Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zapisanie przez spadkodawcę w testamencie poszczególnych rzeczy czy przedmiotów spadkobiercy

Zgodnie z art. 948 KC, testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy; jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść. Wynikający z art. 948 § 1 KC nakaz dążenia do ustalenia rzeczywistej woli spadkodawcy oznacza – jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 czerwca 2001 r., II CKN 543/00 – odejście od zasady tłumaczenia oświadczeń woli z uwzględnieniem elementów obiektywnych na rzecz sięgnięcia do elementów subiektywnych. Należy też brać pod uwagę, przy ustalaniu rzeczywistej woli spadkodawcy, wszelkie okoliczności, które mogą być w tym pomocne, np. oświadczenie testatora pozostające w związku z treścią testamentu, jednak w nim niezawarte (okoliczności zewnętrzne). Obowiązuje też zasada życzliwej interpretacji, którą wyraża art. 948 § 2 KC. Te reguły mają zastosowanie także przy ustalaniu rzeczywistej woli spadkodawcy co do osoby powołanej do spadku (zob. OSNC 2002, nr 1, poz. 14).

Nie ulega wątpliwości, że wykładnia testamentu służyć powinna jedynie ustaleniu treści oświadczenia woli testatora wyrażonego w testamencie oraz że w ramach wykładni nie może dojść do uzupełnienia czy modyfikacji treści testamentu. Rzeczywistą wolę spadkodawcy należy jednak ustalić z uwzględnieniem wszelkich okoliczności, które mogą być w tym pomocne. Należy brać pod uwagę nie tylko sformułowania zawarte w testamencie, lecz także wszelkie okoliczności w stosunku do niego zewnętrzne, w tym oświadczenia testatora pozostające w związku z treścią testamentu, chociaż w nim nie zawarte.

Czy przy porównywaniu wartości przedmiotów majątkowych przeznaczonych określonej osobie w testamencie oraz wartości przedmiotów pominiętych w testamencie, uwzględnieniu podlega stan majątku spadkodawcy z chwili sporządzenia testamentu, czy z chwili otwarcia spadku, było już przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. W uchwale z dnia 16 września 1993 r., III CZP 122/93, Sąd Najwyższy wskazał, że przy ocenie, czy przeznaczone określonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe wyczerpują prawie cały spadek, podlegają wzięciu pod uwagę tylko przedmioty należące do spadkodawcy w chwili sporządzenia testamentu, chyba że z jego treści wynika co innego. Podkreślił przy tym, że przepis art. 961 KC – ze względu na to, że jest w nim mowa o poszczególnych przedmiotach majątkowych przeznaczonych określonej osobie w testamencie, które wyczerpują prawie cały spadek – może skłaniać do przyjęcia, że chodzi o porównanie wartości tych przedmiotów z ogółem praw i obowiązków majątkowych zmarłego, które tworzą spadek (art. 922 KC), a więc z masą majątkową, która – jako spadek – powstaje z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 KC). Takie dosłowne odczytanie treści przepisu nie byłoby jednak poprawne, gdyż pozostawałoby w sprzeczności z celem zawartej w nim regulacji. Spadkodawca może obejmować rozrządzeniem testamentowym w zasadzie tylko przedmioty należące do niego w chwili sporządzania testamentu, jednak mogą zachodzić, i jak praktyka sądowa wskazuje zachodzą, różne sytuacje. Może dojść do rozrządzenia testamentowego przedmiotem, który wprawdzie nie należał do spadkodawcy w chwili sporządzenia testamentu, ale wszedł do jego majątku po tym zdarzeniu, co spadkodawca przewidywał i czego oczekiwał. Jeżeli sporządzając testament spadkodawca traktował taki przedmiot jako należący do spadku po nim, to niewątpliwie przy stosowaniu art. 961 KC przedmiot ten należy brać pod uwagę (zob. OSP 1994, poz. 177, Wokanda 1994/1/1). Również w postanowieniu z dnia 28 października 1997 r., I CKN 276/97 (OSNC 1998, nr 4, poz. 63) Sąd Najwyższy – podkreślając, że użyte w art. 961 KC pojęcie „spadek” nie jest tu rozumiane ściśle, w znaczeniu art. 922 KC – stanął na stanowisku, że przy ocenie, czy przedmiot przeznaczony w testamencie oznaczonej osobie wyczerpuje prawie cały spadek, uwzględnieniu podlegają w zasadzie jedynie przedmioty (prawa) należące do spadkodawcy w chwili sporządzenia testamentu.

Czy przy wspomnianej ocenie należy uwzględniać także przedmioty nienależące do spadkodawcy, jeżeli spadkodawca zaliczył je do swojego majątku i zadysponował nimi w testamencie. Konsekwentnie – preferując punkt widzenia testatora – Sąd Najwyższy udzielił na postawione pytanie odpowiedzi twierdzącej (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 28 października 1997 r., I CKN 276/97, OSNC 1998, nr 4, poz. 63, oraz z dnia 21 listopada 2002 r., III CKN 1338/00, niepubl.). S

O tym, czy przedmioty majątkowe przeznaczone określonej osobie w testamencie wyczerpują prawie cały spadek, decyduje stosunek wartości tych przedmiotów do wartości przedmiotów pominiętych przez spadkodawcę. Nie jest tu decydująca wartość konkretnego pominiętego przedmiotu, lecz proporcja porównywanych wartości, reguła interpretacyjna z art. 961 KC znajduje bowiem zastosowanie, jeżeli wartość przedmiotów pominiętych w zestawieniu z wartością przedmiotów wymienionych w testamencie jest nieistotna. Przesądza o tym zobiektywizowana wartość gospodarcza porównywanych przedmiotów (praw) majątkowych (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1997 r., I CKN 276/87, OSNC 1998, nr 4, poz. 63, oraz uzasadnienie postanowienia z dnia 3 listopada 2004 r., III CK 472/03). Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 14 lipca 2005 r. III CK 694/04

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu