Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Uchylenie i przywrócenie spóźnionego terminu do odrzucenia spadku z powodu nieznanych długów spadkodawcy

Zgodnie z art. 1015 § 1 kc oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Stosownie do treści art. 1015 § 2 kc brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest równoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.  Zgodnie z art. 1019 § 1 kc jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;

2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.

Stosownie do treści art. 1019 § 2 kc spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Art. 1019 § 3 kc stanowi, iż uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd. Art. 84 § 2 kc stanowi, iż można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). Stosownie do treści art. 88 § 2 kc uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu – z upływem roku od jego wykrycia.

Na podstawie art. 84 kc, aby móc uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli, błąd musi być istotny i dotyczyć treści czynności prawnej. W przypadku oświadczenia spadkowego, błąd w swojej najbardziej typowej postaci dotyczyć będzie istotnych właściwości spadku. W doktrynie zgodnie przyjmuje się, że spadkobierca może uchylić się od skutków oświadczenia spadkowego w przypadku mylnego wyobrażenia o stanie aktywów lub pasywów spadku. Może nie wiedzieć o istnieniu pewnych długów lub określonych aktywów, może błędnie zarachowywać w poczet spadku długi lub aktywa nieistniejące. (Bogudar Kordasiewicz (red.) Prawo Spadkowe. System Prawa Prywatnego tom 10, Warszawa 2015, s. 558).

Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych braku oświadczenia woli spadkobierca składa zawsze przed sądem (art. 1019 § 1 pkt 1 k.c. w zw. z § 2 art. 1019 k.c.w zw. z art. 628 k.p.c.), jednocześnie oświadczając, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca (art. 1019 § 1 pkt 2 k.c.). Uchylenie się od skutków prawnych braku oświadczenia wymaga zatwierdzenia przez sąd (art. 1019 § 3 k.c. w zw. z § 2 art. 1019 k.c. w zw. z art. 690 k.p.c.), dopiero z chwilą zatwierdzenia staje się ono skuteczne.

Oceniając niedołożenie należytej staranności przez spadkobiercę należy uwzględniać „konkretne okoliczności sprawy”, konieczne jest zatem określenie jakie konkretne działania zmierzające do uzyskania wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego powinien podjąć spadkobierca. Na takim stanowisku Sąd Najwyższy stanął również w postanowieniu z 18 marca 2010 r, V CSK 337/09, gdzie wskazano, że „istotny błąd w rozumieniu art. 1019 § 2 kc w związku z art. 84 kc nie może wynikać z niestaranności spadkobiercy w ocenie stanu majątku spadkowego.”

Rozstrzygając na tle okoliczności konkretnego przypadku o tym, czy błąd był wynikiem niedołożenia należytej staranności, należy mieć na względzie przeciętny, raczej niezbyt wysoki, stan świadomości prawnej społeczeństwa w zakresie stosunków spadkowo-rodzinnych.

Przykład z praktyki sądowej

W niniejszej sprawie jako podstawę uchylenia się od skutków prawnych nie złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku uczestniczka postępowania powołała się na błąd co do składu majątku spadkowego (istnienia długu spadkowego). Co do zasady dopuścić więc należy możliwość uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku z powodu braku wiedzy o rzeczywistym przedmiocie spadku. W okolicznościach niniejszej sprawy uznać należy, że uczestniczka postępowania mogła pozostawać w usprawiedliwionej nieświadomości, że w skład spadku wchodzi dług spadkowy wobec spadkodawcy. Z twierdzeń uczestniczki postępowania B. S. (1), które korespondują z oświadczeniami uczestniczki postępowania I. J., wynika jednoznacznie że B. S. (1) nie utrzymywała ze spadkodawcą kontaktów przez kilkanaście lat przed jego śmiercią. W związku z tym za wiarygodne Sąd uznał oświadczenia uczestniczki postępowania, że wiedzę o istnieniu zadłużenia spadkodawcy wobec wnioskodawcy dowiedziała się dopiero z korespondencji doręczonej w niniejszej sprawie. Nie można również w tej sytuacji uznać, biorąc pod uwagę charakter przedmiotowego długu spadkowego, że uczestniczka postępowania powinna wykazać się większą starannością w zakresie ustalenia składu spadku. Uczestniczka postępowania B. S. (1) otrzymała wezwanie do udziału w niniejszej sprawie wraz z odpisem wniosku w dniu 01 lutego 2016r. Uczestniczka postępowania zachowała więc ustawowy termin do uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w ustawowym terminie oświadczenia spadkowego.

Sąd w rozpatrywanej sprawie uznał, że Wnioskodawczyni dołożyła należytej staranności w ustalaniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego. Wnioskodawczyni nie utrzymywała kontaktu z ojcem od wielu lat, nie wiedziała jaki tryb życia prowadził. W ocenie Sądu jedynymi działaniami, jakie mogła podjąć Wnioskodawczyni w celu uzyskania wiedzy co do przedmiotu spadku, było skontaktowanie się w tym celu z innymi znanymi członkami rodziny ojca. Wnioskodawczyni wiedziała, że ojciec po rozwodzie z jej matką założył rodzinę, jednak trudno przypuszczać by miała z tymi osobami jakikolwiek kontakt, jeżeli od długiego czasu nie utrzymywała go z ojcem. Jedyną osobą, do której mogła zwrócić się Wnioskodawczyni był wuj – brat Spadkodawcy, co też uczyniła. Wnioskodawczyni dowiedziała się od niego jedynie, że ojciec podejmował od czasu do czasu prace dorywcze, jednak o zaciąganiu zobowiązań przez Spadkodawcę, jego brat nic nie wiedział. Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd uznał, że Wnioskodawczyni nie miała realnych możliwości uzyskania informacji na temat zadłużenia ojca, nie posiadała zatem wiedzy co do rzeczywistego stanu majątku spadkowego. W związku z powyższym Wnioskodawczyni pod wpływem błędu nie złożyła oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie i może uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu na postawie art. 1019 § 2 w zw. z art. 1019 § 1 kc.

Sąd uznał, iż wnioskodawczyni pozostawała w błędzie co do przedmiotu spadku, ponieważ w chwili śmierci spadkodawcy nie wiedziała, że w skład spadku wchodzą długi. Był to zatem błąd dotyczący treści czynności prawnej. Ich błąd był istotny, ponieważ jak zeznała wnioskodawczyni – gdyby wiedziała w chwili śmierci swego ojca, że w skład spadku wchodzi dług, złożyliby w terminie oświadczenie o odrzuceniu spadku. Nadto Sąd uznał iż błąd wnioskodawczyni był prawnie doniosły i nie można postawić jej zarzutu braku należytej staranności w ustaleniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego. Sąd uwzględnił fakt, iż wnioskodawczyni od 2000 roku zamieszkiwała ze spadkodawcą. Po jego śmierci dokonała sprawdzenia wszelkich pozostawionych dokumentów, a mimo to nie uzyskała ona wiedzy o długu. Wnioskodawczyni nie mogła spodziewać się , że w skład spadku wchodzi dług, tym bardziej, iż zadłużenie dotyczy roku 2004 r. Uznać zatem należy , iż wnioskodawczyni powzięła wiedzę co do długu spadkowego dopiero z chwilą doręczenia jej wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po ojcu w sprawie z wniosku W. M. w dniu 29 października 2016 roku. Wnioskodawczyni dochowała zatem rocznego zawitego terminu na uchylenie się od skutków błędu, skoro wniosek w niniejszej sprawie złożyła w dniu 16 listopada 2016 roku , a w dniu 5 kwietnia 2017 roku złożyła przed Sądem oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Oceniając postępowanie K. Z. nie można jej zarzucić braku rozsądku lub rozstropności po śmierci ojca. Gdyby to ojciec wnioskodawczyni B. R. zaciągał długi w instytucjach finansowych nie wywiązując się z ich spłaty, a wnioskodawczyni o tym by wiedziała i w przepisanym terminie nie złożyłaby stosownego oświadczenia spadkowego, można by było jej zarzucić brak ostrożności w dbaniu o swoje interesy. Tymczasem było odwrotnie. To żyjąca jeszcze matka wnioskodawczyni E. R. zawierała umowy pożyczki z których nie wywiązywała się. Robiła to bez wiedzy męża i dzieci. Trudno zatem zarzucić wnioskodawczyni, że nie dołożyła wszelkich starań aby sprawdzić, czy ojciec poręczył kredyt zaciągnięty przez matkę.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu