Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Śmierć jednego z kilku spadkobierców z testamentu przed śmiercią spadkodawcy i doliczenie spadku

Stosownie do treści art. 926 § 1 KC, powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. W świetle § 2 powołanego przepisu, dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Natomiast, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą (§ 3 art. 926 KC). Przepisy kodeksu cywilnego regulujące kwestie dziedziczenia dają zatem prymat woli spadkodawcy wyrażonej w testamencie.

Testament jest czynnością prawną jednostronną, osobistą, nie skierowaną do adresata, na wypadek śmierci (mortis causa), odwołalną oraz sformalizowaną do tego stopnia, iż sporządzenie go z naruszeniem przepisów o formie testamentu, skutkuje jego bezwzględną nieważnością (art. 941 KC, art. 944 § 2 KC, art. 958 KC). Mianem testamentu określa się także dokument zawierający oświadczenie woli testatora.

Śmierć jednego z kilku spadkobierców z testamentu przed śmiercią spadkodawcy i doliczenie spadku Poznań

Aby można mówić o testamencie niezbędne jest ustalenie, iż spadkodawca działał z wolą testowania. Innymi słowy, że celem jego działania było rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci, sporządzenie testamentu, a nie wywołanie innych skutków prawnych. Testator musi mieć świadomość tego, że reguluje losy swego majątku na czas po swojej śmierci. Jest to elementarny wymóg sporządzenia testamentu. Brak takiej świadomości po stronie spadkodawcy powoduje, że nie dochodzi w ogóle do sporządzenia testamentu, choćby według subiektywnej oceny innych osób był to testament.

Sporządzenie testamentu wymaga dla swej ważności zachowania jednej z form testamentu przewidzianej w kodeksie cywilnym. Kodeks cywilny dzieli testamenty na zwykłe oraz szczególne. Do testamentów zwykłych zalicza między innymi testament własnoręczny (holograficzny art. 949 § 1 KC) oraz testament sporządzony w formie aktu notarialnego (art. 950 KC). Do testamentów szczególnych należy testament ustny (art. 952 KC).

Testament, tak jak każda czynność prawna, jest ważny wtedy, gdy spełnia określone w ustawie przesłanki, w tym określoną ustawowo formę. Jak wskazuje się w doktrynie prawa cywilnego „takie stanowisko w kwestii formy testamentu wynika stąd, iż testament jest czynnością prawną jednostronną, w której skład wchodzi oświadczenie woli testatora nieskierowane do oznaczonej osoby i wywołujące skutki prawne dopiero z chwilą jego śmierci. Oświadczenie woli spadkodawcy powinno być tak utrwalone, aby jego treść mogła być poznana przez inne osoby z chwilą, kiedy stanie się skuteczne, tzn. z chwilą śmierci spadkodawcy. Celem szczególnej formy testamentu jest też zapewnienie pełnej zgodności między treścią, jaką nadał spadkodawca testamentowi w chwili jego sporządzenia, a treścią, jaka zostanie odtworzona i wywrze skutki prawne z chwilą jego śmierci (…) ” (B. Kordasewicz (red.), System Prawa Prywatnego, Tom 15. Prawo spadkowe, § 20, Nb. 37-38, publikacja elektroniczna systemu Legalis). Przepisy te powinny być ściśle przestrzegane, a zachowanie wymagań formalnych przez testatora nie zależy w żadnym wypadku od swobodnej oceny sądu.

Śmierć jednego z kilku spadkobierców z testamentu przed śmiercią spadkodawcy i doliczenie spadku Poznań

Zasadę przyrostu w polskim prawie spadkowym przewiduje art. 965 KC. W ramach dziedziczenia testamentowego zasada przyrostu rozstrzyga, co się dzieje z udziałem spadkowym, który przypadłby jednemu ze spadkobierców testamentowych, jeśliby ten nie zmarł przed otwarciem spadku albo gdyby nie odrzucił spadku. Teoretycznie w takim wypadku możliwe są dwa rozwiązania; pierwsze polega na przyznaniu udziału tego spadkobiercy pozostałym spadkobiercom testamentowym, drugie zaś na przyznaniu owego udziału spadkobiercom testamentowym. Polski KC stoi na gruncie pierwszego rozwiązania, czyli właśnie przyrostu. Jak stanowi art. 965 KC, jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów (przyrost).

Artykuł 965 KC stanowiący, że jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, to przeznaczony dla niego udział w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów, ma zastosowanie również w sytuacji, gdy odpada dwóch lub więcej spadkobierców, ale pozostaje co najmniej jeden z powołanych. Skoro «przyrost» nie następuje w wypadku odmiennej woli spadkodawcy, to odmienna wola spadkodawcy co do przyrostu może wynikać wprost w sytuacji przewidzianej w art. 963 KC, a więc kiedy spadkodawca powołał spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą (tzw. podstawienie zwykłe), a także w wypadku tzw. podstawienia powierniczego przewidzianego przez art. 964 KC. W wypadku zaś gdy spadkodawca nie skorzystał z uprawnień przewidzianych w powołanych przepisach jego odmienna wola, tj. wyłączenie przyrostu musi wynikać z wykładni treści testamentu.

Sprawa spadkowa opracowana przez Kancelarię

W przedmiotowej sprawie bezspornie ustalono, że spadkodawczyni K. P. zmarła 16 marca 2015 roku w G., gdzie ostatnio stale zamieszkiwała, w chwili śmierci była wdową, posiadała też dwójkę dzieci, przy czym córka J. M. (1) zmarła przed spadkodawczynią. Do kręgu spadkobierców ustawowych należą zatem syn M. P. oraz córki J. M. (2) M.-K. i K. K.. Okoliczności powyższe nie były kwestionowane przez żadną ze stron i zostały stwierdzone zapewnieniem spadkowym oraz dokumentami w postaci odpisów aktów stanu cywilnego, którym Sąd dał wiarę. W niniejszej sprawie Sąd ustalił, że spadkodawczyni sporządziła testament notarialny z dnia 29 lipca 2013 roku, w którym do spadku w udziałach po 1/2 części spadku powołała swoje dzieci J. M. (1) i M. P.. Żadna ze stron nie kwestionowała faktu sporządzenia testamentu notarialnego przez spadkodawczynię. Strony nie kwestionowały też ważności testamentu, a ponadto wskazały, że nic im nie jest wiadomo o jakichkolwiek innych testamentach sporządzonych przez spadkodawczynię.

Uczestniczka M. K. kwestionowała w niniejszej sprawie zastosowanie instytucji przyrostu wskazując, że do dziedziczenia po spadkodawczyni powinno dojść w części na podstawie testamentu, a w części – na podstawie ustawy. Zgodnie z art. 959 KC spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób. W testamencie z dnia 29 lipca 2013 roku K. P. powołała do spadku dwójkę swoich dzieci, przy czym J. M. (1) zmarła przed spadkodawczynią, nie dożyła zatem otwarcia spadku. W niniejszej sprawie jeden ze spadkobierców – J. M. (1) – nie może być spadkobiercą, bowiem nie dożyła otwarcia spadku, zatem jej udział powinien przypaść jedynemu pozostałemu spadkobiercy testamentowemu – M. P.

Śmierć jednego z kilku spadkobierców z testamentu przed śmiercią spadkodawcy i doliczenie spadku Poznań

W niniejszej sprawie spadkodawczyni w testamencie nie powołała spadkobiercy podstawionego, nie wyłączyła też w żaden sposób działania przyrostu. W ocenie Sądu na podstawie interpretacji testamentu nie można też ustalić, że spadkodawczyni miała wolę wyłączenia przyrostu. Zdaniem Sądu testament sporządzony przez spadkodawczynię jest precyzyjny i jasny, zatem brak jest w ogóle konieczności dokonywania jego wykładni czy precyzowania treści dokonanych rozrządzeń. Interpretacja testamentu dopuszczalna jest bowiem jedynie wówczas, gdy sformułowania testamentu są niejasne i w żadnym wypadku nie może prowadzić do uzupełnienia rozrządzeń. Niedopuszczalne jest dodanie do testamentu nowych rozrządzeń, niedokonanych przez spadkobiercę (tak Sad Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 1999 roku, I CKN 1002/97, i Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 20 października 2000 roku, I ACa 480/00, OSA 2002/1/2).

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, że zarzuty i twierdzenia uczestniczki zawarte w odpowiedzi wniosek są niezasadne, a spadek po K. P. nabył w całości M. P. na podstawie art. 926 § 1 KC w zw. z art. 959 KC i art. 965 KC. Postanowienie Sądu Rejonowego – XII Wydział Cywilny z dnia 22 grudnia 2015 r. XII Ns 1829/15

 W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu