Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Siostra albo brat miał przepisane mieszkanie, dom czy nieruchomość i chce jeszcze zachowek po śmierci ojca czy matki

Zstępnym, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należy się połowa wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, zaś jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia (art. 991 KC). Natomiast w sytuacji, gdy uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku, jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny (art. 1000 KC). Darowizna dokonana przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku zalicza się na należny mu zachowek (art. 996 KC).

Siostra albo brat miał przepisane mieszkanie, dom czy nieruchomość i chce jeszcze zachowek po śmierci ojca czy matki Poznań

Z powyższego wynika, iż uprawnionemu spadkobiercy, który nie otrzymał zachowku, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci darowizny przysługuje przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia, a dopiero w razie niemożliwości otrzymania należnego mu zachowku od spadkobiercy, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku, jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Zatem uprawniony w pierwszej kolejności powinien skierować swoje roszczenie wobec spadkobiercy, bowiem odpowiedzialność obdarowanego jest subsydiarna i aktualizuje się dopiero, gdy uprawniony nie może otrzymać należnego mu zaspokojenia od spadkobiercy, a nadto gdy obdarowany nadal jest wzbogacony. Wskazać należy, iż pod pojęciem spadkobiercy należy rozumieć zarówno spadkobiercę testamentowego, jak również spadkobiercę, który otrzymał przysporzenie od spadkodawcy w postaci darowizny (tak w „Zachowek w polskim prawie spadkowym”, P. K., Wydanie 1, str. 364).

W myśl art. 994 § 1 KC przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż 10 laty licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku. Prawidłowa wykładnia art. 994 § 1 KC powinna być taka, że niemożność doliczenia do spadku po upływie dziesięciu lat wstecz licząc od śmierci spadkodawcy dotyczy tylko darowizn, które dokonane były na rzecz osób obcych, nie będących ani spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku (zob. wyrok SA IACr 308/96 OSA 1997/11-12/68).

Zgodnie z art. 1000 § 1 KC jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.

Siostra albo brat miał przepisane mieszkanie, dom czy nieruchomość i chce jeszcze zachowek po śmierci ojca czy matki Poznań

W takim wypadku w grę wchodzi roszczenie uprawnionego o zachowek w stosunku do obdarowanego na podstawie art. 1000 KC, mające charakter „awaryjny” w tym sensie, że aktualizuje się jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku w całości lub w części. Stanowisko, iż status spadkobiercy ustawowego wyklucza możliwość wystąpienia z roszczeniem o zachowek wobec obdarowanego przez spadkodawcę nie uwzględnia treści tak rozumianego przepisu art. 1000 KC i prowadzi w konsekwencji do tego, że uprawnionego można byłoby pozbawić korzyści ze spadku, zagwarantowanej mu ustawowo w postaci prawa do zachowku, mimo braku wydziedziczenia (patrz: uzasadnienie wyroku SN z dnia 30 stycznia 2008 r. III CSK 255/2007, OSP 2009/5 poz. 54; glosa J. Kremisa do ww. wyroku, OSP 2009/5 str. 364, Lex Polonica 2028738, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20.11.2012 r. IA Ca 501/12 nr). Na możliwość dochodzenia od obdarowanego należnego spadkobiercy zachowku nie wpływa też fakt, że obdarowany sam jest osobą uprawnioną do zachowku(wyrok SN z 13.02.2004 r. II CK 444/02 nr).

Ustalenie substratu zachowku wymaga określenia czystej wartości spadku, która stanowi różnicę pomiędzy stanem czynnym spadku, czyli wartością wszystkich praw należących do spadku, według ich stanu z chwili otwarcia spadku i cen z chwili orzekania o zachowku, a stanem biernym spadku, czyli sumą długów spadkowych, z pominięciem jednak długów wynikających z zapisów i poleceń. Dla ustalenia substratu zachowku do czystej wartości spadku dolicza się wartość darowizn dokonanych przez spadkodawcę, bez względu na to, czy były one uczynione na rzecz spadkobierców, uprawnionych do zachowku, czy też innych osób, za wyjątkiem drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych i dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachowku. Obliczenie zachowku polega na ustaleniu wysokości sumy pieniężnej jakiej uprawniony do zachowku może domagać się na podstawie art. 991 § 2 KC od spadkobiercy powołanego. Samą wysokość zachowku ustala się w trzech etapach:

  1. ustala się udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku – udział ten jest wyrażony odpowiednim ułamkiem,
  2. ustala się substrat zachowku, który po przemnożeniu przez ułamek, który wyraża udział stanowiący podstawę do obliczenia zachowku daje wysokość zachowku,
  3. ustala się czystą wartość spadku.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Gdyby spadkodawczyni nie pozostawiła testamentu do całości spadku powódka byłaby powołana z ustawy, obok swojej siostry I. Ł. (1), jako spadkobierca. W przedmiotowej sprawie substrat zachowku wynosi 235 050 zł i składa się na niego wartość nieruchomości stanowiących czystą wartość spadku (wartość rynkowa nieruchomości zabudowanej nr (…) wynosząca 146 700 zł i wartość rynkowa działki nr (…) wynosząca 60 300 zł) oraz połowa wartości darowizny dokonanej przez spadkodawczynię na rzecz matki pozwanej I. Ł. (1) i jej męża Z. Ł. (½ wartość działki nr (…) wynosząca 28 050 zł). Przy obliczaniu substratu zachowku Sąd uwzględnił fakt, iż darowizna na rzec matki pozwanej weszła w skład majątku objętą wspólnością ustawową małżeńską, stąd do substratu zachowku można było doliczyć jedynie połowę wartości darowanej nieruchomości.

Siostra albo brat miał przepisane mieszkanie, dom czy nieruchomość i chce jeszcze zachowek po śmierci ojca czy matki Poznań

Mając natomiast na uwadze, iż ułamek zachowkowy stanowi połowę udziału spadkowego kwota należna powódce wynosi 58 862,50 zł (ułamek zachowkowy: ½ x udział spadkowy wynoszący ½ substratu zachowku = wartość zachowku).

Z racji tego, że powódka otrzymała od spadkodawczyni darowiznę w postaci nieruchomości – działka nr (…) o wartości 60 300 zł, która podlega zaliczeniu na rzecz przysługującego jej zachowku, Sąd uznał, że kwota ta będąca wyższą od należnego powódce zachowku o 1 437,50 zł wyczerpuje jej wszelkie roszczenia o zachowek i z tej przyczyny oddalił powództwo w całości.

Okoliczność, że powódka sprzedała darowaną jej przez matkę nieruchomość za, w jej mniemaniu, zaniżoną cenę 14 000 zł pomimo, iż miała inne bardziej korzystne oferty, nie ma obecnie znaczenia, ponieważ powódka mogła podjąć niczym nieskrępowaną decyzję w tym względzie, przykładowo odsprzedając nieruchomość po wyższej cenie, ewentualnie innej osobie po cenie rynkowej. Wyrok Sądu Okręgowego – II Wydział Cywilny  z dnia 11 lipca 2013 r. II C 209/12

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu