pieniądzu zachówku rozstrzyga tylko to, czy otrzymał on w całości należny mu zachowek w postaci powołania do spadku, zapisu lub uczynionej przez spadkodawcę na jego rzecz darowizny. Jeżeli otrzymał, roszczenie o zachowek nie przysługuje mu. Jeżeli natomiast nie otrzymał, roszczenie o zachowek przysługuje mu, choćby został powołany do spadku, nawet z ustawy, i choćby współspadkobierca – adresat jego roszczenia sam też był uprawniony do zachowku. Powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w przepisach art. 999 i art. 1005 § 1 KC, regulujących sytuacje, w których spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawiony do zachowku. Zrozumiałe, że odpowiedzialność spadkobiercy obowiązanego do zapłaty zachowku, który sam jest uprawniony do zachowku, ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.
Zachówek z darowizny
Jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny (art. 1000 KC) – por. wyrok SN z dnia 14 marca 2008 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 509/07, opubl. Legalis, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2004 r. w sprawie o sygn. akt II CK 444/02, opubl. Legalis.
Konstatując ustalenie wysokości zachowku składa się z kilku etapów. Po pierwsze, należy określić ułamek stanowiący podstawę do obliczania zachowku. Po drugie, ustala się tzw. substrat zachowku, na który składa się stan czysty spadku wraz z doliczonymi darowiznami. Po trzecie, mnoży się substrat zachowku przez ułamek, który wyraża udział stanowiący podstawę do obliczenia zachówku. Wynik mnożenia stanowi zachowek.
Ceny zachowku z testamentu notarialnego albo własnoręcznego
Sąd samodzielnie ustala skład i wartość spadku dla potrzeb ustalenia zachówku . Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1985 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 75/84, opubl. OSN 1985, Nr 10, poz. 147 – obliczanie zachowku następuje na podstawie wartości spadku ustalonej według cen z daty orzekania o roszczeniach z tego tytułu. Stanowisko to zostało potwierdzone w licznych orzeczeniach (np. uchwała SN z dnia 7 maja 1985 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 69/84, opubl. OSN 1986, Nr 3, poz. 24, wyrok SN z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie o sygn. akt I CK 765/04, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie o sygn. akt I CSK 599/11, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 13 czerwca 2013 r. w sprawie o sygn. akt V CSK 385/12, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 6 marca 2014 r. w sprawie o sygn. akt V CSK 209/13, opubl. Legalis).
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2008 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 509/07, opubl. MoP 2009, Nr 9, s. 510 punktem odniesienia przy obliczaniu stanu czynnego spadku dla potrzeb obliczenia wysokości należnego zachowku może być jedynie chwila otwarcia spadku będąca chwilą śmierci spadkodawcy (art. 922 § 1, art. 924 i 925 KC).
Wartość spadku w celu określenia zachówku ustala się według cen z chwili orzekania o zachowku – por. wyrok SN z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie o sygn. akt I CK 765/04, opubl. Legalis, uchwała SN z dnia 26 marca 1985 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 75/84, opubl. Legalis.
Dla ustalenia wartości spadku miarodajne są ceny rynkowe (tak np. wyrok SN z dnia 23 maja 2013 r. w sprawie o sygn. akt I CSK 701/12, opubl. Legalis). Na zachowek uprawnionego należy zaliczyć wartość otrzymanych przez niego oraz – jeśli jest dalszym zstępnym spadkodawcy – jego wstępnych: darowizn, a także przeznaczonych zapisów i czystą wartość odziedziczonego spadku. Istotną dla określenia stanu przedmiotu darowizny, według art. 995 § 1 KC jest jedynie chwila dokonania darowizny – por. wyrok SN z dnia 13 czerwca 2013 r. w sprawie o sygn. akt V CK 385/12, opubl. Legalis.
Jeżeli spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenia o zachowek w granicach określonych w art. 1000 KC – por. wyrok SN z dnia 30 stycznia 2008 r. w sprawie o sygn. akt III CSK 255/07, opubl. Legalis. Nie zapominajmy, że prawo do zachowku jest dziedziczne według szczególnych reguł (art. 1002 KC).
Obrona przed zachówkiem z testamentu notarialnego albo własnoręcznego
W razie nadużycia roszczenia o zachowek, jego wysokość może być wyjątkowo obniżona na podstawie art. 5 KC (por. orz. SN z dnia 11 listopada 1954 r. w sprawie o sygn. akt I CR 1573/54, opubl. OSN 1955, Nr 3, poz. 63; uchwała SN z dniac19 majac1981 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 18/81, opubl. OSN 1981, Nr 12, poz. 228, wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2004 r. w sprawie o sygn. akt IV CK 215/03, opubl. Biul. SN 2004, Nr 11, wyrok SA w Białymstoku z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 99/11, opubl. OSAB 2011, Nr 1, s. 21).
W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że ocena sądu, czy żądanie zapłaty sumy odpowiadającej wysokości zachówku stanowi nadużycie prawa podmiotowego nie powinna pomijać, iż prawo do zachowku przysługujące uprawnionemu ze względu na bardzo bliski stosunek rodzinny między nim a spadkodawcą służy urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma względem swoich najbliższych oraz realizacji zasady, iż nikt nie może na wypadek swojej śmierci rozporządzić swoim majątkiem zupełnie dowolnie, z pominięciem swoich najbliższych (por. wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2004 r. w sprawie o sygn. akt IV CK 215/03, opubl. Legalis).
Przy podejmowaniu oceny o nadużyciu prawa żądania zapłaty sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości zachowku należy zachować szczególną ostrożność, która nie może opierać się jedynie na ogólnym odwołaniu się do klauzuli generalnej zasad współżycia. Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego zachodzi tylko wówczas, gdy w świetle reguł lub wartości moralnych powszechnie społecznie akceptowanych żądanie zapłaty należności z tytułu zachowku musi być ocenione negatywnie. Z uwagi na charakter zazachówku chowku obniżenie go na podstawie art. 5 KC musi sankcjonować wyłącznie rażące przypadki nadużycia tego prawa – por. wyrok SN z dnia 14 marca 2018 r. w sprawie o sygn. akt II CSK 276/17, opubl. Legalis.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię – zachowek z testamentu nr 1
W pozwie powodowie A. B. i Z. D. wnieśli o zasądzenie na rzecz każdego z nich od pozwanej E. Z. kwot po 26.353,82 złotych wraz z odsetkami ustawowymi. W uzasadnieniu wskazali, iż dochodzona kwota stanowi należny im zachowek. Wyjaśnili, iż zmarła J. D. (1) była matką stron. Zmarła pozostawiła testament w którym do całości spadku powołała pozwaną. Podali, iż w skład spadku po zmarłej wchodzi 5/8 udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu którego wartość szacunkowa wynosi 230.000 zł; 5/8 udziału w prawie własności garażu którego szacunkowa wartość wynosi 15.000 złotych oraz środki zgromadzone na rachunku bankowym w wysokości 5000 złotych.
W odpowiedzi na pozwem pozwana uznała powództwo do kwot po 18.653,69 złotych i wniosła o oddalenie powództwa w pozostałym zakresie, o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postepowania na podstawie art. 101 KPC względnie o odstąpienie od obciążania pozwanej kosztami postępowania na podstawie art. 102 KPC W uzasadnieniu pozwana podniosła, iż wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu może wynosić co najwyżej kwotę 160.000 złotych. Podał, iż spadkodawczyni dysponowała środkami finansowymi w łącznej kwocie 2.547,11 złotych. Wyjaśniła, iż nie kwestionuje wartości prawa własności garażu na kwotę 15.000 złotych. Uwzględniając zatem powyższe wartości wskazała, iż należny powodom zachowek wynosi co najwyżej kwoty po 18.653,69 złotych. Niezależnie od tego podała, iż postępowanie powodów jeszcze za życia matki stron daleko odbiegło od właściwych stosunków rodzinnych, a tym samym pozostawało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Pozwana wyjaśniła, iż generalnie wszelką pomoc w bieżących sprawach życia codziennego ich matki świadczyła jedynie pozwana, natomiast powodowie nie podejmowali starań aby pozwaną w zakresie tych obowiązków odciążyć. Zarzuciła, iż powodowie przejawiali nadzwyczajną aktywność w kwestii uregulowania spraw majątkowych ich matki. W toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku kwestionowali ważność testamentu sporządzonego przez J. D. (1), co ostatecznie nie zostało uwzględnione. Niezależnie od tego kwestie sprzeczności roszczenia z zasadami współżycia społecznego należy postrzegać także przez pryzmat relacji stron. Pozwana bowiem od 2001 r., mieszkała z rodzicami, którymi się opiekowała łącząc życie zawodowe z obowiązkami rodzinnymi, a tym samym uwalniając powodów od obowiązku opieki nad schorowaną matka. Ponadto kwestie ta należy rozpatrywać także przez pryzmat dysproporcji zarobowych i majątkowych stron. Wskazała, iż powódka otrzymuje rentę rodziną, pracuje, zamieszkuje w Niemczech, natomiast powód osiągnął wiek emerytalny i otrzymuje świadczenie w wysokości około 40000 złotych oraz kupił ostatnio mieszkanie. Pozwana zaś zajmuje mieszkanie stanowiące przedmiot procesu i osiąga wynagrodzenie w wysokości 1800 złotych miesięcznie. Podała także, iż w piśmie z dnia 8 lipca 2015 r., powodowie wezwali ją do dobrowolnego spełniania świadczenia z tytułu zachowku, pozwana odpowiedziała na to pismo w dniu 17 lipca 2015 r, tymczasem powodowie już w dniu 18 lipca 2015 r zdecydowali się na złożenie pozwu uniemożliwiając ugodowe załatwienie sporu. Stwierdziła także, iż de facto nie dało powodu do wytoczenia powództwa.
Ustalony stan faktyczny Sąd oparł na niekwestionowanych przez żadną ze stron dowodach z dokumentów oraz zeznaniach świadków i stron które korespondowały z dowodami z dokumentów. Nadto istotne dla niniejszej sprawy okoliczności zostały ustalone w oparciu o dowód z opinie biegłego sądowego o czym będzie jeszcze mowa. W niniejszej sprawie pozwana nie kwestionowała co do zasady uprawnienia powodów do żądania zachowku. Sporna pomiędzy stronami pozostawała jedynie wysokość zachówku. W tym zakresie pozwana odwołała się do tego, iż żądana przez powodów kwota, wyliczona w oparciu o oszacowana przez nich wartość majątku spadkowego J. D. (1), jest zawyżona. Nadto pozwana odwołała się do sprzeczności żądania z zasadami współżycia społecznego.
Wedle opinii biegłego sądowego wartość rynkowa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego wynosi kwotę 166.000 zł. Natomiast wartość rynkowa garażu wynosi kwotę 32.000 zł. W skład majątku po zmarłej J. D. (1) wchodziło 5/8 udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego i 5/8 udziału w prawie własności garażu. Kierując się zatem regułą wynikającą z treści art. 991 KC powodom przysługiwało 1/6 udziału w 5/8 udziału w powyższych praw. Przysługiwał im zatem udział w wysokości 5/48 w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego oraz 5/48 w prawie własności garażu. W tym zakresie wskazać należy, iż przy obliczaniu wysokości roszczenia pieniężnego osoby uprawnionej do zachówku podstawowe znaczenia ma stan spadku w chwili otwarcia spadku oraz cena tych elementów z dnia orzekania o roszczeniu uprawnionego (vide wyrok SN z dnia 6 marca 2014 r. V CSK 209/13).
Skoro więc wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, obliczona według powyższej zasady, to kwota 166.000 złotych to należny powodom zachowek z tego tytułu wynosi kwoty po 17.291,67 złotych (166.000 x 5 = 830.000/48 = 17.291,67 złotych). Z kolei w odniesieniu do garażu należny powodem zachowek to kwoty po 3.333,33 złotych (32.000 zł x 5=160.000 (48 = 3.333,33 złotych). Co się tyczy oszczędności to wyjaśnienia wymaga, iż na dzień śmierci J. D. łącznie wyniosły one kwotę 2.403,16 złotych (270,78 +927,10 zł +1.157,19 +48,09 zł k. 31-32), co przy uwzględnieniu należnego powodom zachówku w wysokości 1/6 dało kwotę po 400,52 złotych (2.403,16 x 1/6 = 400,52 zł).
Łącznie zatem należna dla każdego z powodów kwota tytułem zachowku to kwota po 21.025,52 złotych (17.291,67 zł + 3.333,33 + 400,52= 21.025,52 złotych). W toku proces zapłaciła na rzecz każdego z powodów kwoty po 18.653,69 zł. Tym samym uwzględniając dokonaną wpłatę na rzecz każdego z powodów od pozwanej zasądzeniu podlegała kwota po 2.371,83 złotych (21.025,52 – 18.653,69 zł = 2.371,83 zł). Wyrok Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 6 kwietnia 2018 r. I C 2050/15
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię – zachowek z testamentu nr 2
Spadkodawca W. S. zmarł w dniu 30 października. W chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim z A. S. oraz miał troje dzieci P. S., J. S. i A. Z.. W. S. w dniu 15 października. sporządził testament przed Notariuszem E. C. w Wojewódzkim Szpitalu (…) we W. Rep A nr 9207, w którym oświadczył, że powołuje do spadku jako jedynych spadkobierców żonę A. S. oraz syna P. S. przeznaczając im cały swój majątek po połowie.
Spadkobierczyni A. S. w oświadczeniu złożonym przed Sądem Rejonowym w dnia 15 lutego. przyjęła spadek po zmarłym w dniu 30 października . W. S. wprost. Natomiast spadkobierca P. S. w oświadczeniu złożonym przed Sądem Rejonowym dnia 15 lutego 2012 r. spadek po zmarłym w dniu 30 października . W. S. odrzucił.
Spadek po W. S. zmarłym dnia 30 października w Ś. ostatnio zamieszkałym w K. nabyła na podstawie testamentu notarialnego z dnia 15 października sporządzonego przed Notariuszem E. C. w Wojewódzkim Szpitalu (…) we W. żona A. S. w całości.
Powód po ostatecznym sformułowaniu żądania domagał się zasądzenia od pozwanej A. S. kwoty 33.862,50 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem przysługującego powodowi zachowku po ojcu W. S. oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu.
Pozwana A. S. uznała żądanie powoda, co do zasady kwestionując wysokość żądanego przez powoda zachowku. Zarzuciła, że nieruchomość położona w K. gmina K. powiat (…) województwo (…), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą kw nr (…) stanowi majątek wspólny małżonków. Pozwana A. S. wniosła o rozłożenie na cztery równe raty zasądzonego na rzecz powoda świadczenia z tytułu zachowku, przy czym pierwsza rata miałaby być płatna w terminie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Wiosła również o nieobciążanie jej kosztami procesu.
Strony ustaliły zgodnie, że wartość nieruchomości wynosi 270.000,00 zł, a w skład spadku po zmarłym W. S. wchodzi także kwota 900,00 zł uzyskana ze sprzedaży pojazdu marki P. (…).
Z mocy ustawy do spadku po W. S. powołane byłyby następujące osoby: małżonka A. S. oraz dzieci spadkodawcy P. S., J. S. i A. Z. w częściach równych tj. po 1/4 części. W okolicznościach rozpatrywanej sprawy bezspornym było, że powód jest uprawniony do zachowku po ojcu W. S.. W chwili otwarcia spadku powód był osobą pełnoletnią i nie miał orzeczonej trwałej niezdolności do pracy. Dlatego zachowek należny powodowi wynosi 1/2 wartości udziału spadkowego.
Określając wartość spadku należy brać jego stan z chwili śmierci spadkodawcy i cen z daty orzekania o zachowku. W skład spadku po zmarłym W. S. wchodzi nieruchomość gruntowa zabudowana budynkiem mieszkalnym i gospodarczym oznaczona numerem geodezyjnym (…) o pow. 0,6966 ha położona o wartości 270.000,00 zł, a także kwota 900,00 zł uzyskana ze sprzedaży pojazdu marki P. (…). Strony nie podnosiły zarzutów związanych z udzieleniem powodowi darowizn podlegających zaliczeniu na należny mu zachowek.
Po uwzględnieniu wynikającego z ustawy udziału powoda w majątku spadkowym (1/4) oraz ułamka zachowku (1/2) należny powodowi zachowek liczony od wartości spadku tj. 270.900,00 zł wynosi kwotę 33.862,50 zł. Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził w pkt I senetencji wyroku od pozwanej na rzecz powoda kwotę 33.862,50 zł na podstawie art. 991 § 1 KC w zw. z art 931 KC. Wyrok Sądu Rejonowego I Wydział Cywilny sygn. akt I C 1225/14
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
