Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Śmierć członka rodziny i spadkobiercy z testamentu przed śmiercią spadkodawcy – dziedziczenie spadku i majątku

Zgodnie z art. 926 § 1 KC powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Jedną z form testamentu jest testament notarialny (art. 950 KC). W razie sporządzenia przez spadkodawcę testamentu, w którym rozrządzi on całym majątkiem, zaś spadkobierca wskazany w testamencie przyjmie spadek (wskutek złożenia stosownego oświadczenia albo wskutek upływu terminu na złożenie takiego oświadczenia), w rachubę wchodzi dziedziczenie na podstawie testamentu (art. 926 § 2 KC).

Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkobierca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. (art. 670 § 1 KC). Sąd nie ustala natomiast w tym postępowaniu składu oraz wartości spadku, chyba, że jest to niezbędne w sytuacjach wskazanych w art. 961 KC., ani nie dokonuje podziału majątku spadkowego pomiędzy spadkobierców, co może nastąpić w dopiero w postępowaniu o dział spadku. Polskie prawo spadkowe daje pierwszeństwo porządkowi dziedziczenia wypływającemu z woli spadkodawcy wyrażonej w testamencie. Jak wynika z treści art. 941 KC., rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. Podstawy dziedziczenia nie może stanowić żadna inna czynność prawna.

Śmierć członka rodziny i spadkobiercy z testamentu przed śmiercią spadkodawcy Poznań

Dziedziczenie ustawowe, co do całości spadku ma miejsce: po pierwsze, gdy spadkodawca w ogóle nie sporządził testamentu. Po drugie, gdy spadkodawca sporządził testament, lecz jego treść ogranicza się do innych rozrządzeń, a nie zawiera powołania spadkobiercy. Ponadto, dziedziczenie ustawowe dotyczące całości spadku ma miejsce wówczas, gdy testament sporządzony przez spadkodawcę okaże się nieważny lub bezskuteczny, jak również wtedy, gdy ustanowieni w testamencie spadkobiercy lub spadkobierca nie chcą dziedziczyć i odrzucą spadek bądź nie mogą dziedziczyć, gdyż nie dożyli otwarcia spadku albo zostaną uznani za niegodnych dziedziczenia (tak między innymi Elżbieta Skowrońska – Bocian „Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga czwarta. Spadki” Warszawa 2002 rok, Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 września 1975 roku, III CRN 218/75, OSNC 1976, nr 9, poz. 200; Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 października 2000 roku, II CKN 505/00).

Testament jest czynnością prawną jednostronną, osobistą, nie skierowaną do adresata, na wypadek śmierci (mortis causa), odwołalną oraz sformalizowaną do tego stopnia, iż sporządzenie go z naruszeniem przepisów o formie testamentu, skutkuje jego bezwzględną nieważnością (art. 941 KC., art. 944 § 2 KC., art. 958 KC.) Aby można mówić o testamencie niezbędne jest ustalenie, iż spadkodawca działał z wolą testowania. Innymi słowy, że celem jego działania był rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci, sporządzenie testamentu, a nie wywołanie innych skutków prawnych. Testator musi mieć świadomość tego, że reguluje losy swego majątku na czas po swojej śmierci. Jest to elementarny wymóg sporządzenia testamentu. Brak takiej świadomości po stronie spadkodawcy powoduje, że nie dochodzi w ogóle do sporządzenia testamentu, choćby według subiektywnej oceny innych osób był to testament. Ustalenie woli testowania winno nastąpić przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, cech testatora, jego sytuacji życiowej, stanu intelektualnego i uczuciowego, formy dokonanej czynności oraz jej treści.

Sporządzenie testamentu wymaga dla swej ważności zachowania jednej z form testamentu przewidzianej w kodeksie cywilnym. Kodeks cywilny dzieli testamenty na zwykłe oraz szczególne. Do testamentów zwykłych zalicza testament sporządzony w formie aktu notarialnego (art. 950 KC.), który dla swej ważności musi spełniać wymogi stawiane aktowi notarialnemu przez ustawę z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 540), w szczególności wskazane w art. 92 tejże ustawy.

Stosownie do treści art. 959 KC., spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób. Jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do oznaczonej części spadku kilku spadkobierców, nie określając ich udziałów spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych (art. 960 KC.)

W polskim porządku prawnym istnieje wprawdzie instytucja podstawienia, przewidziana w art. 963 KPC, który stanowi, że można powołać spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą (podstawienie). Jednakże należy wyjaśnić, iż podstawienie jest warunkowym powołaniem spadkobiercy, pod warunkiem że osoba powołana jako pierwsza nie będzie chciała lub nie będzie mogła dziedziczyć.

Śmierć członka rodziny i spadkobiercy z testamentu przed śmiercią spadkodawcy Poznań

Powołany do dziedziczenia nie chce być spadkobiercą wtedy, gdy: odrzuci spadek (art. 1012 i n. KC) albo zrzeknie się dziedziczenia (art. 1048 KC). Natomiast nie może być spadkobiercą po pierwsze powołana osoba fizyczna, która zmarła przed spadkodawcą, lub powołana osoba prawna, która nie istnieje w chwili otwarcia spadku (art. 927 § 1), a także fundacja powołana w testamencie, która w określonym terminie nie została wpisana do rejestru, po drugie dziecko poczęte w chwili otwarcia spadku, które urodziło się nieżywe (art. 927 § 2 KPC), po trzecie osoba powołana do dziedziczenia, która została uznana za niegodną (art. 928 KPC) albo spadkodawca skutecznie ją wydziedziczył (art. 1008 KPC) a także osoba powołana na podstawie ustawy, na którą rozciągają się skutki zrzeczenia się dziedziczenia dokonane przez wstępnego (art. 1049 § 1 KPC). Jak podkreśla się w doktrynie spadkodawca może ograniczyć podstawienie tylko do jednej lub niektórych spośród wymienionych sytuacji. Nie jest natomiast możliwe ustanowienie spadkobiercy podstawionego z innych przyczyn, wykraczających poza zakres sformułowania „nie chce lub nie może być spadkobiercą” (zob. Komentarz do art. 963 Kodeksu cywilnego, Elżbieta Skowrońska-Bocian, Jacek Wierciński, Gudowski J. (red.)).

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

W przedmiotowej sprawie spadkodawczyni L. K. pozostawiła testament notarialny z dnia 01.07.2003 roku, z którego jednoznacznie wynika, iż do całości spadku powołała swojego męża W. K., a na wypadek gdyby ten nie mógł lub nie chciał dziedziczyć, powołała swoich dwóch synów: H. K. oraz A. K. (2).

W niniejszej sprawie żaden z obecnych uczestników postępowania nie zakwestionował ważności tego testamentu. Uczestnicy nie obecni w postępowaniu zostali jednak w sposób prawidłowy zawiadomieni o dacie i terminie rozprawy, do dnia rozprawy nie wnieśli żadnych zastrzeżeń co do treści i formy testamentu. .

Śmierć członka rodziny i spadkobiercy z testamentu przed śmiercią spadkodawcy Poznań

Wobec faktu, iż w dacie otwarcia spadku mąż spadkodawczyni, a spadkobierca testamentowy W. K. już nie żył, oraz faktu, że sporządzony przez spadkodawczynię testament zawierał w swej treści instytucję podstawienia zwykłego określonej dyspozycją art. 963 KC Sąd stwierdził, iż spadek po zmarłej L. K. w całości nabywają osoby wskazane w treści testamentu jako tzw. spadkobiercy podstawieni.

Nie ulega wątpliwości, iż takowa instytucja (podstawienia zwykłego) znalazła swój zapis w sporządzonym przez spadkodawczynie testamencie. Powyższe uregulowanie jednoznacznie zaś określa, iż w przypadku gdyby spadkobierca nie chciał lub nie mógł dziedziczyć, co niewątpliwie ma miejsce w przedmiotowej sprawie z uwagi na fakt, że W. K. – spadkobierca testamentowy nie dożył otwarcia spadku, do dziedziczenia dochodzi kolejny ustanowiony na ten wypadek spadkobierca testamentowy. W niniejszej sprawie są to synowie spadkodawczyni H. K. oraz M. K., co bezpośrednio wynika z treści załączonej do akt sprawy kopi sporządzonego notarialnie testamentu z dnia 01.07.2003 roku. (oryginalny odpis w II Ns 5530/13).

W związku z tym nie było podstaw do stwierdzenia, że testament sporządzony przez spadkodawczynię jest nieważny. Dlatego też Sąd kierując się jego treścią i ostatnią wolą spadkodawczyni a także oświadczeniami złożonymi przez spadkobierców testamentowych, powołał do całości spadku z mocy testamentu notarialnego z dnia 01.07.2003 r. po ½ części synów spadkodawczyni H. K. oraz M. K.. Postanowienie Sądu Rejonowego – II Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 17 stycznia 2014 r. II Ns 5531/13

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu