Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Dziedziczenie długu spadkowego – odszkodowania i naprawienia szkody w postępowaniu karnym

Rodzi się zasadnicze pytanie, czy to, że deliktem wyrządzającym szkodę jest przestępstwo, a zasądzenie odszkodowania nastąpiło w procesie karnym ma decydujące znaczenie dla oceny charakteru długu spadkowego, jako nie długu o charakterze cywilnoprawnym, lecz obowiązku o charakterze karnoprawnym. Przeciwko kwalifikowaniu zobowiązania do odszkodowania za szkodę wywołaną deliktem, którym jest przestępstwo, jako sankcji o charakterze karnym, tylko z tego powodu oraz w związku z tym, że o odszkodowanie zostało zasądzone w postępowaniu karnym, przemawiają jednak ważkie argumenty.

Po pierwsze, w przepisach kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych ustawodawca wyraźnie wskazuje, że to, iż delikt jest przestępstwem nie wpływa na charakter zobowiązania, a tylko na wydłużenie terminu przedawnienia roszczenia o odszkodowanie. Jeżeli czyn wyrządzający szkodę jest przestępstwem to w niczym nie zmienia przesłanek, od których zależy powstanie zobowiązania do odszkodowania oraz zasad jego ustalania.

Po drugie, to że z mocy wyraźnego przepisu (art. 46 § 1 KK) wprowadzono możliwość, a na żądanie poszkodowanego obowiązek orzekania o odszkodowaniu przez sąd karny nie wpływa na zmianę przesłanek, od których zależy powstanie roszczenia odszkodowawczego i zasad ustalania wysokości odszkodowania. Dług wynikający z tego zobowiązania dla sprawcy szkody ma wobec tego, niezależnie od tego jaki sąd, cywilny lub karny o nim orzeka, charakter cywilnoprawny.

Po trzecie, cywilnoprawny charakter zobowiązania, które powstało z czynu będącego przestępstwem podkreśla sam ustawodawca, wskazując w art. 46 § 1 KK, że sąd karny orzeka o obowiązku naprawienia szkody w całości lub części, a tylko nie stosuje się przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczeń i możliwości zasądzeniu renty. Wynika z tego, że poza tym to przepisy prawa cywilnego znajdują zastosowanie do zasadzenia przez sąd karny odszkodowania za szkodę wywołaną czynem niedozwolonym, który jednocześnie był przestępstwem. W konsekwencji uznać trzeba, że to tylko wzgląd na interes poszkodowanego, aby zaoszczędzić mu konieczności wytaczania odrębnego procesu przed sądem cywilnym, spowodował wprowadzenie możliwości orzekania o odszkodowaniu przez sąd karny. Nie przesądza to jednak aby przez sam fakt orzekania przez sąd karny, który o odszkodowaniu orzeka na podstawie tych samych przesłanek co sąd cywilny, zasądzone odszkodowanie traciło charakter cywilnoprawny i było w istocie środkiem karnym. Jeżeli sąd karny nie orzeka o odszkodowaniu, które ma charakter cywilnoprawny może w to miejsce orzec nawiązkę, która będzie miała charakter nie odszkodowania, lecz będzie to środek karny, gdyż sąd karny nie jest związany przepisami prawa cywilnego przy jej wymierzaniu.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 31/11 (OSNC 2012, nr 3, poz. 29), w której uzasadnieniu zawarte jest stwierdzenie, że „obowiązek naprawienia szkody, w razie śmierci skazanego, nie przechodzi na spadkobierców” oraz postanowienie tego Sądu z dnia 15 maja 2015 r., V CSK 482/14, w którym Sąd Najwyższy uznał, że obowiązek taki „jako element majątku spadkodawcy wchodzi do spadku i przechodzi na jego spadkobierców”. W pierwszym z wymienionych orzeczeń Sąd Najwyższy, dostrzegając w środku karnym przewidzianym w art. 46 KK także funkcję kompensacyjną, zaznaczył, że „obowiązek naprawienia szkody powinien wykonać sam skazany” (bez możliwości zwolnienia go przez ubezpieczyciela) i w kontekście tego stwierdzenia podkreślił, że „obowiązek ten nie przechodzi na spadkobierców”. Z tego stwierdzenia nie wynika, że obowiązek, o którym mowa w art. 46 KK, nie stanowi składnika spadku po osobie, wobec której został orzeczony. W drugim ze wskazanych orzeczeń Sąd Najwyższy, zajmując stanowisko, że wspomniany obowiązek, jako składnik majątku spadkodawcy wchodzi do spadku i przechodzi na jego spadkobierców, trafnie wywiódł, że jeżeli czyn wyrządzający szkodę jest przestępstwem, to w niczym nie zmienia to przesłanek, od których zależy powstanie zobowiązania do odszkodowania oraz zasad jego ustalania, a dług wynikający z takiego zobowiązania dla sprawcy szkody ma, niezależnie od tego jaki sąd, cywilny lub karny, o nim orzeka, charakter cywilnoprawny. Cywilnoprawny charakter zobowiązania, które powstało z czynu będącego przestępstwem, podkreśla sam ustawodawca, wskazując w art. 46 § 1 KK, że sąd karny orzeka o obowiązku naprawienia szkody w całości lub części, a tylko nie stosuje się przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczeń i możliwości zasądzenia renty.

W świetle przytoczonych argumentów należy uznać, że obowiązek wynikający z art. 46 KK w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 lipca 2015 r. nie był wyłącznie obowiązkiem prawnokarnym, takim jak na przykład obowiązek zapłaty grzywien i kar pieniężnych, lecz miał charakter cywilnoprawny. Obowiązki majątkowe mające – mimo braku wyraźnego wskazania normatywnego – charakter cywilnoprawny należą do spadku (art. 922 § 1 KC). Orzeczony wyrokiem karnym obowiązek naprawienia szkody spełnia te warunki i wchodzi do spadku.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu