Otwarcie spadku następuje zawsze w chwili śmierci osoby fizycznej, z tą też chwilą spadkobierca nabywa spadek. Z chwilą otwarcia spadku określone prawa i obowiązki wchodzą do majątku spadkobierców (art. 925 KC), stając się prawami i obowiązkami tych osób. Następstwo to, zapewniając kontynuowanie stosunków majątkowych osoby fizycznej po jej śmierci, jednocześnie służy bezpieczeństwu obrotu cywilnoprawnego, a tym samym stanowi także zabezpieczenie interesów osób trzecich, w szczególności wierzycieli osoby zmarłej.
Zgodnie z art. 922 § 1 i 2 KC prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Dziedziczenie ma charakter sukcesji uniwersalnej. Wskutek jednego zdarzenia – śmierci spadkodawcy – spadkobiercy z mocy prawa wstępują bowiem w całą sytuację prawną zmarłego. Spadek to natomiast ogół cywilnoprawnych i majątkowych praw oraz obowiązków przysługujących spadkodawcy w chwili jego śmierci. Co do zasady spadkobiercy wstępują w prawa i obowiązki wynikające ze stosunków zobowiązaniowych, niezależnie od podstawy prawnej takiego stosunku.
Wejście w ogół praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy powoduje, że spadkobierca ponosi odpowiedzialność za zobowiązania, których podmiotem był zmarły. Zakres tej odpowiedzialności, a także jej charakter zależą od złożenia i treści oświadczenia o przyjęciu spadku, a także od tego czy chodzi o okres przed przyjęciem spadku, czy po jego przyjęciu, a także od tego czy nastąpił podział majątku spadkowego, gdy do dziedziczenia dochodzi więcej niż jeden spadkobierca.
W skład spadku nie wchodzą natomiast prawa majątkowe ściśle związane z osobą zmarłego. W zakresie tego pojęcia znajdują się prawa mające służyć zaspokojeniu określonych interesów konkretnej osoby ze względu na jego indywidualną sytuację np. roszczenia alimentacyjne, uprawnienie do renty lub obowiązki, których wykonanie jest uzależnione od osobistych przymiotów zobowiązanego lub które zostały ściśle związane z osobą dłużnika.
Odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe uregulowana jest w przepisach art. 1030 -1034 KC Zgodnie z art. 1030 KC do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku, a od chwili przyjęcia spadku z całego swego majątku. Przy czym w razie prostego przyjęcia spadku, spadkobierca odpowiada za długi spadkowe bez ograniczenia, a w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza – tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku (art. 1031 KC). Pamiętać przy tym należy, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku (art. 1015 KC). Stosownie do treści art. 1019 § 2 – 3 KC spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Oświadczenie o uchyleniu powinno nastąpić przed sądem wraz z jednoczesnym oświadczeniem czy i jak spadek przyjmuje czy też go odrzuca. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.
W okresie od otwarcia do przyjęcia spadku wierzyciele spadkowi mogą dochodzić swoich roszczeń w drodze postępowania sądowego. Jeżeli wierzyciel spadku dochodzi swych praw wobec spadkobiercy, spoczywa na nim dowód wykazania, że osoba pozwana jest następcą prawnym jego dłużnika. Najprostszym i najpewniejszym jest uzyskanie przez wierzyciela stwierdzenia nabycia spadku lub zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, gdyż w ten sposób zostanie definitywnie wskazany dłużnik, od którego można domagać się spełnienia świadczenia, z uwagi na ujęte w art. 1025 § 2 KC stwierdzenie, że osoba wskazana w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku jest spadkobiercą.
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Obok korzystania z kredytu i zwrotu składającej się na niego kwoty, art. 69 ust. 1 prawa bankowego nakłada na kredytobiorcę obowiązek zapłaty odsetek kapitałowych. Stopa procentowa to czynnik, który wespół z sumą kredytu kształtuje iloczyn należnej bankowi kwoty odsetek, w określonym umownie przedziale czasu. W zależności od treści konkretnej umowy stopa procentowa może być stała lub zmienna.
Brak jest podstaw, aby umowę kredytową zakwalifikować, jako ściśle związaną z osobą zmarłego. Trafności takiego poglądu nie można wywodzić z faktu, iż przyznanie kredytu łączy się z badaniem zdolności finansowych kredytobiorcy. Zawieranie wielu umów o charakterze zobowiązaniowym wiąże się z koniecznością oceny nie tylko prawidłowości jej wykonania, lecz także wypłacalności ich stron, przy czym śmierć jednaj z nich nie ma wpływu na dalsze istnienie danego stosunku prawnego. Oznacza to, że spadkobiercy wstępują w wynikającą z umowy sytuację prawną spadkodawcy – strony, w szczególności przejmują jego wierzytelności i długi, ponadto zaś związani są postanowieniami umowy. Skutek w postaci wygaśnięcia umowy z chwilą śmierci strony wynika najczęściej wprost z przepisu ustawy, rzadziej zaś należy wyprowadzać go z jej istoty lub z woli stron korzystających z zasady swobody umów. Uwzględniając charakter umowy nie można przyjąć, aby śmierć kredytobiorcy prowadziła do jej wygaśnięcia.
Podzielić w tym miejscu należy pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w orzeczeniu z dnia 10 października 2014 r. (III CZP (…)), iż następca prawny dłużnika banku wstępuje w prawa i obowiązki majątkowe dłużnika, w tym także w całą sytuację prawną poprzednika prawnego. Zobowiązanie do zwrotu kredytu wchodzi w skład spadku jako dług spadkowy ( art. 922 § 1 KC), przy czym obejmuje on zarówno raty kredytu wymagalnego jeszcze przed śmiercią kredytobiorcy, jak i raty, które stają się wymagalne po tej chwili. Śmierć kredytobiorcy nie wywołuje zmian w treści umowy kredytowej, a tym samym spadkobiercy zobowiązani są do zwrotu kredytu na zasadach określonych w umowie, z uwzględnieniem przewidzianego harmonogramu spłat, chyba że umowa przewiduje automatyczną wymagalność całości kredytu z chwilą jego śmierci. O ile zatem w dniu śmierci kredytobiorcy umowa obowiązuje, spadkobiercy zobowiązani są do spłaty ewentualnego zadłużenia, przy czym kolejne raty stają się wymagalne z nadejściem określonego w harmonogramie terminu. Po śmierci kredytobiorcy bank winien ustalić krąg spadkobierców i wezwać ich do wykonania umowy, zaś jej wypowiedzenie możliwe będzie dopiero po stwierdzeniu, iż pomimo podjęcia tych czynności istnieją zaległości uzasadniające rozwiązanie umowy. (por. D. Rogoń, T. Spyra, Wpływ spadkobrania na bankowe stosunku umowne, Prawo Bankowe 2007.9.76)
Podsumowując, nie ulega wątpliwości, że w sytuacji kiedy śmierć kredytobiorcy następuje po zawarciu umowy kredytu i wypłaceniu kapitału, zdarzenie to nie ma żadnego wpływu na istnienie zobowiązania. W takiej sytuacji obowiązek zwrotu kredytu, zgodnie z postanowieniami określonymi w umowie, wchodzi do spadku po kredytobiorcy na ogólnych zasadach dziedziczenia, tj. w sposób ograniczony w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza i w sposób nieograniczony w przypadku przyjęcia spadku wprost. Innymi słowy spadkobiercy kredytobiorcy wchodzą w jego sytuację prawną i stają się stronami umowy kredytu (por. J. Pisuliński, Zdarzenia powodujące wygaśnięcie umowy kredytu (w:) J. Panowicz-Lipska (red.), Prawo zobowiązań – część szczególna. System Prawa Prywatnego. Tom 8, C.H.Beck 2011).
Zgodnie z art. 319 KPC jeżeli pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości, sąd może, nie wymieniając tych przedmiotów ani ich wartości uwzględnić powództwo zastrzegając pozwanemu prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności.
Powyższy przepis znajduje zastosowanie m.in. w przypadku odpowiedzialności spadkobiercy w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Kwestia czy w takim przypadku długi spadkowe przekraczają stan czynny spadku, nie podlega badaniu w ramach postępowania rozpoznawczego. Zastrzegając pozwanemu prawo powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności, sąd nie bada, co wchodzi w skład przedmiotów majątkowych, do których ogranicza się odpowiedzialność pozwanego, ani ich wartości stanowiącej granicę odpowiedzialności pozwanego.
Należy wskazać, iż art. 319 KPC uprawniający sąd do ograniczenia w sentencji wyroku zakresu odpowiedzialności dłużnika za dług spadkowy do wartości stanu czynnego spadku nie daje podstawy do oddalenia powództwa wytoczonego przez wierzyciela spadkodawcy na tej podstawie, że zmarły nie pozostawił spadku. Ustalenie czy istnieje spadek (majątek) pozwalający na zaspokojenie przypadającej od dłużnika należności należy do postępowania egzekucyjnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 marca 2013 r., sygn. akt V ACa 1007/12).
Należy podkreślić, iż nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, nawet przy wykazaniu, że spadek ten ma wartość równą zeru, nie zwalnia bowiem automatycznie spadkobierców dłużnika z odpowiedzialności za długi spadkowe, a oznacza iż ponoszą oni za nie odpowiedzialność tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.
Jednym z metod obrony przed płatnością długu, pożyczki czy kredytu jest powołanie się na zasady współżycia społecznego. Artykuł 5 KC jest jednym z przepisów KC zawierających tzw. klauzule generalne. Celem stanowienia przepisów je zawierających jest nadanie normom prawnym elastyczności umożliwiającej właściwe stosowanie prawa w zmieniających się warunkach społecznych i gospodarczych oraz wydawanie słusznych rozstrzygnięć w wyjątkowych przypadkach, odbiegających pod jakimś względem od sytuacji stypizowanej, opisanej w przepisach prawnych. Ogólnie ujmując, przepisy zawierające klauzule generalne służą przede wszystkim zapewnieniu zgodności norm prawnych i opartych na tych normach rozstrzygnięć indywidualnych z obowiązującymi w społeczeństwie normami pozaprawnymi, zwłaszcza moralnymi. W doktrynie i orzecznictwie zgodnie podkreśla się, że przy przyjmowaniu nadużycia prawa konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności. W praktyce, winno to następować w sytuacjach wyjątkowych. Należy przy tym mieć na względzie dwie zasadnicze okoliczności, a mianowicie, że domniemywa się, iż osoba korzystająca ze swego prawa czyni to w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego oraz że odwołanie się zwłaszcza ogólnikowo do klauzul generalnych przewidzianych w art. 5 KC nie może podważać pośrednio mocy obowiązujących przepisów prawnych (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 7 maja 2003 roku, IV CKN 120/01, opubl. L.).
W judykaturze wskazuje się, że zastosowanie art. 5 KC wymaga wszechstronnej oceny całokształtu szczególnych okoliczności rozpatrywanego wypadku, w ścisłym powiązaniu z konkretnym stanem faktycznym. Podkreśla się także, iż nie można powoływać się ogólnie na nieokreślone zasady współżycia, lecz należy konkretnie wskazać, jaka z przyjętych w społeczeństwie zasad współżycia społecznego doznałaby naruszenia w konkretnej sytuacji (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 czerwca 2001 r., II CKN 604/00, opubl. OSNC 2002 rok, z. 3, poz. 32, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 października 1998 roku, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 maja 2003 r., IV CKN 120/01, L.; Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 maja 2002 roku, IV CKN 1095/00, ; Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z 14 października 1998 roku, II CKN 928/97, OSN 1999, Nr 4, poz. 75).
Istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw wymagają z jednej strony ostrożności, a z drugiej bardzo wnikliwego rozważenia wszystkich aspektów rozpoznawanego wypadku. Zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 KC są bowiem pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego, jak wskazano powyżej, dla zastosowania art. 5 KC konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 listopada 1994 roku, II CRN 127/94, opubl. L.). Na treść zasad współżycia społecznego składają się elementy etyczne i socjologiczne kształtowane przez oceny moralne i społeczne stanowiące uzupełnienie porządku prawnego. Zatem przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2002 roku, IV CKN 1095/00, opubl. Legalis oraz wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 13 listopada 1991 roku, I ACr 411/91, opubl. Wokanda 1992 rok, nr 4, s.30).
Stosownie do brzmienia art. 481 § 1 KC, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Natomiast w myśl § 2 przywołanego przepisu, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe (od 1 stycznia 2016 roku odsetki ustawowe za opóźnienie). Jednakże, gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (§ 2).
Powyższa regulacja uprawnia do stwierdzenia, iż świadczenie odsetkowe jest należne wierzycielowi niezależnie od winy dłużnika, a zatem dla wykazania zasadności roszczenia in concreto wystarczy udowodnienie, iż dłużnik był obowiązany do świadczenia pieniężnego, którego nie wykonał w terminie. Odpowiedzialność dłużnika z tytułu odsetek ma więc charakter zobiektywizowany, bowiem dla jej bytu obojętne jest, czy dłużnik popadł w opóźnienie zwykłe czy też w opóźnienie kwalifikowane, zawinione czyli w zwłokę (zob. K. Zagrobelny „Komentarz. Kodeks cywilny.” pod red. E. Gniewka Warszawa 2014). Dłużnik nie może się zwolnić z obowiązku zapłaty odsetek przez wykazanie, że nie ponosi odpowiedzialności za okoliczności, które spowodowały opóźnienie (np. wyrok Sądu Najwyższego z 23 marca 1977 roku, II CR 63/77, PUG 1977 rok, Nr 8-9, Kodeks cywilny. Komentarz.” pod red. prof. dr hab. Krzysztofa Pietrzykowskiego, 2011 rok). Reżim odpowiedzialności dłużnika jest tu bardzo surowy (odpowiedzialność ma charakter tak zwanej odpowiedzialności absolutnej), ponieważ dłużnik nie może uwolnić się od niej ani przez ekskulpację, ani przez powołanie się na okoliczności egzoneracyjne. Odsetki należą się za cały czas opóźnienia, począwszy od dnia wymagalności długu (por. A. Janiak, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 28 maja 1999 roku, III CKN 196/98, OSP 2000 rok, Nr 7-8, poz. 115, Kodeks cywilny. Komentarz.” pod red. prof. dr hab. Krzysztofa Pietrzykowskiego, 2011 rok).
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1
Powód Bank (…) S.A. z siedzibą we W. wniósł pozew przeciwko A. D., R. D. i J. D. domagając się od pozwanych zapłaty kwoty 22.051,29 zł wraz z odsetkami umownymi równymi czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku, jednak nie wyższymi niż dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonymi od kwoty 19.940,37 zł do dnia zapłaty oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 1.998,06 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.
W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że L. D. zawarł z powodem umowę kredytu gotówkowego nr (…), na mocy której pozwany udzielił mu kredytu w kwocie 50.000 zł, a L. D. zobowiązał się zwrócić kredyt wraz z odsetkami w 61 ratach miesięcznych. L. D. zmarł, a zgodnie z aktem poświadczenia dziedziczenia spadek po nim nabyli z mocy ustawy spadkobiercy tj. pozwani każdy po 1/3 części spadku. W celu polubownego uregulowania zaległości powód wzywał pozwanych do dobrowolnego spełnienia świadczenia, jednak wezwania do zapłaty okazały się bezskuteczne. Wysokość zadłużenia pozwanych została stwierdzona dokumentem w postaci wyciągu z ksiąg banku i stanowi je: kwota 19.940,37 zł tytułem kapitału, kwota 1.998,06 z tytułu odsetek umownych, kwota 3.394,68 zł tytułem odsetek karnych za opóźnienie naliczonych oraz kwota 112,68 zł tytułem zwrotu kosztów wezwań i upomnień. Jak wskazuje powód zawierając umowę, z której wynika dochodzone roszczenie, spadkodawca zgodził się na wszystkie postanowienia, w szczególności na warunki dotyczące naliczenia odsetek za opóźnienie w wysokości umownej oraz naliczenia kosztów czynności windykacyjnych. Jako podstawę odpowiedzialności pozwanych powód wskazał przepisy art. 922 KC i 1030 KC.
Pozwany A. D. złożył sprzeciw od wyżej opisanego nakazu zapłaty, uznając powództwo w części dotyczącej należności głównej w wysokości 19.940,37 zł oraz wnosząc o oddalenie powództwa w zakresie żądania odsetek umownych oraz kosztów wezwań i upomnień. Pozwany przyznał, iż jest spadkobiercą L. D. i przyjął spadek po ojcu. Pozwany nie wiedział jednak, iż jego ojciec zawarł umowę kredytową z powodem, gdyż ojciec nigdy go o tym nie informował ani nie mógł dowiedzieć się z innych źródeł. Nadto, pozwany nigdy nie otrzymał wezwania do zapłaty od powoda lub podmiotów działających na jego zlecenie. Dołączone do pozwu wezwania zostały przesłane na adres, pod którym pozwany nie przebywa. Zdaniem pozwanego, aby mógł żądać obciążania pozwanego kosztami odsetek oraz kosztami dodatkowymi musi on udowodnić, że pozwany wiedział o zawarciu kredytu i był wzywany do zapłaty, jednak takich dowodów powód nie dołączył. Nadto, pozwany podał, że powód nie wskazał dlaczego domaga się zapłaty odsetek od wskazanych w pozwie dat. Niezależnie od powyższego pozwany podniósł, że powód nie załączył do pozwu integralnych części umowy kredytowej w postaci Regulaminu kredytowania i Taryfy opłat i prowizji. Pozwany wniósł o rozstrzygnięcie o kosztach na podstawie art. 101 KPC, ewentualnie na podstawie art. 102 KPC.
Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności wymienionych powyżej dokumentów. Podkreślić bowiem należy, iż dowód w postaci aktu poświadczenia dziedziczenia ma charakter dokumentu urzędowego i w związku z tym korzysta z domniemania autentyczności i domniemania zgodności z prawdą wyrażonych w nim oświadczeń, zaś w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie kwestionowała powyższych domniemań w trybie art. 252 KPC. Nadto, za w pełni wiarygodne należało uznać także wymienione powyżej dokumenty prywatne w postaci umowy kredytowej, umów przelewu wierzytelności czy wyciągu z ksiąg rachunkowych banku, albowiem autentyczność tych dokumentów nie była kwestionowana przez strony. Powyższe dokumenty nie noszą żadnych śladów podrobienia, przerobienia ani innej ingerencji w ich treść w związku z czym treść i forma przedmiotowych dokumentów nie budzi także żadnych wątpliwości Sądu. Dodatkowo, Sąd miał na uwadze, że żadna ze stron nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod wyżej wskazanymi dokumentami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.
Z treści przedłożonych przez stronę powodową dokumentów jednoznacznie wynikało, że poprzedników prawnych stron tj. Bank (…) S.A. z siedzibą we W. oraz L. D. łączyła umowa o kredyt gotówkowy nr (…)na mocy której kredytobiorca otrzymał kredyt w wysokości 50.000 zł z obowiązkiem jego spłaty w 61 miesięcznych równych ratach. Powyższe okoliczności jednoznacznie wynikają z dokumentu prywatnego w postaci umowy kredytu. Nadto, w świetle zebranego materiału dowodowego nie ulegało wątpliwości, że w trakcie trwania stosunku prawnego kredytu. L. D. zmarł, co wynika z przedłożonego odpisu aktu poświadczenia dziedziczenia. W chwili śmierci kredytobiorcy do spłaty pozostawał kapitał kredytu w kwocie 19.940,37 zł, co było okolicznością bezsporną, dodatkowo potwierdzoną za pomocą dowodu z dokumentu prywatnego w postaci wyciągu z ksiąg bankowych. Strona powodowa wykazała także, przedkładając odpis aktu poświadczenia dziedziczenia, że spadek po L. D. na podstawie ustawy nabyły jego dzieci tj. pozwani A. D., R. D. i J. D. – każde z nich w 1/3 części spadku. Z kolei, z zeznań pozwanego wynika, że nie przeprowadzono działu spadku po L. D.. Z tego względu powód mógł dochodzić zapłaty całego długu solidarnie od pozwanych spadkobierców.
Wreszcie, nie budziło wątpliwości Sądu, że – na mocy kolejnych przelewów – wierzytelność wynikającą z umowy kredytowej nabył ostatecznie (…) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W.. Powyższa okoliczność została udowodniona za pomocą dokumentów prywatnych w postaci odpisów umów przelewu wierzytelności z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jednocześnie, należy wskazać, że w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany A. D. uznał powództwo w zakresie niespłaconego kapitału kredytu w kwocie 19.940,37 zł. Zgodnie z treścią art. 213 § 2 KPC Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie zachodzi żadna z wymienionych w powyższym przepisie okoliczności niedopuszczalności uznania powództwa. Z tych względów, powództwo w tej części podlegało uwzględnieniu.
Natomiast, w ocenie Sądu bezzasadne okazało się żądanie o zapłatę odsetek umownych, a także kosztów wezwań i upomnień. Zważyć bowiem należy, że pozwany nie był stroną umowy kredytowej zawartej z poprzednikiem prawnym powoda, a zatem nie wiążą go obowiązki określone w umowie, w tym obowiązki w zakresie zapłaty odsetek umownych i karnych. Należy bowiem stwierdzić, że umowa kredytowa uległa rozwiązaniu z chwilą śmierci kredytobiorcy. Wskutek dziedziczenia ustawowego pozwany nie stał się stroną stosunku kredytu, lecz jedynie odpowiada za dług odziedziczony po spadkodawcy, który stał się wymagalny w dniu otwarcia spadku. Nie sposób zatem podzielić stanowiska strony powodowej co do zasadności naliczania odsetek umownych. Odsetki, jakimi powód obciążył spadkobierców, nie stanowią bowiem skutku ich własnego zaniechania (opóźnienia), lecz ewentualnie opóźnienia spadkodawcy.
Zwrócić przy tym należy uwagę, że z treści pozwu wynika, że wierzyciel naliczał odsetki także za okres następujący już po śmierci kredytobiorcy. W toku niniejszego postępowania strona powodowa nie wykazała, aby którykolwiek z poprzedników prawnych powoda wzywał pozwanego do zapłaty przed wytoczeniem niniejszego powództwa. Co prawda do pozwu dołączono kopię przedsądowego wezwania do zapłaty wystawionego przez firmę windykacyjną (…) S.A. w którym zakreślono siedmiodniowy termin do zapłaty, jednakże nie dołączono dowodu doręczenia tego wezwania pozwanemu. Natomiast, pozwany stanowczo zaprzeczył, by przed doręczeniem pozwu kiedykolwiek był wyzwany do zapłaty, nadto zakwestionował skuteczność wezwania skierowanego na adres wskazany w powyższym wezwaniu (G., ul. (…)), podnosząc, że nie przebywa pod wskazanym adresem. W tych okolicznościach, jako pierwsze, skuteczne wezwanie do zapłaty należało potraktować dopiero pozew w niniejszej sprawie, który został pozwanemu doręczony.
Skoro, pozwany nie został skutecznie wezwany do zapłaty, to brak jest podstaw do obciążenia go obowiązkiem zapłaty odsetek za opóźnienie za okres wcześniejszy niż data doręczenia pozwu. W ocenie Sądu obciążenie pozwanego ujemnymi konsekwencjami zdarzenia, którego pozwany nie wywołał, na które nie miał żadnego wpływu i któremu nie mógł zapobiec jest nie do pogodzenia z zasadami słuszności. Bez wątpienia do natychmiastowej wymagalności wierzytelności nie doszło wskutek okoliczności, za które pozwany ponosi odpowiedzialność. Zdarzenie, powodujące skutek w postaci natychmiastowej wymagalności kredytu, miało charakter losowy i z tego względu nie można pozwanemu postawić zarzutu zawinienia. Pozwany nie miał także wiedzy co do istnienia przedmiotowego długu spadkowego, albowiem nie był wcześniej wzywany przez wierzycieli spadkodawcy do zapłaty. W ocenie Sądu, działanie powoda, zmierzające do obciążenia pozwanego będącego spadkobiercą kredytobiorcy, odsetkami umownymi nie czyni zadość poczuciu sprawiedliwości oraz słuszności i nie zasługuje na ochronę prawną. W ustalonym stanie prawnym nie można pozwanemu postawić zarzutu dotyczącego naruszenia stosunku obligacyjnego, skoro nie był stroną umowy.
Nadto, należy zauważyć, że w świetle przedstawionych przez powoda dowodów nie można stwierdzić, że doszło do naruszenia warunków spłaty przez samego kredytobiorcę (kredytodawca nie wypowiedział bowiem umowy np. z powodu zaległości w spłacie rat kredytu etc.), lecz kredyt został postawiony w stan wymagalności z uwagi na śmierć kredytobiorcy. Niezależnie od powyższego należy wskazać, że wobec zakwestionowania roszczenia w zakresie dotyczącym odsetek kapitałowych oraz kosztów powód nie wykazał sposobu wyliczenia tych odsetek ani też faktu poniesienia przez niego kosztów związanych z windykacją długu. Poza wyciągiem z ksiąg banku nie przedłożono żadnych dowodów na te okoliczności.
Mając zatem na uwadze wskazane powyżej okoliczności, na mocy art. 922 § 1 KC, art. 1030 KC i art. 1031 § 1 KC Sąd uwzględnił powództwo w zakresie w jakim pozwany uznał powództwo tj. co do kwoty 19.940,37 zł. Nadto, na mocy art. 481 § 1 i 2 KC w zw. z art. 455 KC Sąd zasądził od tej kwoty odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu pozwu do dnia zapłaty. Na podstawie art. 333 § 1 pkt 2 KPC w powyższym zakresie Sąd nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności, o czym orzekł w punkcie czwartym sentencji wyroku. Wyrok Sądu Rejonowego w Gdyni – I Wydział Cywilny I C 1435/16
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2
Pozwem wniosła o zasądzenie od pozwanych S. Ż., M. M. oraz T. Ż. solidarnie kwoty 3.354,24 zł z odsetkami umownymi i kosztami procesu.
W uzasadnieniu powód podniósł, iż (…)G. udzieliła W. Ż. zmarłemu dnia 21 listopada X r. pożyczki odnawialnej na podstawie umowy o linię pożyczkową z dnia 26 maja X roku. Zgodnie z umową pożyczka została zawarta na 30 lat. Pożyczkobiorca pomimo swego zobowiązania nie uregulował należności wynikających z pożyczki. Wobec faktu, że pożyczkobiorca zmarł powód ustalił, że jego spadkobiercami ustawowymi są żona pożyczkobiorcy oraz dzieci, których pismem z dnia 24 października X r. powód wezwał do zapłaty całej należności z tytułu niezapłaconej pożyczki. Pozwani nie uregulowali żądanej należności.
Bezspornym w sprawie było, iż pomiędzy stroną powodową, a W. Ż. doszło do zawarcia umowy pożyczki, na mocy której pożyczkobiorca był zobowiązany do zapłaty, określonej umową, kwoty na rzecz powoda w systemie ratalnym. Pożyczkobiorca, nie wywiązywał się z nałożonego obowiązku, a w dniu 21 listopada X roku zmarł.
Sporną kwestią było ustalanie zasadności zapłaty na rzecz powoda od pozwanych w niniejszej sprawie kwoty określonej w pozwie z tytułu umowy pożyczki zawartej przez W. Ż..
Całość postępowania dała podstawę do uznania roszczenia powoda jako uzasadnionego, co do zasady, gdyż na skutek dziedziczenia ustawowego, mając na uwadze powyżej przywołane przepisy kodeksu cywilnego prawa i obowiązki pożyczkobiorcy przejęli pozwani z mocy prawa, jako że żadne z nich nie złożyło oświadczenia o odrzuceniu spadku w zakreślonym prawem terminie, co wynikałoby z zaświadczenia Sądu spadku, które powód uzyskał.
Sąd zatem stwierdził, iż pozwani są spadkobiercami ustawowymi W. Ż. i nawet gdyby byli jeszcze i inni spadkobiercy ustawowi, to i tak pozwani nie zostaliby zwolnieni od odpowiedzialności, skoro odpowiadają oni za długi spadkowe solidarnie. Ewentualny fakt istnienia testamentu z kolei nie został przez pozwanych podniesiony, co jednakże nie uchybi prawom pozwanych w przypadku jego ujawnienia w przyszłości, gdyż wówczas zaistnieją przesłanki do złożenia skargi o wznowienie postępowania.
Pozostała zatem kwestia ustalenia wysokości zobowiązania pozwanych. Na podstawie zebranych w sprawie dowodów Sąd ustalił w sposób niebudzący wątpliwości, że skoro powoda i pożyczkobiorcę łączyła umowa pożyczki i obecnie powód domaga się niezwróconej mu kwoty pożyczki wraz z odsetkami za zwłokę należało w niniejszej sprawie zastosować art. 720 KC zgodnie, z którym dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tą samą ilość pieniędzy.
Strony pożyczki w umowie, której integralną częścią jest regulamin udzielania kredytów i pożyczek obowiązujący u pożyczkodawcy określiły, kiedy pożyczka winna być spłacona, jakie z tytułu pożyczki wynagrodzenie osiągnie pożyczkodawca oraz jakie są konsekwencje niespłacenia pożyczki w terminie uzgodnionym przez strony. Powód przedstawił Sądowi raport spłat, z którego wynika, że na dzień śmierci spadkodawcy winien był on zapłacić powodowi kwotę 1.972,07 zł. Z tym też dniem umowa między stronami pożyczki wygasła.
Pozwani nie podjęli żadnych czynności dowodowych mogących ewentualnie wykazać, że jakakolwiek część należnego świadczenia została spełniona na rzecz wierzyciela, albo że wysokość zobowiązania W. Ż. była inna niż to wykazał powód raportem spłaty, a po myśli art. 6 KC to na nich spoczywał ciężar wykazania tej okoliczności.
Sąd uznał, iż z momentem śmierci pożyczkobiorcy – W. Ż. – umowa pożyczki wygasła, w związku z czym nie można obciążać odsetkami umownymi wynikającymi z tej umowy pozwanych w sposób wskazany przez powoda, jako potencjalnych spadkobierców zmarłego pożyczkobiorcy, którzy nie zawarli umowy pożyczki z powodem. Wynika to jednoznacznie z treści art. 481 § 1 i 2 KC zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spłacenia pieniężnego wierzyciel możne żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie jest z góry oznaczona należą się odsetki ustawowe, jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Skoro zatem pozwanych z powodem nie łączył żaden stosunek zobowiązaniowy, a umowa z W. Ż. wygasła, nie można przyjąć, że z umowy łączącej strony procesu wynika możliwość naliczania odsetek wyższych niż ustawowe.
Tym samym należało dokonać kapitalizacji tychże odsetek wg stawki właściwej dla odsetek ustawowych od dnia śmierci pożyczkodawcy do dnia wniesienia pozwu sumując je z kwotą stanowiącą należność do zapłaty na dzień śmierci W. Ż., co dało łącznie kwotę 2.673,00 zł i ta kwota zdaniem Sądu stanowi zobowiązanie pozwanych wobec powoda. Wyrok Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich – I Wydział Cywilny I C 546/12
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 3
Powód (…) SA wniósł o zasądzenie solidarnie o pozwanych M. B. i E. B. (1) kwoty 4.039,65 zł oraz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu pisma wskazał, iż M. J. (2) zawarła z powodem umowę kredytu odnawialnego i nie dokonała spłaty zadłużenia. M. J. (2) zmarła. Na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku spadek nabyli pozwani. W związku z powyższym pozwani są zobowiązani solidarnie do zapłaty na rzecz powoda wymagalnego zadłużenia wynikającego z zawartej umowy kredytu na którą składa się kwota 4000 zł z tytułu niespłaconej należności głównej oraz kwota 39,65 zł z tytułu niespłaconych odsetek umownych.
Nakazem zapłaty nakazano pozwanym aby w ciągu dwóch tygodni zapłaci solidarnie na rzecz powoda kwotę 4.039,65 zł wraz z kosztami postępowania w wysokości 942 zł Od nakazu zapłaty sprzeciw wnieśli pozwani wskazując, iż nabyli spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zmarła nie posiadała żadnego majątku i roszczenie powoda jest bezzasadne.
Bezsporny w sprawie był fakt, że M. J. (2) zawarła umowę kredytu odnawialnego z (…) SA siedzibą w W.. Pozwani nie kwestionowali faktu, iż są spadkobiercami M. J. (2), która zmarła.
W przedmiotowej sprawie powód legitymował się jednakże postanowieniem w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku po M. J. (2). Spadkobiercy nabyli spadek w równych udziałach po ½ część , a wobec tego, iż byli małoletni, Sąd spadkowy stwierdził nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
W toku postępowania powód wykazał, że kredytobiorca nie spłacił kwoty zadłużenia, na które składały się: zaległy kapitał kredytu w kwocie 4000 zł oraz odsetki umowne w wysokości 39.65 zł, łącznie 4039,65 zł. Pozwani nie podważali wysokości dochodzonej przez powoda kwoty.
Mając na uwadze powyższe ustalenia oraz powołane przepisy Sąd zasądził solidarnie od pozwanych M. B. i E. B. (1) na rzecz powoda (…) S.A. z siedzibą w W. kwotę 4.039,65 zł, zastrzegając pozwanym prawo do powoływania się w toku egzekucji zasądzonego od nich świadczenia pieniężnego na ograniczenie odpowiedzialności do wysokości wartości spadku nabytego po M. J. (1) z domu S. – w punkcie I wyroku. Sąd nie rozstrzygał o odsetkach, albowiem powód o to nie wnosił.
Przedstawiona sytuacja materialna pozwanych przemawiała za odstąpieniem od ogólnej reguły odpowiedzialności za wynik postępowania, tym bardziej, że postawa pozwanych przyczyniła się do szybkiego zakończenia postępowania. Zgodnie z dyspozycją art. 102 KPC w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Oceniając, więc sytuację materialną i życiową pozwanych przez pryzmat kosztów postępowania w niniejszej sprawie, Sąd doszedł do przekonania, by nie obciążać pozwanych kosztami procesu poniesionymi w sprawie przez powoda. Rozstrzygając w ten sposób Sąd miał na uwadze również sytuacje osobistą pozwanych. Pozwani są małoletni, nie posiadając żadnego własnego majątku. Są na utrzymaniu matki, która wychowuje ich samodzielnie. W wyniku spadkobrania po babci odziedziczyli jedynie długi. Nadto pozwana E. B. (1) leczy się w związku z brakiem enzymu alfa – 1 antytrepsyna , którego niedobór powoduje obniżenie odporności, wpływa na wątrobę i płuca. Pozwana jest pod opieką poradni, przechodzi kontrolne badania. Obciążanie pozwanych, którzy są małoletni, dodatkowo kosztami postepowania strony przeciwnej, przy zasądzeniu całości dochodzonego roszczenia, może spowodować, iż pozwani w ogóle nie będą w stanie spłacać swoich zobowiązań. Nadto postawa pozwanych w trakcie procesu przemawiała za nieobciążaniem ich kosztami postępowania. Pozwani przyznali, iż spadkodawczyni miała niespłacone zobowiązania. Wyrok Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny I C 184/17
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 4
Pozwem powód (…) Bank spółka akcyjna w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej D. P. nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym kwoty 3.714,50 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie do dnia zapłaty. Ponadto w pozwie zawarł żądanie wpisania zastrzeżenia w orzeczeniu kończącym postępowanie, że na podstawie art. 1031 § 1 ust. 2 KC oraz art. 319 KPC w zw. z art. 792 KPC spadkobierca ponosi odpowiedzialność tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powód wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu faktycznie poniesionych przez powoda oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz kosztu opłaty skarbowej w wysokości 17 zł z tytułu udzielenia pełnomocnictwa. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że A. N. zawarł umowę o kredyt na zakup towarów/usług nr (…). W dniu 18 kwietnia 2018 r. kredytobiorca A. N. zmarł, nie regulując należności wynikających z zawartej umowy kredytu. Powód wskazał, że spadkobiercą kredytobiorcy jest pozwana (córka kredytobiorcy). Powód wezwał pozwaną do zapłaty całej należności z tytułu niezapłaconego kredytu, jednak pozwana nie uiściła zaległości. Powód wskazał, że wysokość zadłużenia stanowi kwota niespłaconego kredytu.
Referendarz sądowy nakazem zapłaty uwzględnił żądanie pozwu. Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty złożyła pozwana D. P., zaskarżając go w całości i wnosząc o odrzucenie pozwu jako wniesionego w niewłaściwej formie. Z ostrożności procesowej wniosła o oddalenie powództwa w całości jako nieudowodnionego, bezzasadnego i przedawnionego, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, wraz z ustawowymi odsetkami od tych kosztów, liczonymi od dnia wydania przez sąd orzeczenia kończącego postępowanie do dnia zapłaty. Pozwana podniosła zarzut braku podstaw do wytoczenia powództwa, nieistnienia zobowiązania, zerowej wartości odziedziczonej przez pozwaną spadku (składu czynnego spadku i jego wartości), ponadto wniosła o zawieszenie postępowania do czasu przeprowadzenia spisu inwentarza spadku po zmarłym A. N.. W uzasadnieniu wskazała, że oponuje przeciwko umieszczeniu jej w wyciągu z ksiąg bankowych jako podmiotu odpowiedzialnego wobec A. Bank, bowiem nie była ona nigdy stroną umowy wobec tego banku, a przyjęcie przez nią spadku z dobrodziejstwem inwentarza, który na dzień otwarcia spadku wynosi 0 zł powoduje, że jej odpowiedzialność za ewentualne długi spadkowe nie istnieje. Odnośnie żądania zapłaty z wpisaniem zastrzeżenia w orzeczeniu kończącym postępowanie, że na podstawie art. 1031 § 1 ust. 2 KC oraz art. 319 KPC w zw. z art. 792 KPC spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku wskazała, że jest bezzasadne bowiem roszczenie jako przedawnione, nieudowodnione nie może być spełnione w sytuacji, gdy wartość czynna spadku jest równa zeru.
W oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w sprawie należało przyjąć, że ojca pozwanej łączyła z powodem umowa kredytu, zgodnie z którą kredytobiorca zobowiązał się do spłaty zadłużenia w postaci comiesięcznych spłat rat w wysokości 195,50 zł, przez okres 20 miesięcy. W związku ze śmiercią kredytobiorcy, kredyt postawiony został w stan wymagalności.
Dokonując analizy postanowień umowy w świetle zgodności zawartej umowy z prawem i zasadami współżycia społecznego, w ocenie sądu brak dostatecznych podstaw do przyjęcia, że wskazana umowa byłaby nieważna w całości lub w części.
Poza wpłatą jednej raty kredytobiorca nie wywiązał się względem powoda z obowiązku zwrotu udzielonego kredytu. Strona powodowa wykazała również, że w miejsce kredytobiorcy wstąpiła jego spadkobierczyni, a konkretnie pozwana, która nabyła spadek z chwilą jego otwarcia, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy, z mocy prawa (art. 924 KC i art. 925 KC).
W konkretnych okolicznościach jako chybiony należało również ocenić zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia. Zgodnie z art. 118 KC, termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Natomiast art. 117 § 2 KC wskazuje, że po upływie terminu przedawnienia, ten przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba, że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.
Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 zd. 1 KC).
Należało zauważyć, że kredytobiorca zobowiązał się do zwrotu kwoty kredytu w 20 miesięcznych ratach, począwszy od 12 kwietnia 2018 r., zaś płatność ostatniej raty miała nastąpić do dnia 12 listopada 2019 r.
Kredytobiorca zmarł 18 kwietnia 2018 r. W związku ze zgonem kredytobiorcy, w oparciu o regulacje umowne, należności z umowy zostały postawione przez bank w stan wymagalności w dniu 17 maja 2018 r., zaś pozew został złożony w dniu 29 stycznia 2021 r., zatem nie może być wątpliwości, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia nie upłynął.
Mając na uwadze powyższe ustalenia oraz powołane przepisy sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.714,50 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 stycznia 2021 do dnia zapłaty, zastrzegając, że pozwana ma prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczoną odpowiedzialność wynikającą z nabycia spadku po A. N. z dobrodziejstwem inwentarza.
Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu (art. 98 § 1 KPC), strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).
Niezbędność oraz celowość kosztów procesu podlega ocenie sądu i jest uzależniona od konkretnych okoliczności sprawy. Sąd musi zatem każdorazowo rozważyć, czy czynność, która spowodowała koszty, była w ujęciu obiektywnym potrzebna do realizacji praw strony, a także, czy i do jakiego poziomu poniesione koszty stanowiły, również z obiektywnego punktu widzenia, wydatek konieczny.
Na poniesione przez powoda koszty procesu złożyły się: opłata sądowa od pozwu 200 zł, koszt zastępstwa procesowego powoda 900 zł stosownie do § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018, poz. 265 t.j.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, co stanowi łącznie kwotę 1.117 zł.
W konsekwencji na podstawie przywołanych przepisów sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda poniesione faktycznie przez powoda koszty procesu. Wyrok Sądu Rejonowego w Kutnie – I Wydział Cywilny z dnia 3 lutego 2022 r. I C 379/21
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 5
Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. wniosła o zasądzenie solidarnie od J. K. i M. Z. kwoty 4.798,89 zł z odsetkami umownymi w wysokości wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP, od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Strona powodowa wniosła również o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu podniosła, że pozwane są spadkobiercami zmarłego K. K. (1), który nie spłacił pożyczki udzielonej przez stronę powodową. Dochodzona kwota obejmuje należność główną w kwocie 3.000 zł oraz odsetki karne w wysokości 1.798,89 zł. Mimo wezwania do zapłaty pozwane nie dokonały spłaty zadłużenia.
W sprzeciwach od nakazu zapłaty J. K. i M. Z. wniosły o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu podniosły, że nie są spadkobiercami K. K. (1).
Sąd ustalił następujący stan faktyczny. Pomiędzy Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową im F. S. z siedzibą w G. oraz K. K. (1) zawarta została umowa o linię pożyczkową nr (…), zgodnie z którą pożyczkobiorca nabył uprawnienie do wielokrotnego zadłużania się w ciężar rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego (Indywidualnego Konta Spółdzielczego) do kwoty 3.000 zł.
Umowę zawarto na okres jednego roku z tym, że po upływie tego terminu umowa miała być automatycznie przedłużona na kolejny okres roczny, nie dłużej jednak niż do dnia 29.06.X r., z zastrzeżeniem wyjątków określonych w Regulaminie linii pożyczkowej, stanowiącym załącznik do umowy.
K. K. (1) zobowiązany był do spłaty pożyczki w postaci wpłat miesięcznych w wysokości 5% pożyczki wykorzystanej w ramach limitu. W przypadku nieterminowej wpłaty strona powodowa była uprawniona do naliczania odsetek karnych od przeterminowanej kwoty.
Pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez Zarząd Spółdzielni, wynoszącej w dniu zawarcia umowy 12% w skali roku. Maksymalna stopa procentowa nie mogła przekraczać czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Zmiana oprocentowania pożyczki mogła nastąpić w przypadku zmiany: stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej, stóp procentowych pożyczek i kredytów udzielanych przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową, stóp procentowych ustalonych przez banki, rentowności instrumentów rynku pieniężnego i kapitałowego, wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
W przypadku śmierci pożyczkodawcy, powodującej utratę przez niego członkostwa w Spółdzielni, powstawał obowiązek spłaty całości zadłużenia wraz z odsetkami.
W niniejszej sprawie bezsporne było, iż K. K. (1) zawarł ze stroną powodową umowę o linię pożyczkową. Pozwane nie kwestionowały wysokości zadłużenia spadkodawcy ze wskazanego tytułu, jak również rozmiarów tego zadłużenia w dniu wniesienia pozwu. Okolicznością sporną było natomiast, czy pozwane należą do kręgu spadkobierców zmarłego i czy przysługuje im w związku z tym legitymacja bierna.
Na podstawie przedłożonych przez stronę powodową dokumentów, które nie zostały zakwestionowane przez pozwane, Sąd ustalił, iż zadłużenie z tytułu umowy o linię pożyczkową, łączącej spadkodawcę ze stroną powodową, w dniu wniesienia pozwu wynosiło 4.798,89 zł. Strona powodowa wykazała również, iż pozwane są spadkobierczyniami K. K. (1).
Po zmarłym dziedziczy również jego syn- G. K.. Dotychczas nie przeprowadzono działu spadku po zmarłym. Spadkobiercy, w tym pozwane, odpowiadają więc solidarnie za długi spadkowe. Istotą solidarności biernej jest możliwość dokonania przez wierzyciela wyboru dłużników, od których będzie się domagał świadczenia. W tym kontekście strona powodowa mogła wytoczyć powództwo o spłatę całości zadłużenia przeciwko samym pozwanym, nie domagając się obciążenia tym obowiązkiem również syna zmarłego. Wyrok Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny I C 686/12
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
