Należy podkreślić, że w doktrynie wskazuje się jednolicie, że ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe jest wyłączone, w stosunku do wierzyciela, którego wierzytelność jest zabezpieczona hipoteką. Podobne stanowisko zajmuje Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 12 grudnia 2013 r., V CSK 51/13 oraz wyrok z dnia 25 sierpnia 2004 r., I V CK 606/03).
Jeżeli wierzytelność jest zabezpieczona hipoteką ustanowioną przez spadkodawcę na należącej do niego nieruchomości, to śmierć właściciela nieruchomości nie może wpłynąć na ograniczenie zabezpieczenia. Byłoby to, nie znajdujące żadnego uzasadnienia, ograniczenie odpowiedzialności z hipoteki, której istotą jest przecież to, że pewność zabezpieczenia jakie ona daje związana jest z możliwością zaspokojenia się wierzyciela z nieruchomości bez względu na to kto jest jej aktualnym właścicielem. To dlatego przepis art. 74 KWU wyraźnie przesądza, że nawet jeżeli właścicielem nieruchomości, na której ustanowiono hipotekę stał się spadkobierca, którego odpowiedzialność za długi spadkowe została ograniczona do wartości spadku, nie może to wpływać na możliwość zaspokojenia się wierzyciela hipotecznego.
Ponadto odpowiedź na sformułowane przez Sąd Apelacyjny zagadnienie prawne nie jest również potrzebna dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy. Podstawowym problemem w tej sprawie nie jest bowiem ustalenie, czy powódka w sytuacji, gdy pozwany bank nie uzyska zaspokojenia swoje należności z udzielonego spadkodawczyni kredytu, może powołać się na ograniczenia swojej odpowiedzialności do wartości czynnej spadku. Odpowiedzialność powódki jako spadkobierczyni, która przyjęła spadek z dobrodziejstwem inwentarza, jest ograniczona do wartości czynnej spadku (art. 1031 § 2 KC).
Przykładowo, to, że wierzytelność pozwanego banku z tytułu udzielonego spadkodawczyni kredytu jest wyższa od wartości czynnej spadku nie przesądza jeszcze samo przez się, że nie może ona powołać się wobec banku na ograniczenie wynikające z art. 1031 § 2 KC. Jeżeli w skład spadku wchodziła tylko nieruchomość, na której ustanowiona jest hipoteka, to bank uzyska zaspokojenie swoich wierzytelności z tytułu kredytu, tylko do wysokości wartości tej nieruchomości. Dalsza odpowiedzialność jest ograniczona, gdyż wartość spadku to tylko wartość tej nieruchomości. Jeżeli wartość czynna spadku obejmuje także inne składniki majątkowe, w odniesieniu do pozostałej części oddziedziczonego spadku, to odpowiada do wysokości czynnej spadku, czyli tylko do wartości innych, poza hipoteką, składników majątkowych spadku.
Jeżeli spadek oprócz nieruchomości obciążonej hipoteką jest wyższy od wartości tej nieruchomości, to bank zaspokoi swoją wierzytelność z nieruchomości obciążonej hipoteką, a gdy wierzytelność ta jest wyższa, to uzyska zaspokojenie, ale tylko do wartości pozostałych składników wchodzących w skład spadku, gdyż w odniesieniu do tych składników brak podstaw do wyłączenia art. 1031 § 2 KC. Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 21 stycznia 2016 r. III CZP 96/15
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.