Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Dowiedziałem się po latach, że odziedziczyłem długi, kredyty i pożyczkę w spadku po śmierci

Zgodnie z art. 1019 § 1 Kodeksu cywilnego – jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami: 1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem; 2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Paragraf 2 art. 1019 KC stanowi natomiast, że spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd ( § 3).

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, jak każde oświadczenie woli, może być dotknięte wadą. Kodeks cywilny w art. 1019 reguluje kwestie uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu lub groźby lub niezłożenia – z tych samych powodów – oświadczenia w przypisanym prawem terminie. Do oceny istnienia błędu lub groźby przy złożeniu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku mają zastosowanie przepisy ogólne kodeksu cywilnego tj. art. 84, 86, 87 i 88.

Dowiedziałem się po latach, że odziedziczyłem długi, kredyty i pożyczkę w spadku po śmierci Poznań

Spadkobierca składa oświadczenie woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pod wpływem błędu, jeżeli w chwili składa tego oświadczenia był w błędzie, co do treści czynności prawnej ( art. 84 § 1 zd. 1 KC), a błąd był obiektywnie i subiektywnie istotny ( art. 84 § 1 zd. 2 KC).

Błąd co do treści czynności prawnej może być błędem co do tytułu powołania do dziedziczenia, osoby spadkodawcy, przedmiotu spadku. Podstawę uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może stanowić błąd prawnie doniosły ( art. 1019 § 2 w zw. z art. 84 § 1 zd. 1 i § 2 KC).

Powyższe uchylenie się od skutków prawnych złożonego po wpływem błędu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku odnosi się do przypadków, kiedy pod wpływem błędu spadkobierca nie złożył żadnego oświadczenia w terminie ( art. 1019 § 2 KC), a więc kiedy spadkobierca uchyla się nie od skutków prawnych swego oświadczenia, lecz od biernego zachowania się – niezłożenia oświadczenia. W tej sytuacji anulowane są skutki prawne braku oświadczenia w terminie wskazanym w art. 1015 § 2 KC Spadkobierca ma ponownie możliwość złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Skuteczne uchylenie się od skutków niezłożenia w przypisanym prawem terminie oświadczenia powoduje wyeliminowanie działania fikcji prostego przyjęcia spadku określonego w art. 1015 § 2 zd. 1 KC lub w konkretnych sytuacjach, z dobrodziejstwem inwentarza – art. 1015 § 2 zd. 2 KC Spadkobierca składa oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli zawsze przed sądem, oświadczając przy tym czy spadek przyjmuje czy też odrzuca (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2009 r., I CSK 319/08). Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd ( art. 1019 § 3 KC w zw. z art. 690 KPC) bowiem dopiero wtedy staje się skuteczne. Podczas rozprawy poprzedzającej wydanie postanowienia zatwierdzającego uchylenie się od złożonego oświadczenia bądź oddalającego taki wniosek sąd bada czy istnieje wada oświadczenia woli ( art. 84 i 87 KC) oraz czy uprawnienie do uchylenia się nie wygasło ( art. 88 § 2 KC).

Termin, w którym spadkobierca może uchylić się skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożonego pod wpływem błędu lub groźby został określony w art. 88 § 2 KC i wynosi rok od wykrycia błędu lub ustania obawy przy groźbie.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 czerwca 2005 r., IV CK 799/04 (OSNC 2006, nr 5, poz. 94) – „Podstawę uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może stanowić błąd prawnie doniosły ( art. 1019 § 2 w zw. z art. 84 § 1 zdanie pierwsze i § 2 KC). Błędem takim nie jest nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku przyczynowym z niedołożeniem przez spadkobiercę należytej staranności w ustalaniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego”. Natomiast w postanowieniu z dnia 18 marca 2010 r., V CSK 337/09 Sąd Najwyższy stwierdził, że – „Nie jest błędem istotnym – w rozumieniu art. 1019 § 2 KC w związku z art. 84 § 1 i 2 KC – nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku z przyczynowym z niedołożeniem przez spadkobiercę należytej staranności w ustalaniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego”. Ponadto, „O błędzie co do przedmiotu spadku można mówić wtedy, gdy brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego nie jest wynikiem braku staranności po stronie spadkobiercy, czy też inaczej, gdy błąd jest usprawiedliwiony okolicznościami sprawy” – postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 01 grudnia 2011 r., I CSK 85/11).

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Pismem wnioskodawca G. H. wniósł o przyjęcie i zatwierdzenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku po zmarłym S. H.. W uzasadnieniu żądania wnioskodawca podniósł, iż jest spadkobiercą ustawowym po S. H.. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po S. H. toczy się przed Sądem Rejonowym. Dalej wskazał, iż po śmierci ojca nie złożył oświadczenia o przyjęciu ani o odrzuceniu spadku ponieważ nie posiadał żadnej wiedzy o rzeczywistym stanie spadku, przy czym nie było to wynikiem braku staranności po jego stronie.

Dowiedziałem się po latach, że odziedziczyłem długi, kredyty i pożyczkę w spadku po śmierci Poznań

Wnioskodawca podał, iż jego matka S. H. dwukrotnie zawarła związek małżeński z ojcem wnioskodawcy. Wnioskodawca od 1999 r. nie zamieszkuje ze S. H., od 2003 r. mieszka w Norwegii. Matka wnioskodawcy krótko przed śmiercią ponownie zawarła związek małżeński ze spadkodawcą. Z uwagi na powyższe okoliczności wnioskodawca nie miał możliwości powziąć wiedzy o zaciągniętym przez spadkodawcę kredycie. Spadkodawca nigdy w rozmowach nie wspominał o zaciągniętym zobowiązaniu finansowym. Wnioskodawca po jego śmierci nigdy nie natknął się na żadną dokumentację, która mogłaby wskazywać na posiadanie przez spadkodawcę długów. Przez 12 lat po śmierci spadkodawcy wnioskodawca był przeświadczony, że nie pozostawił on żadnych długów. Sam wnioskodawca także nigdy nie otrzymał pisma z żadnej instytucji finansowej, które mogłoby świadczyć o istnieniu jakichkolwiek zobowiązań finansowych spadkodawcy. D. H. (1) za pomocą portalu społecznościowego o poinformował wnioskodawcę o toczącym się postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym S. H..

Bezsporne w niniejszej sprawie było to, że wnioskodawca w terminie sześciu miesięcy od dnia dowiedzenia się o tytule powołania do spadku (w tej sprawie liczonym od dnia kolejnego po śmierci ojca S. H.) nie złożył oświadczenia spadkowego. Sporne było to, czy wnioskodawca pozostawał w błędzie i czy był to błąd istotny, który uzasadniałby zatwierdzenie przez sąd uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia spadkowego o odrzuceniu spadku.

W pierwszej kolejności rzeczą Sądu było jednakże ustalenie, czy wniosek został złożony w terminie rocznym od wykrycia błędu. Niewątpliwie w sprawie wszczętej na wniosek uczestnika o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym S. H. wnioskodawca zastępowany był w początkowej jego fazie przez kuratora, ustanowionego dla G. H. jako nieznanego z miejsca pobytu. Postanowienie uchylające zarządzenie w przedmiocie ustanowienia kuratora zostało wydane na rozprawie. W świetle powyższego Sąd uznał za wiarygodne twierdzenie wnioskodawcy, iż o toczącym się postępowaniu spadkowym na wniosek wierzyciela spadkodawcy, a zatem o istnieniu zobowiązania wchodzącego w skład masy spadkowej, wiedzę powziął w dniu 05 marca. Jak wynika z akt sprawy wniosek w niniejszej sprawie został złożony w dniu 01 kwietnia, a zatem z zachowaniem terminu. Następnie istotne było rozstrzygnięcie czy wnioskodawca pozostawał w błędzie, a zatem czy dołożył należytej staranności w ustaleniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego.

Dowiedziałem się po latach, że odziedziczyłem długi, kredyty i pożyczkę w spadku po śmierci Poznań

Zgodnie ze zgromadzonym materiałem dowodowym, a w szczególności z zeznań świadków S. H. oraz D. H. (1) oraz samego wnioskodawcy wynika, iż czynione były wystarczające działania celem ustalenia rzeczywistego stanu majątku spadkowego, w szczególności rodzina przeglądała rzeczy i dokumenty spadkodawcy. Nie znaleziono żadnych dokumentów świadczących o zobowiązaniach zmarłego. Ponadto wśród rzeczy S. H. nie było żadnych nowych przedmiotów, czy też o większej wartości, a których posiadanie mogło wskazywać na zaciągnięte zobowiązania finansowe. Także dotychczasowy sposób życia spadkodawcy, znany rodzinie z czasów nieodległego przecież wspólnego zamieszkiwania, nie wskazywał iż był on skłonny zaciągać zobowiązania finansowe, czy tez w inny sposób się zadłużać. Na powyższe nie wskazywała także rozmowa z ostatnim pracodawcą S. H., który zaprzeczył by miał jakąkolwiek wiedzę na temat zobowiązań spadkodawcy. Takich informacji nie przekazał rodzinie także i sam spadkodawca. Z materiału dowodowego wynika co prawda, iż czynności w powyższym zakresie przedsiębrali w głównej mierze D. H. (1) oraz S. H., wynikało to jednakże z bliższego ich kontaktu ze spadkodawcą w dniach poprzedzających jego śmierć.

Niewątpliwie jednakże G. H. mając kontakt ze swoim bratem, który poinformował go o śmierci ojca, z pewnością otrzymałby od niego także informacje o poczynionych ustaleniach co do pasywów w majątku spadkodawcy. Wnioskodawca nie miał zatem w ocenie Sądu innych możliwości niż polegać na wiedzy swojego brata oraz matki w zakresie ewentualnych zobowiązań finansowych ojca. W sytuacji gdy i oni takiej wiedzy nie mieli, a żadne okoliczności wynikające z podjętych przez nich czynności czy zaobserwowanych sytuacji na to nie wskazywały, nie sposób oczekiwać działań innych, które miałby prowadzić do weryfikacji stanu majątku spadkodawcy. Nie można natomiast oczekiwać, by spadkobiercy zwracali się z zapytaniem do różnych instytucji finansowych, tak „na wszelki wypadek”. O istnieniu zadłużenia wobec uczestnika wnioskodawca dowiedział się dopiero po czternastu latach z momentem poinformowania go o toczącym się postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku po ojcu. Tym samym nie można mówić w tym przypadku o braku staranności ze strony wnioskodawcy w zakresie ustalenia przedmiotu spadku.

Na gruncie rozpatrywanej sprawy, przez błąd należy rozumieć, brak wiedzy wnioskodawcy co do stanu majątkowego spadkodawcy, w szczególności obciążających do długów. Brak wiedzy w tym zakresie uzasadnia przypuszczenie, że wnioskodawcy działali w błędnym przekonaniu, co do stanu majątku spadkodawcy. W świetle przytoczonych okoliczności, sąd doszedł do przekonania, iż gdyby wnioskodawca wiedział o długu spadkodawcy, to z pewnością nie pozostałby w tym względzie bierny. Należy podkreślić, iż istotą błędu stanowiącego podstawę do uchylenia się od niezłożenia oświadczenia spadkowego w terminie, jest brak wiedzy o sytuacji majątkowej spadkodawcy. W związku z powyższym Sąd wniosek uwzględnił. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 13 grudnia 2017 r. I Ns 687/16

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu