Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Śmierć jedynego spadkobiercy z testamentu, czyli co się dzieje, gdy jedyny spadkobierca testamentowy nie żyje

Zgodnie z art. 925 k.c., spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Innymi słowy spadkobiercy nabywają prawa i obowiązkowi spadkowe w związku ze zdarzeniem jakim jest śmierć spadkodawcy. Powyższe oznacza, iż z mocy samego prawa ( ex lege) spadkobierca wstępuje w ogół praw i obowiązków zmarłego. Od chwili nabycia spadku może zaś objąć spadek we władanie, zarządzać nim i pobierać z niego pożytki. Jego prawo podlega ochronie, może więc żądać wydania spadku lub poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład spadku od osoby, która włada spadkiem, ale spadkobiercą nie jest (art. 1029 k.c.).

Powołanie do spadku wynika z ustawy lub z testamentu. Przepis art. 926 § 2 k.p.c. wyraża generalną zasadę, że powołanie do dziedziczenia z testamentu ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Zasada ta zabezpiecza pełną realizację swobody w dysponowaniu majątkiem na wypadek śmierci. Testamentowy tytuł powołania do spadku wyłącza powołanie z ustawy, także wówczas, gdy osoby powołane w testamencie należą do kręgu spadkobierców ustawowych.

Śmierć jedynego spadkobiercy z testamentu, czyli co się dzieje, gdy jedyny spadkobierca testamentowy nie żyje Poznań Warszawa

Zgodnie z przepisem art. 670 k.p.c. Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. Natomiast w myśl art. 677 § 1 k.p.c. Sąd stwierdzi nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż te, które wskazali uczestnicy. W świetle powyższych przepisów Sąd spadku samodzielnie (stosownie do obowiązujących przepisów i wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego) ustala krąg spadkobierców, na rzecz których stwierdza nabycie spadku, nie będąc związanym w tym zakresie nawet zgodnym stanowiskiem wnioskodawcy i uczestników postępowania.

Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku ma miejsce wówczas, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu lub też żadna z osób powołanych w testamencie nie chce lub nie może być spadkobiercą. Zgodnie z przepisem art. 927 § 1 k.c. nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku. Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, tzn. zmarła przed spadkodawcą. Określenie to oznacza, że chwila wskazana w akcie zgonu spadkobiercy musi być późniejsza  od daty śmierci spadkodawcy. Zatem jeżeli jedyny spadkobierca wskazany w testamencie nie żyje w momencie śmierci spadkodawcy, uruchamia się dziedziczenie ustawowe po spadkodawcy, a nie spadkobiercy wskazanym w testamencie. Udziału spadkodawcy nie dziedziczą automatycznie spadkobiercy osoby wskazanej w testamencie, tylko spadkobiercy ustawowi spadkodawcy.

Sprawa sadowa opracowana przez Kancelarię

Wnioskodawczyni A. Ż. (1) wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po K. D. oraz po siostrze T. D., zmarłej wskazując, iż nabyła w całości z ustawy spadek po niej. W uzasadnieniu wniosku wskazała, że spadkodawczyni nie pozostawiła testamentu, w chwili śmierci była wdową i nie miała dzieci własnych, ani przysposobionych, a jej rodzice nie dożyli otwarcia spadku.

Uczestniczka postępowania A. M. wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej T. D. na podstawie testamentu, na mocy którego uczestniczka została w całości powołana do spadku po siostrze wnioskodawczyni. W uzasadnieniu wskazała, że zapisana na jej rzecz w testamencie część mieszkania wyczerpuje prawie cały spadek po T. D., a zatem w sprawie znajduje zastosowanie przepis art. 961 KC.

Śmierć jedynego spadkobiercy z testamentu, czyli co się dzieje, gdy jedyny spadkobierca testamentowy nie żyje Poznań Warszawa

Prawomocnym postanowieniem częściowym Sąd stwierdził, że spadek po K. D., zmarłym ostatnio zamieszkałym we W. przy ul. (…) na podstawie ustawy nabyły żona T. D. w ½ części i siostry S. B. i C. K. po ¼ części każda z nich.

W niniejszej sprawie Sąd po zapoznaniu się z testamentami złożonymi przez wnioskodawczynię powziął wątpliwości co do ich ważności i z urzędu dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego celem ustalenia, czy testamenty te rzeczywiście zostały sporządzone przez T. D. i K. D.. Biegły sądowy J. D. ustalił, iż testament, który miał być sporządzony przez K. D. nie został przez niego spisany, natomiast T. D. sporządziła testament, jednak zawiera on przekreślenia i nadpisania, które nie pochodzą od niej. W tym stanie rzeczy uznać należało, iż pierwotnie osobą, na rzecz której w tym testamencie zapisano lokal mieszkalny była A. M..

Wnioskodawczyni twierdziła, iż dokument ten nie był testamentem T. D., a jedynie jego projektem. W ocenie Sądu, choć na dokumencie nie wpisano daty jego sporządzenia, to brak jest podstaw do uznania, iż pismo opatrzone nagłówkiem ,,Testament” i podpisane przez spadkodawczynię, stanowiło jedynie projekt testamentu, który ta chciała w przyszłości sporządzić. Takie twierdzenie opierałoby się jedynie na przesłuchaniu wnioskodawczyni, dla której testament T. D. zawiera niekorzystny zapis, dotyczący własności lokalu mieszkalnego, a przy uznaniu, że dokument ten był jedynie projektem, uczestniczce A. M. nie przysługiwałoby roszczenie o przeniesienie własności tej nieruchomości. Dlatego Sąd uznał przesłuchanie wnioskodawczyni za niewiarygodne, tym bardziej, że przekreślenia na testamencie nie zostały poczynione przez spadkodawczynię, a zatem nie wskazują one na to, iż spadkodawczyni zastanawiała się nad treścią ostatecznego rozrządzenia.

Kwestią sporną była także wykładnia rozrządzeń testamentowych. Należy mieć na względzie, iż testamentem tym spadkodawczyni rozrządziła całym swym majątkiem, wskazując wprost, iż ,,dorobek swego życia oraz w całości własnościowe mieszkanie spółdzielcze” przekazuje swojemu mężowi K. D.. Zdaniem Sądu takie sformułowanie zawarte w testamencie nie budzi wątpliwości co do zamiaru spadkodawczyni powołania jako swego spadkobiercy męża. Wykładnia testamentu powinna być w myśl art. 948 § 1 KC dokonana w taki sposób, ażeby zapewnić możliwe najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. W relacjach między ogólnymi regułami wykładni testamentu (art. 948 KC), a szczególnymi regułami interpretacyjnymi, zawartymi choćby w art. 961 KC, pierwszeństwo należy dać tym pierwszym. Wolą spadkodawczyni było zaś, aby ,,dorobek jej życia” nabył K. D.. Pełnomocnicy stron na rozprawie zgodnie stwierdzili, iż mieszkanie, które miało być przekazane mężowi spadkodawczyni jest tym samym mieszkaniem, które zostało zapisane uczestniczce A. M.. Testament należy zaś tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy (art. 948 § 1 KC). Wobec powyższego Sąd uznał, iż wolą T. D. było, aby to jej mąż został powołany do spadku do niej, uczyniła jednak w testamencie zapis na rzecz uczestniczki A. M.. Spadkodawczyni użyła sformułowania, że mężowi przekazuje cały dorobek swojego życia oraz mieszkanie, w dalszej części oświadczając jednak, iż mieszkanie ,,zapisuje” uczestniczce. Przy wykładni testamentu T. D. należy oprzeć się przede wszystkim na gramatycznej wykładni jego sformułowań. Uczestniczka A. M. w czasie przesłuchania przed Sądem Rejonowym w Tychach wprost oświadczyła, że nie rozmawiała ze spadkodawcami na temat treści testamentu.

W niniejszej sprawie nie znajdzie zastosowania przepis art. 961 KC, na który powoływała się uczestniczka A. M.. Dyrektywa interpretacyjna zawarta w tym przepisie ma bowiem zastosowanie jedynie w przypadku wątpliwości co do charakteru prawnego dokonanych rozrządzeń, a jeśli nie budzą one wątpliwości lub jeśli w drodze interpretacji testamentu charakter ten można ustalić, to wykluczone jest jej stosowanie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1.12.2011r, I CSK 419/10). W niniejszej sprawie T. D. dokonała w testamencie rozrządzeń, określając jednoznacznie ich charakter. Nie przeznaczyła poszczególnych przedmiotów majątkowych określonym osobom, lecz powołała męża do całości spadku po sobie. Testament ten spełnia wymogi testamentu holograficznego, przy czym brak daty nie pociąga za sobą jego nieważności, gdyż nie istnieją wątpliwości co do zdolności T. D. do testowania, co do treści testamentu, czy co do wzajemnego stosunku kilku testamentów (art. 949 § 1 i 2 KC).

Śmierć jedynego spadkobiercy z testamentu, czyli co się dzieje, gdy jedyny spadkobierca testamentowy nie żyje Poznań Warszawa

W myśl art. 927 § 1 KC nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku. Skoro powołanym do spadku na mocy testamentu był K. D., który zmarł przed spadkodawczynią, nie mógł on nabyć spadku po niej. W tej sytuacji miało w sprawie miejsce dziedziczenia na podstawie ustawy, to jest przepisu art. 932 § 4 KC. Ponieważ spadkodawczyni w chwili śmierci była wdową, nie miała zstępnych, a jej rodzice w tym czasie już nie żyli, spadek po niej nabyła w całości wnioskodawczyni A. Ż. (1).

Nabycie spadku przez wnioskodawczynię nie oznacza jednak, że nie jest ona zobowiązana do wykonania zapisu, uczynionego na rzecz uczestniczki A. M.. W myśl bowiem art. 967 § 1 KC skoro K. D. nie mógł być spadkobiercą T. D., to z braku jej odmiennej woli, wnioskodawczyni jest zobowiązana do wykonania powyższego zapisu. Mając powyższe na względzie na podstawie art. 932 § 4 KC Sąd orzekł, że spadek po T. D. nabyła w całości siostra A. Ż. (1). Postanowienie Sądu Rejonowego – IX Wydział Cywilny z dnia 5 marca 2013 r. IX Ns 333/10

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu