Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Unieważnienie testamentu ustnego

Testament ustny jest ważny, jeśli spełnione zostały wymagania przewidziane przez art. 952 § 1 KC, tzn. wtedy, gdy spadkodawca oświadczył ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków, jeżeli istniała obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu było niemożliwe lub bardzo utrudnione. Ważny testament ustny może być skuteczny, bądź nieskuteczny. Jest zaś skuteczny, jeśli jego treść została stwierdzona w sposób wymagany bądź przez § 2art. 952 KC, bądź przez § 3art. 952 KC.

Według pierwszego z tych przepisów „treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.

Według zaś powołanego § 3art. 952 KC w wypadku, gdy treść testamentu ustnego nie została stwierdzona w sposób określony w § 2 tego artykułu, „można ją w ciągu sześciu miesięcy od daty otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sadem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków”.

Pismo zawierające oświadczenie spadkodawcy, sporządzone zgodnie z art. 952 § 2 KC, nie jest testamentem mającym formę pisemną (jak np. przy testamentach z art.: 949 § 1, 950, 951§ 2, art. 953 KC), ale – nie mającym charakteru testamentu – dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 KPC, i stanowi dowód, że spadkodawca złożył oświadczenie woli o treści podanej w tym piśmie, choćby spadkodawca go nie podpisał. W stosunku do takiego dokumentu dopuszczalny jest dowód przeciwny. W szczególności wolno prowadzić dowód, że np.: a) pismo sporządzono po upływie terminu rocznego,

b) miejsce i data testowania są niezgodne z prawdą,

c) podpisy nie są autentyczne,

d) świadkami w rzeczywistości były osoby, które podpisały pismo, a nie osoby wymienione w jego treści,

e) spadkodawca złożył oświadczenie woli innej treści niż spisana, itp. Jeżeli wymienione pismo nie odpowiada wymogom z § 2art. 952 KC ma to takie znaczenie, jakie występuje w razie przeprowadzenia dowodu przeciwnego z wynikiem pozytywnym.

 Zatem, np.:

 – jeśli pismo sporządzono po terminie, testament jest bezskuteczny (art. 952 § 2 KC), chyba że stwierdzenie treści nastąpi w sposób przewidziany w art. 952 § 3 KC;

 – wykazanie nieprawdziwości miejsca testowania jest bez znaczenia, jeśli nie wzrusza przesłanek do sporządzenia testamentu szczególnego, wymienionych w art. 952 § 1 KC;

 – nieprawdziwość podanej daty testowania, jeżeli zarazem nie da się ustalić daty rzeczywistej, powoduje nieważność testamentu (art. 958 w zw. z art. 952 § 2 KC);

 – brak lub nieprawdziwość daty sporządzenia (tj. podpisania pisma – zob. niżej), jeśli nie można ustalić daty rzeczywistej, powoduje bezskuteczność testamentu;

 – udowodnienie niezgodności między spisaną treścią ostatniej woli a rzeczywistym oświadczeniem spadkodawcy, jeżeli podpisał on pismo i mógł go przeczytać, ma znaczenie tylko z punktu widzenia błędu, w razie zaś braku podpisu na piśmie następuje bezskuteczność testamentu, chyba że stwierdzenie właściwej treści nastąpi w sposób przewidziany w art. 952 § 3 KC.

W razie sporządzenia testamentu ustnego (§ 1art. 952 KC) z natury rzeczy zwykle będzie tak, że spisanie oświadczenia ostatniej woli następuje po złożeniu tego oświadczenia. Wynika to zresztą ze sformułowania zawartego w § 2art. 952 KC: „spisze”. Nie jest jednak wyłączona taka sytuacja, że spadkodawca najpierw poleci (podyktuje) nadać pisemną postać swemu rozrządzeniu na wypadek śmierci, a następnie – w późniejszym czasie – w okolicznościach wymienionych w § 1art. 952 KC, oświadcza swoją wolę identyczną co do osoby spadkobiercy i rozrządzenia spadkiem, z wolą spisaną uprzednio. W związku z tym powstaje pytanie: czy pismo to, jeśli podpisane zostało zgodnie z § 2art. 952 KC, po złożeniu oświadczenia woli, może odpowiadać wymogom tego przepisu? Na pytanie to należy odpowiedzieć pozytywnie.

Użyte w § 2art. 952 KC określenia: „spisze” oświadczenie oraz: poda miejsce i datę „sporządzenia” pisma, oznaczają w języku polskim: nadanie pisemnej postaci oświadczeniu (zob. np. „Słownik języka polskiego” pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1994, t. III, s. 289 i 298).  „Pismo” staje się określonego rodzaju „dokumentem” w znaczeniu prawnym, gdy otrzymuje wszystkie cechy wymagane przez prawo dla tego rodzaju dokumentów, w szczególności zaś – jeśli obejmuje oświadczenie woli – gdy zostanie podpisane.

Wynika z tego, że pismo – o którym mowa w § 2art. 952 KC – staje się dokumentem w rozumieniu tego przepisu, dopiero po jego podpisaniu, do tego zaś momentu – jest jedynie projektem tego dokumentu. Podpis na dokumencie służy identyfikacji wystawcy i daje podstawę do jego powiązania z treścią dokumentu.

Stwierdzenie to czyni zasadnym pogląd, że § 2art. 952 KC m.in. zakreśla dwie granice czasowe dla sporządzenia dokumentu stwierdzającego treść testamentu ustnego:

a) nie może on być podpisany przed oświadczeniem woli przez spadkodawcę,

b) spisanie oświadczenia i jego podpisanie musi nastąpić przed upływem roku od jego złożenia.

Nie jest zatem wyłączona dopuszczalność użycia do sporządzenia dokumentu z § 2art. 952 KC, pisma przygotowanego przed złożeniem oświadczenia ostatniej woli w warunkach z § 1art. 952 KC, jeśli treść tego pisma, co do osoby spadkodawcy i spadkobiercy oraz rozrządzenia spadkiem, jest identyczna z oświadczeniem spadkodawcy, a pismo to sporządzone zostało na wyraźne życzenie spadkodawcy, lub przez niego podyktowane.

Aby jednak pismo takie mogło być dokumentem, o jakim traktuje § 2art. 952 KC musi spełniać wszystkie wymagania tego przepisu, a więc – poza samą treścią ostatniej woli i oznaczeniem spadkodawcy – musi zawierać:

1) datę i miejsce złożenia oświadczenia przez spadkodawcę,

2) miejsce i datę sporządzenia pisma,

3) podpisy spadkodawcy i dwóch świadków albo podpisy wszystkich świadków.

Nadto – co jest oczywiste – oświadczenie woli testatora musi być złożone w warunkach określonych w § 1art. 952 KC. Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 27 stycznia 1997 r. II CKN 15/96

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu