Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Wypłata pieniędzy spadkobiercy przez bank po śmierci właściciela przed sprawą spadkową i działem spadku

Zgodnie z przepisem art. 1035 KC, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów o dziale spadku. W orzecznictwie Sądu Najwyższego nie ma zgodności poglądów dotyczących stosowania przepisów o współwłasności ułamkowej (w szczególności art. 209 KC) do wchodzących w skład spadku wierzytelności, których przedmiotem jest świadczenie podzielne (np. wierzytelności pieniężne).

W starszym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano, że wierzytelności spadkowe są zgodnie z przepisem art. 379 § 1 KC podzielne, co oznacza, że każdy ze spadkobierców posiada legitymację do żądania tylko tej części, która odpowiada udziałowi w spadku. Według omawianej linii orzeczniczej, przepis art. 1035 KC nakazuje stosować do wspólności majątku spadkowego odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 196 i nast. KC). Jednakże przedmiotowe przepisy dotyczą sytuacji, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom, nie mają zaś zastosowania do wypadku, gdy kilku osobom przysługuje uprawnienie nie do jednej rzeczy, lecz do jednej wierzytelności. Stosunki powstające na tle przysługiwania kilku osobom jednej wierzytelności regulują z kolei przepisy tytułu II księgi trzeciej kodeksu cywilnego o wielości dłużników albo wierzycieli (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1967 r., I CZ 97/67, Legalis nr 13270, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 stycznia 1975 r., III CZP 82/74, Legalis nr 18477).

Wypłata pieniędzy spadkobiercy przez bank po śmierci właściciela przed sprawą spadkową i działem spadku Poznań Warszawa

Należy przychylić się natomiast do aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego zgodnie, z którym, spadkobierca – przed działem spadku – na podstawie przepisu art. 209 KC, ma legitymację do żądania od dłużnika, zapłaty nawet całej wierzytelności wchodzącej w skład masy spadkowej. Przedstawiony pogląd, został wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 czerwca 2017 r. (II CSK 15/17, Legalis nr 1682040).

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powyższego orzeczenia wskazał, że przepis art. 1035 KC i wyrażona w nim zasada, zgodnie z którą do wspólności majątku spadkowego stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności, odnosi się do całego majątku spadkowego, bez żadnych wyjątków. Gdyby wierzytelność spadkowa z mocy prawa miała ulec podziałowi, wówczas część przypadająca danemu spadkobiercy weszłaby do jego majątku osobistego, w konsekwencji jego wierzyciel osobisty mógłby z niej się zaspokoić bez potrzeby uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko wszystkim spadkobiercom, to zaś pozostawałoby w sprzeczności z art. 779 § 1 KPC. Ponadto w sytuacji, gdy spadek stanowią wyłącznie wierzytelności, zbędny byłby dział spadku i nie wiadomo jak wówczas miałaby przedstawiać się odpowiedzialność współspadkobierców za długi spadkowe, której charakter zmienia się z działem spadku. Przeciwko tezie o podzielności z mocy prawa wierzytelności spadkowych przemawiają przepisy dotyczące zarządcy i wykonawcy testamentu, zakładające funkcjonowanie spadku, jako pewnej wyodrębnionej całości. Zdaniem Sądu Najwyższego, powyższe argumenty przemawiają za stosowaniem przepisu art. 209 KC, przy dochodzeniu przez spadkobiercę wierzytelności wchodzących w skład spadku.

Przy czym dla rozstrzygnięcia tej kwestii nie ma znaczenia rodzaj podmiotu, który jest zobowiązany do spełnienia świadczeń wynikających z rozliczenia roszczeń dotyczących masy spadkowej. W tej sytuacji, obojętnie, czy dysponentem spadku (wierzytelności wchodzących w skład spadku), która utraciła tytuł prawny do tej rzeczy (na skutek rozwiązania umowy po śmierci spadkodawcy) jest osoba fizyczna, czy też osoba prawna, np. bank.

Niemniej jednak zauważyć należy, że orzecznictwo Sądu Najwyższego – pomimo zaprezentowanych rozbieżności – dopuszcza dochodzenie przez jednego spadkobiercę, co najmniej swojej części w wierzytelności należącej do spadku, przed przeprowadzeniem umownego bądź sądowego działu spadku.

Żadne racje nie przemawiają za tym, aby upoważniać bank do przetrzymywania środków zgromadzonych na rachunku zmarłego posiadacza do czasu dokonania działu spadku w sytuacji, gdy krąg spadkobierców jest znany i wynika z postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Należy mieć również na uwadze, że nie zawsze będzie możliwe szybkie przeprowadzenie działu spadku. Znalezienie współspadkobierców czasami bywa wręcz niemożliwe lub sprawia znaczne trudności. Uzależnienie przez bank wypłaty części środków z rachunku od złożenia postanowienia o dziale spadku lub zgody wszystkich spadkobierców doprowadzić mogłoby do sytuacji, w której środki te nie zostałyby nigdy wypłacone osobom uprawnionym.

Wypłata pieniędzy spadkobiercy przez bank po śmierci właściciela przed sprawą spadkową i działem spadku

Zgodnie z przepisem art. 50 ust. 1 Prawa bankowego, posiadacz rachunku bankowego dysponuje swobodnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku. Stosownie zaś do art. 726 KC bank jest zobowiązany do zwrotu środków zdeponowanych na rachunku w całości lub w części na każde żądanie jego posiadacza. Spadkobierca posiadacza rachunku nie stała się wprawdzie posiadaczem rachunku w miejsce spadkodawcy, z uwagi na właściwości tego stosunku prawnego (rozwiązanie umowy z chwilą śmierci spadkodawcy), jednakże wstąpiła ona w prawa zmarłego posiadacza, który miał zapewniony swobodny dostęp do zgromadzonych środków.

Zgodnie z przepisem art. 1027 KC, względem osoby trzeciej – która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia (tak jak w niniejszej sprawie bank) – spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia.

Z zaprezentowanych rozważań wynika, że spadkobierca może żądać od banku wypłaty całości środków zgromadzonych na rachunku bankowym spadkodawcy. Postanowienie sądu lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, są dla banku wiążące i wyczerpująco wykazują uprawnienia spadkobiercy do otrzymania przynajmniej ułamkowej części środków pieniężnych zmarłego posiadacza.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Powódka domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 12.279,09,-zł. W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że na mocy postanowienia Sądu Rejonowego nabyła w ¼ spadek po H. M.. Według powódki w skład spadku, wchodzą wierzytelności znajdujące się na rachunku w pozwanym banku w kwocie 51.316,36,-zł. Po śmierci spadkodawcy, z tytułu kosztów pogrzebu wypłacona 2.200,-zł, wobec czego na rachunku bankowym pozostało 49.116,36,-zł. Powódka wystąpiła do pozwanego o wypłatę kwoty 12.279,09,-zł, która odpowiada jej udziałowi w spadku, ponieważ pozwany nie zareagował na wezwanie do zapłaty.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany podał, że w sprawie nie został przeprowadzony dział spadku po H. M., dlatego nie można ustalić, w jakim zakresie ułamkowym bank jest dłużnikiem do poszczególnych spadkobierców. W ocenie strony pozwanej, wypłaty środków z rachunku bankowego spadkodawcy, nie można było dokonać jedynie na podstawie przedłożenia przez jednego ze spadkobierców postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Prowadziłoby to do ominięcia przepisów o dziale spadku, a tym samym zagrażałoby interesom pozostałych spadkodawców.

Wypłata pieniędzy spadkobiercy przez bank po śmierci właściciela przed sprawą spadkową i działem spadku Poznań Warszawa

Wyrokiem Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 12.279,09,-zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 5.431,-zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd ten ustalił, że powódka jest córką H. M.. Postanowieniem Sąd Rejonowy stwierdził, że powódka nabyła spadek po swym ojcu w ¼ części. Spadkodawca H. M. posiadał w pozwanym banku rachunki bankowe następujące rachunki bankowe: superkonto (6.276,22,-zł w chwili otwarcia spadku), lokata terminowa progresja 10.000,-zł w chwili otwarcia spadku), lokata terminowa progresja (10.000,-zł w chwili otwarcia spadku), lokata terminowa progresja (25.000,-zł w chwili otwarcia spadku), a także książeczkę obiegową oszczędnościową o nr (…) (40,14,-zł w chwili otwarcia spadku).

Według ustaleń Sądu I instancji wynika, że z rachunku S. została wypłacona powódce kwota 2.200,-zł tytułem kosztów pogrzebu, związanych z wystawieniem nagrobka. Powódka wystąpiła do pozwanego o wypłatę środków pieniężnych po zmarłym z rachunków bankowych i lokat. Pismem powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 12.829,09,-zł w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania, tytułem udziału w pozostawionych przez spadkodawcę na rachunkach bankowych środkach pieniężnych.

Mając to na uwadze Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie koniecznym było rozstrzygnięcie, czy domaganie się wypłaty zdeponowanych środków wymaga uprzedniego przeprowadzenia działu spadku, ewentualnie – łącznego współuczestnictwa wszystkich spadkobierców.

W tym zakresie Sąd ten odniósł się do regulacji przepisu art. 1035 KC, który wskazuje, że jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadki stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów o wspólności majątku spadkowego i dziele spadku.

Wypłata pieniędzy spadkobiercy przez bank po śmierci właściciela przed sprawą spadkową i działem spadku Poznań Warszawa

W ocenie Sądu I instancji, w niniejszej sprawie odpowiednie zastosowanie znajduje przepis art. 209 KC, pozwalający współwłaścicielom na wykonywanie wszelkich czynności i dochodzenie wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa.

Według Sądu Rejonowego dochodzenie od dłużnika w całości zobowiązania pozwalała przykładowo na zapobieżenie upływowi terminu przedawnienia.

Zdaniem Sądu I instancji, przyjęcie poglądu o konieczności stosowania do wierzytelności pieniężnych przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych nie oznacza zatem, że dłużnik ma prawo odmówić spełnienia świadczenia do rąk jednego ze współspadkobierców. Ponadto, według tego Sądu, dopuszczenie możliwości stosowania w omawianej sytuacji przepisu art. 209 KC zakłada, że współspadkobierca może dochodzić od dłużnika całej wierzytelności. W konsekwencji Sąd Rejonowy przyjął, że pozwany bank ma obowiązek wypłacić powódce należące do spadku środki, co najmniej w wysokości odpowiadającej wielkości jej udziału w spadku. W tych okolicznościach, Sąd I instancji uznał, że roszczenie powódki należało uwzględnione w całości. Wyrok Sądu Okręgowego – IX Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 24 kwietnia 2018 r. IX Ca 1311/17

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu