Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zapisanie córce albo synowi mieszkania czy domu w testamencie z zapisem windykacyjnym

Zgodnie z art. 926 § 1 KC powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. W świetle § 2 tego przepisu, dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 KC). Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 KC).

Zgodnie z art. 941 KC rozporządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. Skuteczne powołanie spadkobiercy możliwe jest tylko wówczas, gdy spadkodawca sporządzi ważny testament, w jednej z form przewidzianych w przepisach kodeksu cywilnego. Z kolei rola sądu w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sprowadza się do obowiązku badania ważności testamentu, w oparciu o który Sąd stwierdza nabycie spadku. Podstawą rozstrzygnięcia o dziedziczeniu są bowiem ustalenia dotyczące tego, czy testament istnieje, jaka była jego treść i czy zachowano przy jego sporządzaniu formę wymaganą dla jego ważności. Stosownie do brzmienia art. 958 KC testament sporządzony z naruszeniem przepisów dotyczących formy testamentu jest nieważny.

Zapisanie córce albo synowi mieszkania czy domu w testamencie z zapisem windykacyjnym Poznań

Z treści art. 950 KC wynika, iż testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego. Kodeks cywilny nie określa wymagań formalnych, jakim powinien odpowiadać testament notarialny. Oznacza to, iż ustawodawca odsyła w tym zakresie do ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku „Prawo o notariacie” (Dz.U. 2014.164 j.t., ze zm.). Testament sporządzony zatem zgodnie z art. 950 KC jest jednym z rodzajów aktów notarialnych, charakteryzującym się tym, iż zawiera jednostronne oświadczenie woli, którego treść stanowi rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci.

Wskutek zapisu windykacyjnego osoba, na rzecz której spadkodawca zapis uczynił, bezpośrednio nabywa przedmiot zapisu, a nie, jak w przypadku zapisu zwykłego, jedynie roszczenie przeciw spadkobiercy o wykonanie zapisu. Podczas gdy zapis zwykły tworzy między zapisobiorcą a spadkobiercą więź prawną obligacyjną, to zapis windykacyjny wywołuje skutki rozporządzające. W myśl bowiem art. 9811 § 1 KC zapisobiorca nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku. Tak więc zapis zwykły zaliczyć można do źródeł zobowiązań, zapis windykacyjny zaś wywołuje w chwili otwarcia spadku (śmierci testatora) skutki rzeczowe lub inne skutki rozporządzające.

Zapis windykacyjny może zostać zamieszczony jedynie w testamencie notarialnym. Ustawodawca przedmiot zapisu windykacyjnego określił enumeratywnie. Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być: 1) rzecz oznaczona co do tożsamości; 2) zbywalne prawo majątkowe; 3) przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne; 4) ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności; 5) ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.

Jeżeli przedmiotem zapisu windykacyjnego jest prawo własności rzeczy (oznaczonej co do tożsamości), z chwilą otwarcia spadku zapisobierca windykacyjny staje się właścicielem tej rzeczy (z wyjątkiem przypadku, gdy w tej chwili rzecz nie należała do spadkodawcy albo był on zobowiązany do jej zbycia). Przedmiotem zapisu windykacyjnego mogą być zarówno ruchomości, jak i nieruchomości. Nie może być przedmiotem zapisu windykacyjnego określona przez testatora kwota pieniędzy (bez względu na rodzaj waluty), chyba że byłyby to zindywidualizowane banknoty lub monety. Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być udział w rzeczy (udział we współwłasności) indywidualnie oznaczonej. Przedmiotem zapisu windykacyjnego nie może być natomiast część składowa rzeczy.

Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być rzecz przyszła, nieistniejąca w chwili sporządzenia testamentu, na tyle jednak opisana w testamencie, że możliwa jest jej indywidualizacja w chwili otwarcia spadku. W chwili tej musi ona istnieć i do tej chwili należeć do spadkodawcy. Zapis windykacyjny może być ograniczony do jednego spośród kilku przedsiębiorstw należących do testatora. Wreszcie skutki rzeczowe zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności, następują w chwili otwarcia spadku, z możliwością ich weryfikacji w razie odrzucenia zapisu windykacyjnego. Wymaga to starannej (precyzyjnej) redakcji rozrządzenia testamentowego w tym przedmiocie. Służebność ustanawiana w testamencie może przybrać postać zarówno służebności osobistej, jak i służebności gruntowej. Użytkowanie lub służebność ustanowione w testamencie mogą być ograniczone terminem końcowym lub warunkiem rozwiązującym.

Zapisanie córce albo synowi mieszkania czy domu w testamencie z zapisem windykacyjnym Poznań

Zapis windykacyjny jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Jeżeli przedmiotem zapisu jest ustanowienie dla zapisobiercy użytkowania lub służebności, zapis jest bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub służebnością, nie należy do spadku albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia.

Z uwagi na rozporządzające skutki zapisu windykacyjnego, inaczej niż w przypadku zapisu zwykłego zastrzeżenie warunku lub terminu uczynione przy ustanawianiu zapisu windykacyjnego uważa się za nieistniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia zapis nie zostałby uczyniony, zapis windykacyjny jest nieważny. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku. Z tym że zapis windykacyjny nieważny ze względu na zastrzeżenie warunku lub terminu wywołuje skutki zapisu zwykłego uczynionego pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, chyba że co innego wynika z treści testamentu lub z okoliczności.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Sąd Rejonowy nie miał przy tym wątpliwości, iż testament spadkodawczyni nie był obciążony błędami, które skutkowałyby jego nieważnością. Żaden z uczestników postępowania nie kwestionował ważności testamentu. W tej sytuacji Sąd stwierdził nabycie spadku po B. P. (1) na podstawie testamentu z dnia 31 marca 2014 roku na rzecz jej córek E. K. i M. M. (1), po 1/2 części.

Testament B. P. (1), zawierał nadto zapis windykacyjny na rzecz jej trzeciej córki A. A.. Przedmiotem zapisu były trzy nieruchomości położone w miejscowości K., gm. M.: działka (…) objęta księgą wieczystą nr (…), działka (…) objęta księgą wieczystą nr (…) i działka nr (…) objęta księgą wieczystą nr (…). Właścicielką pierwszej z wymienionych wyżej działek w całości była B. P. (1), zatem Sąd Rejonowy stwierdził, że na podstawie zapisu windykacyjnego zawartego w testamencie notarialnym z dnia 31 marca 2014 roku, własność tej nieruchomości nabyła w całości A. A..

Właścicielami drugiej nieruchomości były M. K. i B. P. (1), w udziałach po 1/2. Zatem Sąd stwierdził, że na podstawie zapisu windykacyjnego zawartego w testamencie notarialnym z dnia 31 marca 2014 roku, własność tej nieruchomości nabyła A. A., w udziale 1/2.

Zapisanie córce albo synowi mieszkania czy domu w testamencie z zapisem windykacyjnym Poznań

Właścicielem trzeciej nieruchomości, działki nr (…), byli małżonkowie B. P. (1) i E. P., na zasadzie ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Należy w tym miejscu wyjaśnić, że co prawda E. P. w swoim testamencie zapisał swój udział w tej nieruchomości swojej żonie, to z uwagi na podważenie treści tego testamentu, spadkobranie po E. P. odbyło się na podstawie ustawy i spadek po nim, w tym w zakresie przedmiotowej nieruchomości nabyły w udziałach po 1/4 jego żona i trzy córki. Sporządzając testament z dnia 31 marca 2014 roku, B. P. (1) nie miała świadomości, że testament męża zostanie kiedykolwiek zakwestionowany i nie odziedziczy w całości jego udziału (1/2) w działce nr (…). Będąc przekonana, że jest właścicielką całej tej nieruchomości, zapisała ją w całości swojej córce A. A.. Na skutek jednak prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po E. P. przyjąć należało, iż B. P. (1) odziedziczyła jedynie 1/4 z jego części (1/2) udziału w spornej nieruchomości. Jej łączny udział w prawie własności tej nieruchomości wynosił zatem na dzień jej śmierci jedynie 5/8 części (1/4 z 1/2 = 1/8 + 1/2= 5/8). Zatem w takim udziale A. A. odziedziczyła nieruchomość stanowiącą działkę nr (…) po swojej matce.

W konsekwencji na gruncie prawa spadkowego zdarzają się sytuacje, iż dochodzi do rozbieżności między zamysłem spadkodawcy, a faktyczną możliwością wykonania jego ostatniej woli. Tak też było w niniejszej sprawie. Jak bowiem wynikało z literalnego brzmienia testamentu, spadkodawczyni chciała przenieść na skarżącą „pełną własność” nieruchomości ujętej w księdze wieczystej (…). Skutek ten jednak był niemożliwy do osiągnięcia, bowiem testatorka w chwili śmierci była dysponentem jedynie udziału w prawie własności tej nieruchomości.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy musiał zbadać jakie prawo przysługiwało testatorce w momencie otwarcia spadku (tj. momencie śmierci): czy było to „pełne” prawo własności czy jedynie udział. W wyniku poczynionych ustaleń Sąd I instancji trafnie stwierdził, że spadkodawczyni przysługiwał jedynie udział w prawie własności, a więc tylko takim udziałem mogła rozrządzić na rzecz skarżącej w testamencie. Zatem A. A. mogła nabyć jedynie udział w prawie własności w wysokości określonej w punkcie 2. podpunkt b) zaskarżonego postanowienia. Nie było możliwe nabycie przez skarżącą pełnej własności tejże nieruchomości. Postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu – XV Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 19 czerwca 2018 r. XV Ca 1463/17

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu