Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Potrącenie zobowiązań, wierzytelności, pożyczki, kredytu czy długów w sprawie o podział spadku

Przepis art. 1035 KC stanowi, że jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu.

Przepis art. 1037 § 1 KC stanowi, że dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Wskazać przy tym należy, że sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku, o czym stanowi przepis art. 1038 § 1 KC.

Sądowe postępowanie w sprawie działu spadku toczy się na podstawie przepisów art. 680 KPC oraz, z mocy odesłania z art. 688 KPC, na podstawie przepisów dotyczących zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3.

Potrącenie zobowiązań, wierzytelności, pożyczki, kredytu czy długów w sprawie o podział spadku Poznań Warszawa

Przepis art. 689 KPC stanowi, że jeżeli cały majątek spadkowy lub poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż dziedziczenie, dział spadku i zniesienie współwłasności mogą być połączone w jednym postępowaniu.

W wypadku gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie albo jednoczesne z działem spadku, połączone w tym samym postępowaniu, przeprowadzenie podziału majątku wspólnego, chyba że zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 1972 roku, III CZP 100/71).

Stosownie do treści odpowiednio stosowanego w postępowaniu o dział spadku przepisu art. 622 § 2 KPC gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli spełnione zostaną wymagania, o których mowa w dwóch artykułach poprzedzających, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych. Gdy brak takiego wniosku, sąd dokonuje działu spadku w oparciu o przepisy dotyczące zniesienia współwłasności. Zgodny wniosek spadkobierców co do sposobu działu spadku podlega weryfikacji sądu co do jego zgodności z prawem, z zasadami współżycia społecznego oraz co do tego, czy nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych. Pozytywne stwierdzenie jednej z trzech wymienionych okoliczności stanowi przeszkodę do dokonania działu spadku we wskazany sposób rodzącą potrzebę stosownej jego modyfikacji.

Potrącenie zobowiązań, wierzytelności, pożyczki, kredytu czy długów w sprawie o podział spadku

Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana, stosownie do okoliczności, jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do treści przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Przepis art. 212 § 1 KC stanowi, że jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi. Zgodnie natomiast z treścią § 3 tego przepisu jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

Użycie w art. 686 KPC sformułowania, że w postępowaniu o dział spadku sąd „rozstrzyga o wzajemnych roszczeniach spadkobierców”, co w niniejszej sprawie dotyczy roszczeń z tytułu spłaconych długów spadkowych, skłania do podjęcia rozważań, czy sformułowanie to dotyczy także roszczeń objętych procesowym zarzutem potrącenia, podniesionym przez spadkobiercę w innej sprawie. W szczególności chodzi więc o to, czy – zważywszy na art. 686 i 688 w związku z art. 618 § 2 KPC – z chwilą wszczęcia postępowania o dział spadku może się toczyć odrębne postępowanie w sprawie, której przedmiotem jest rozliczenie przez spadkobiercę – w wyniku zgłoszenia zarzutu potrącenia – roszczeń z tytułu spłaconych długów spadkowych. Odpowiedź na to pytanie zależy od oceny charakteru zarzutu potrącenia i jego znaczenia dla dochodzenia roszczeń.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego, a także w piśmiennictwie, zarysowały się w tej kwestii dwa stanowiska. Początkowo przeważał pogląd, że zgłoszony przez pozwanego zarzut potrącenia nie zmierza do realizacji przysługującego mu roszczenia, lecz jest wyłącznie środkiem obrony; w sentencji wyroku sąd nie rozstrzyga o wierzytelności przedstawionej do potrącenia, lecz o żądaniu pozwu, potrącenie więc stanowi przesłankę o charakterze prejudycjalnym (np. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 1987 r., III CZP 69/87, OSNC 1989, nr 4, poz. 64, i z dnia 4 sierpnia 2005 r., III CZP 53/05, OSNC 2006, nr 2, poz. 30, oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1983 r., IV CR 260/83, OSNCP 1984, nr 4, poz. 59, z dnia 11 września 1987 r., I CR 184/87, z dnia 29 października 1997 r., II CKN 365/97, OSNC 1998, nr 4, poz. 66, z dnia 27 lutego 2004 r., V CK 190/03, „Biuletyn SN” 2004, nr 7, s. 10, oraz z dnia 26 maja 2006 r., V CSK 105/06, OSP 2007, nr 5, poz. 61).

Potrącenie zobowiązań, wierzytelności, pożyczki, kredytu czy długów w sprawie o podział spadku Poznań Warszawa

Obok tego poglądu w judykaturze Sądu Najwyższego był jednak stale obecny pogląd przeciwny, zrównujący zgłoszenie zarzutu potrącenia z szeroko rozumianym dochodzeniem roszczenia. Sąd Najwyższy podnosił, że nie ma istotnej różnicy między realizacją roszczenia w wyniku postawionego w sprawie zarzutu potrącenia a jego dochodzeniem w drodze pozwu; zarówno skutki materialnoprawne (umorzenie wierzytelności wzajemnej), jak i skutki procesowe (litispendencja oraz res iudicata) są w tych sytuacjach identyczne albo bardzo zbliżone (por. np. orzeczenie z dnia 4 listopada 1963 r., 1 CR 857/59, „Nowe Prawo” 1964, nr 12, s. 1218, oraz wyroki z dnia 4 lutego 2000 r., II CKN 730/08, z dnia 18 kwietnia 2000 r., III CKN 720/98, i z dnia 4 października 2006 r., II CSK 202/06, OSNC-ZD 2008, nr A, poz. 5, a także postanowienie z dnia 24 lipca 2013 r., V CZ 44/13, OSNC 2014, nr 4, poz. 44). Szczególne znaczenie w omawianym zakresie należy przypisać uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2007 r., III CZP 58/07 (OSNC 2008, nr 5, poz. 44), z której jasno wynika, że skoro podniesienie przez pozwanego zarzutu potrącenia przerywa bieg przedawnienia jego roszczenia, to zarzut ten – jako czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1 KC – stanowi formę szeroko rozumianego dochodzenia roszczeń.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu