Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Testament notarialny chorego spadkodawcy napisany przez notariusza w szpitalu

W myśl art. 670 KC. Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności Sąd bada czy spadkodawca nie pozostawił testamentu. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. Sąd nie ustala natomiast w tym postępowaniu składu oraz wartości spadku, chyba, że jest to niezbędne w sytuacjach wskazanych w art. 961 KC., ani nie dokonuje podziału majątku spadkowego pomiędzy spadkobierców, co może nastąpić w dopiero w postępowaniu o dział spadku.

Sąd stwierdzi nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż te, które wskazali uczestnicy. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd wymienia spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów (art. 677 § 1 KPC).

Zgodnie z przepisem art. 926 § 1 KC. powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy w ważnym testamencie albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Przepis art. 926 § 2 KC. wyraża zatem generalną zasadę, iż powołanie do dziedziczenia z testamentu ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Zasada ta zabezpiecza pełną realizację swobody w dysponowaniu majątkiem na wypadek śmierci.

Testament notarialny spadkodawcy napisany przez notariusza w szpitalu Poznań

Testament jest czynnością prawną jednostronną, osobistą, nie skierowaną do adresata, na wypadek śmierci (mortis causa), odwołalną oraz sformalizowaną do tego stopnia, iż sporządzenie go z naruszeniem przepisów o formie testamentu, skutkuje jego bezwzględną nieważnością (art. 941 KC., art. 944 § 2 KC., art. 958 KC.). Mianem testamentu określa się także dokument zawierający oświadczenie woli testatora.

Aby można mówić o testamencie niezbędne jest ustalenie, iż spadkodawca działał z wolą testowania. Innymi słowy, że celem jego działania było rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci, sporządzenie testamentu, a nie wywołanie innych skutków prawnych. Testator musi mieć świadomość tego, że reguluje losy swego majątku na czas po swojej śmierci. Jest to elementarny wymóg sporządzenia testamentu. Brak takiej świadomości po stronie spadkodawcy powoduje, że nie dochodzi w ogóle do sporządzenia testamentu, choćby według subiektywnej oceny innych osób był to testament. Ustalenie woli testowania winno nastąpić przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, cech testatora, jego sytuacji życiowej, stanu intelektualnego i uczuciowego, formy dokonanej czynności oraz jej treści.

Sporządzenie testamentu wymaga dla swej ważności zachowania jednej z form testamentu przewidzianej w kodeksie cywilnym. Kodeks cywilny dzieli testamenty na zwykłe oraz szczególne. Do testamentów zwykłych zalicza między innymi testament własnoręczny (holograficzny art. 949 § 1 KC.) oraz testament sporządzony w formie aktu notarialnego (art. 950 KC.), który dla swej ważności musi spełniać wymogi stawiane aktowi notarialnemu przez ustawę z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie (Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369 ze zm.), w szczególności wskazane w art. 92 tejże ustawy.

Zgodnie z art. 82 KC. nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Stosownie do art. 945 § 1 KC., testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony: w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści, pod wpływem groźby. Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku (§ 2 art. 945 KC.).

Testament notarialny spadkodawcy napisany przez notariusza w szpitalu Poznań

Oświadczenie woli jest świadome, jeżeli w czasie sporządzania testamentu nie występowały zaburzenia świadomości, a testator jasno zadaje sobie sprawę, że sporządza testament określonej treści. Ponadto składający oświadczenie czyni to z pełnym rozeznaniem treści swojego oświadczenia i skutków, które chce przez nie osiągnąć. Natomiast, oświadczenie woli jest swobodne, jeżeli spadkodawca nie pozostaje pod dominującym wpływem czyjejkolwiek sugestii i zachowuje wewnętrzne poczucie swobody postępowania, gdy zarówno sam proces decyzyjny, jak i uzewnętrznienie woli nie były zakłócone przez destrukcyjne czynniki wynikające z aktualnych właściwości psychiki lub procesu myślowego w sposób wyłączający autonomiczne działanie. Wyłączenie swobody oznacza całkowite zniesienie zdolności wyboru między taką lub inna decyzją. Źródło zakłóceń tkwić musi wewnątrz składającego oświadczenie, a nie w sytuacji zewnętrznej, w jakiej się znalazł (tak też Stanisław Rudnicki „Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 1998 rok; Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 15 stycznia 1992 roku, I ACr 516/91, OSA 1993, z. 9, poz. 62).

Ponadto, w doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, iż niedopuszczalny jest automatyzm w przyjmowaniu, że osoba, która cierpi na chorobę psychiczną, czy u której występowały zaburzenia psychiczne nie posiadała zdolności testowania. W takim wypadku konieczne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego czy w chwili sporządzenia testamentu spadkodawca posiadał zdolności świadomego i swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli. Judykatura dopuszcza przy tym, w wypadkach, gdy biegły nie jest w stanie jednoznacznie określić, czy spadkodawca w chwili sporządzenia testamentu miał możliwość świadomego i swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli, aby Sąd oparł swe rozstrzygnięcia na opinii wskazującej, jaki jest stopień prawdopodobieństwa, iż spadkodawca posiadał zdolność testowania (tak również Elżbieta Skowrońska-Bocian „Kodeks cywilny. Komentarz. Księga IV Spadki” Warszawa 2002 rok, Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 kwietnia 1976 roku, III CRN 25/76, OSP 1977 rok, nr 4, poz. 78, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 lipca 1982 roku, III CRN 159/82, OSNC 1983, nr 4, poz. 57).

Stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli może być rozumiany tylko jako stan, w którym możliwość wolnego wyboru jest całkowicie wyłączona. Sugestia osób trzecich nie wyłącza swobody powzięcia decyzji. W przeciwnym wypadku niemal każde oświadczenie woli byłoby dotknięte wadą wskazaną w art. 945 § 1 pkt 1 KC., rzadko bowiem człowiek działa zupełnie swobodnie, bez zasięgania opinii innych osób (tak również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 21 kwietnia 2004 roku, III CK 523/02).

Notariuszowi nie wolno dokonać czynności notarialnej, jeśli poweźmie już tylko wątpliwość, czy strona czynności notarialnej ma zdolność do czynności prawnej. Jednolite, ugruntowane stanowisko judykatury, w tym Sądu Najwyższego, poglądy przedstawicieli nauki wypowiadane na podstawie normy art. 86 ustawy wskazują, że notariusz musi przedsięwziąć działania zmierzające do przekonania się o stanie świadomość testatora, tego, czy czynność, która ma być dokonana przed notariuszem nie będzie obarczona jakąś wadą oświadczenia woli z tych wskazanych przepisami art. 945 KC. i art. 82 KC. – 87 KC. Notariusz przed dopuszczeniem do dokonania czynności notarialnej, a taką jest sporządzenie testamentu, musi wziąć pod uwagę wszelkie sygnały, informacje wskazujące na możliwy stan osoby testatora w kontekście przewidzianym dyspozycjami przepisów art. 945 KC. i art. 82 KC. – 87 KC. Gdyby notariusz miał już tylko wątpliwości, nawet nie mając jeszcze przekonania wynikającego z dowodów, co do stanu świadomości osoby testatora, musiałby odmówić czynności. Obowiązek takiego zachowania notariusza wynika bowiem z przepisu art. 86 ustawy.

Sprawa spadkowa opracowana przez Kancelarię

H. R. zmarła 2 lipca w L., gdzie na stałe zamieszkiwała. W chwili śmierci była wdową. Miała pięcioro dzieci: S. R., E. P., A. J., M. R. i I. Ł. Spadkodawczyni przed śmiercią ciężko chorowała, a główną przyczyną jej dolegliwości była choroba nowotworowa. Od 7 czerwca 2013 roku do 21 czerwca 2013 roku przebywała na Oddziale Neurologii (…) Szpitala Miejskiego w T.. Podczas leczenia otrzymywała narkotyczne leki przeciwbólowe, by uśmierzyć jej ból. W trakcie pobytu w szpitalu jej stan był zmienny, odnotowywano zarówno stan średnio ciężki, jak i stan dobry. W dniu 20 czerwca 2013 roku lekarz prowadzący, specjalista neurolog, odnotowała, iż stan ogólny chorej jest dość dobry, podaje bardzo dobre samopoczucie oraz umiarkowane dolegliwości bólowe. Zanotowała też, że chora jest w pełni zorientowana i dobrze współpracuje przy badaniu.

Dnia 20 czerwca 2013 roku na prośbę spadkodawczyni wezwano notariusza K. K. celem sporządzenia testamentu. Po wstępnej rozmowie, trwającej od 10 do 30 minut, notariusz oceniła, że spadkodawczyni była w stanie wyrazić swoją wolę, tak aby świadomie sporządzić testament. Nie miała co do tego wątpliwości, dlatego nie zwracała się do lekarza o wystawienie zaświadczenia o stanie zdrowia testatorki. Testament został sporządzony bez obecności osób trzecich. Przed notariuszem H. R. oświadczyła swoją ostatnią wolę, powołując do całości spadku swojego wnuka P. P. (1), syna J. i E.. Sporządzony w formie aktu notarialnego testament został odczytany, a następnie podpisany przez H. R.. Podpis jest czytelny, wyraźny, bez drżenia ręki.

Testament notarialny spadkodawcy napisany przez notariusza w szpitalu Poznań

Dnia 21 czerwca 2013 roku, następnego dnia po sporządzeniu testamentu, H. R. została wypisana ze szpitala. Ostatnie dni życia spędziła w domu. W tym czasie ze spadkodawczynią można było nawiązać normalny kontakt. Mówiła sensownie, odpowiadała logicznie, rozmawiała, między innymi, z pielęgniarką opieki paliatywnej, która odwiedzała chorą dwa razy w tygodniu. Podobnie zachowywała się wobec K. T., która pomagała rodzinie w opiece po powrocie chorej ze szpitala. Spadkodawczyni, po długim okresie czasu od razu rozpoznała ją jako byłą współpracowniczkę. Logicznie rozmawiała, mówiła np. że się wstydzi, gdy ją myje i przebiera wnuk P. Znaczące pogorszenie stanu zdrowia miało miejsce na dwa, trzy dni przed śmiercią.

U H. R. nie ujawniły się objawy choroby psychicznej. Podczas pobytu w szpitalu jest stan ogólny ulegał zmianom, ale nie odnotowano przypadków braku kontaktu czy też niemożności porozumienia się z chorą. Otrzymywała morfinę, ale nie wpłynęło to na jej świadomość. W chwili sporządzania testamentu testatorka nie znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Zgodnie z treścią art. 926 § 1 KC powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą – art. 926 § 2 KC. Powołany do spadku spadkobierca P. P. (1) nie złożył oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. W ówczesnym stanie prawnym brak oświadczenia spadkobiercy był jednoznaczny z przyjęciem spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi – art. 1012 KC w zw. z art. 1015 § 2 KC.

H. R. sporządziła jeden testament, w formie aktu notarialnego. 20 czerwca 2013 roku przed notariuszem K. K. oświadczyła, że do całości spadku powołuje swojego wnuka P. P. (1), syna J. i E.. Sporządzony w formie aktu notarialnego testament został odczytany, a następnie podpisany przez spadkodawczynię.

Uczestnicy postępowania zasadniczo odmiennie oceniali stan zdrowia spadkodawczyni w czerwcu 2013 roku, w szczególności w chwili sporządzania testamentu. Wnioskodawca i uczestniczka A. J. twierdzili, że H. R., z uwagi na rozwój choroby, nie miała świadomości tego co robi i możliwości swobodnego wyrażania woli, a kontakt z nią był znacząco utrudniony. Jednak przed jej śmiercią mieli z matką, z uwagi na odległe miejsce zamieszkania, kontakt ograniczony do jednorazowej wizyty i rozmów telefonicznych. Z kolei uczestniczka E. P., opiekująca się matką na co dzień, twierdziła, że ze spadkodawczynią był kontakt do samego końca.

Sąd oparł swoje ustalenia przede wszystkim na dowodach z dokumentów, opinii biegłej oraz zeznaniach świadków M. B. i K. T., osób spoza kręgu rodziny i bliskich, nie zaangażowanych emocjonalnie w sprawę. M. B. jest pielęgniarką zajmującą się opieką paliatywną. Tylko z tego powodu miała kontakt ze spadkodawczynią i jej rodziną. Kontakt ten był ograniczony do kilku wizyt w domu chorej, w ostatnim okresie życia, po powrocie ze szpitala. Świadek ten zeznała, że spadkodawczyni mówiła sensownie, odpowiadała logicznie, można z nią było nawiązać normalny kontakt. Podobnie o tym okresie zeznała świadek K. T., codziennie opiekująca się chorą w tym samym czasie. Rozmawiała ze spadkodawczynią normalnie, nie stwierdzając oznak braku świadomości, co więcej wspominając o dobrej pamięci chorej, która od razu poznała ją po długiej przerwie w kontaktach. Dokumentacja lekarska, w szczególności dotycząca pobytu w szpitalu w czerwcu 2013 roku, oraz zeznania świadków dały biegłej podstawy do wyrażenia opinii, że w chwili sporządzania testamentu testatorka nie znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Testament notarialny spadkodawcy napisany przez notariusza w szpitalu Poznań

Sąd uznał opinię biegłej za profesjonalną, spójną i jednoznaczną, nie budzącą wątpliwości, w pełni odpowiadającą na przedstawioną tezę dowodową. W toku postępowania sąd nie stwierdził żadnych podstaw do uznania, że spadkodawczyni sporządziła testament pod wpływem błędu albo pod wpływem groźby.

Powyższe ustalenia pozwalają na przyjęcie, iż testament sporządzony przez H. R. jest ważny. Sąd orzekając w przedmiocie nabycia spadku ma obowiązek stosowania zasady poszanowania ostatniej woli spadkodawcy. Nie jest rolą sądu ocena rozrządzeń spadkodawcy. W przypadku stwierdzenia, że sporządzony testament jest ważny orzeka zgodnie z jego treścią. Dlatego w niniejszej sprawie stwierdził, iż spadek po H. R., córce S. i K., zmarłej dnia 2 lipca 2013 roku w L., z mocy testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego w dniu 20 czerwca 2013 roku dziedziczy wnuk P. P. (1), syn J. i E., w całości. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 21 marca 2018 r. I Ns 119/16

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu