Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zapisanie, zostawienie i przepisanie w testamencie jednego z kilku mieszkań czy domów

Zgodnie z art. 926 § 1 KC powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Pierwszeństwo ma dziedziczenie testamentowe. Dziedziczenie ustawowe wchodzi w grę co do całości spadku, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy lub gdy żadna z powołanych przez niego osób nie chce lub nie może być spadkobiercą ( art. 926 § 2 KC). Każda osoba może rozrządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci w drodze jednostronnej czynności prawnej, jaką jest testament. Zarówno samo sporządzenie testamentu, jak i jego treść zależy od wyłącznej woli spadkodawcy. To spadkodawca decyduje bowiem o kręgu spadkobierców, tj. czy będą po nim dziedziczyć spadkobiercy ustawowi, czy też inni – testamentowi.

Zapisanie, zostawienie i przepisanie w testamencie jednego z kilku mieszkań czy domów Poznań

W myśl art. 948 § 1 KC testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwe najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy (zasada urzeczywistnienia woli testatora). Jeżeli jednak wykładnia testamentu nie prowadzi do jednoznacznych wyników z tego względu, że testament może być tłumaczony rozmaicie, to – zgodnie z § 2 tegoż przepisu – należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść (zasada życzliwej interpretacji testamentu). Stąd też z możliwych wykładni testamentu należy wybrać taką wykładnię, która przy nadaniu rozrządzeniem rozsądnej, logicznej i spójnej treści pozwala na przyjęcie rozwiązania najbardziej zbliżonego do domniemanej woli testatora (J. Kremis (w:) E. Gniewek, Komentarz, s. 1724; wyr. SN z dnia 29 kwietnia 2009 r., IV CSK 524/09, Mon. Praw. 2010, nr 11, s. 596).

Zasada poszanowania woli testatora ma na celu nie tylko utrzymanie woli spadkodawcy w mocy, ale – przede wszystkim – nadanie jej treści zgodnej z rzeczywistą wolą zmarłego. O rzeczywistej woli zmarłego może świadczyć wiele okoliczności, na przykład okoliczności sporządzenia testamentu, stosunki zmarłego z rodziną i innymi osobami, motywy, którymi się kierował przy dokonywaniu rozrządzeń. Dokonując wykładni, należy więc wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności pomocne przy ustalaniu woli zmarłego. Podstawową jednak kwestią jest ustalenie woli testowania, a więc ustalenie, czy złożone oświadczenie woli rzeczywiście jest testamentem. Ponadto, tylko stan rzeczy, który oceniał i uwzględniał sam testator, jest miarodajny dla wykładni jego oświadczenia na podstawie art. 961 KC i tylko w ten sposób można zapewnić możliwe najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy ( art. 948 KC) (post. SN z dnia 23 stycznia 2008 r., V CSK 378/07).

Zapisanie, zostawienie i przepisanie w testamencie jednego z kilku mieszkań czy domów Poznań

W przypadku gdy spadkodawca przeznaczy oznaczonej osobie przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, a rozrządzenie to budzi wątpliwości co do jego charakteru, osobę taką należy uznawać nie za zapisobiercę, ale za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Gdyby natomiast takie rozrządzenie testamentowe zostało poczynione na rzecz kilku osób, to osoby te – znów w razie wątpliwości – należy kwalifikować jako powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów.

Należy przyjmować, że art. 961 kc znajduje zastosowanie tylko „w razie wątpliwości”; przy tym z kontekstu dwukrotnego użycia tego zwrotu w treści powołanego artykułu uznać należy, że chodzi o wątpliwości dotyczące tego, jakie znaczenie przywiązywał testator do przeznaczenia w swoim testamencie konkretnych przedmiotów oznaczonym osobom – czy chciał na ich rzecz poczynić zapisy, czy może powołać je jako spadkobierców. Jeśli więc testator wyraźnie wskazał, że czyni zapisy, to tak należy traktować dokonane przez niego rozrządzenia i nie ma wówczas możliwości stosowania art. 961 KC. Dopiero jeśli nic we wskazanej kwestii nie wynika wyraźnie z testamentu, ani przy zastosowaniu ogólnych reguł wykładni testamentu (art. 948 KC) nie da się jednoznacznie rozstrzygnąć, czy stosując wspomniane rozrządzenie testator chciał ustanowić zapisy czy powołać spadkobierców, w grę wchodzi zastosowanie art. 961 KC.

Norma art. 961 KC znajduje zastosowanie, kiedy testator rozrządził na rzecz oznaczonego spadkobiercy lub spadkobierców w testamencie poszczególnymi przedmiotami wyczerpującymi prawie cały spadek. Wobec braku dostarczenia tu przez ustawodawcę bliższych wytycznych, kwestią ocenną pozostaje, kiedy takie dyspozycje przedmiotami wyczerpują prawie cały spadek. Większość przedstawicieli doktryny, wykładając ten przepis, także używa określeń opisowych, dających możliwość pewnej elastyczności ocen w tym zakresie, podobnie zresztą jak sam art. 961 KC. Przykładowo podaje się, że wartość pominiętych przedmiotów musi być gospodarczo nieistotna.

Sprawa spadkowa opracowana przez Kancelarię

W dniu 11.02.1997 roku zmarła już H. W. (1) sporządziła testament w formie aktu notarialnego, w którym do całości spadku powołała swojego męża A. W.. W tym samym czasie testament notarialny na jej rzecz sporządził A. W..

Zapisanie, zostawienie i przepisanie w testamencie jednego z kilku mieszkań czy domów Poznań

W dniu 9 czerwca 2006 roku H. W. (1) sporządziła testament własnoręczny o treści: „(…) I. na operację w razie mojej śmierci, mieszkanie na ulicy (…) oraz wszystkie moje rzeczy. Wszystko co po mnie pozostaje zapisuję swojej siostrzenicy, A. M. (…)”, stanowiący w istocie zapis na rzecz A. M..

Sąd dokonując analizy treści testamentu własnoręcznego H. W. (1) z dnia 9.06.2006 roku oraz biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy – w szczególności zeznania świadków doszedł do przekonania, że rozporządzenie spadkowe zawarte w jego treści w rzeczywistości stanowi zapis na rzecz siostrzenicy A. M. dotyczący mieszkania położonego w T. przy ulicy (…) i znajdujących się w mieszkaniu ruchomości („wszystkie moje rzeczy, wszystko co po mnie pozostaje”). W ocenie Sądu spadkodawczyni świadomie użyła określenia „zapisuję” i wskazała przedmiot rozporządzenia – mieszkanie i rzeczy tam pozostawione. Testament ten sporządzony został w chwili, gdy H. W. (1) miała zaplanowaną operację onkologiczną, obawiała się jej konsekwencji, tego, że może umrzeć i postanowiła zrealizować swoje plany odnośnie mieszkania przy D. w T., o których mówiła już dużo wcześniej i o których członkowie jej rodziny wiedzieli.

Przygotowała testament i w zamkniętej kopercie przekazała go swojej siostrze Z. M., by ta otworzyła go po jej śmierci. Gdyby jej zamiarem była zmiana rozporządzenia spadkowego zawartego w testamencie notarialnym z 11.02.1997 roku powołującego do całości spadku swojego męża A. W. to – w ocenie Sądu – wynikałoby to wprost bądź z treści testamentu z 9.06.2006 r. bądź w obliczu zagrożenia śmiercią – spadkodawczyni sporządziłaby nowy testament notarialny powołujący do całości spadku A. M.. Spadkodawczyni jednak tego nie uczyniła ani przed datą planowanej operacji, ani po jej wykonaniu.

Co więcej – jak zeznała jej siostra Z. M. spadkodawczyni nie mówiła o tym, że żałuje sporządzenia testamentu notarialnego na rzecz męża lub że chce go zmienić. Ponadto wszelkie wypowiedzi spadkodawczyni w przeciągu długiego okresu czasu ograniczały się do rozporządzania mieszkaniem przy ulicy (…). Spadkodawczyni nie snuła planów co do losu innego mieszkania przy ulicy (…). Stąd zdaniem Sądu nie można wywieść z treści testamentu z dnia 9.06.2006 r., że obejmuje on „wszystko co pozostaje” po spadkodawczyni w tym znaczeniu, dotyczy to również mieszkania przy ulicy (…). Zdaniem Sądu sformułowanie to obejmuje wszystko co po spadkodawczyni pozostaje w sensie ruchomości pozostawionych w mieszkaniu będącym przedmiotem zapisu.

Zapisanie, zostawienie i przepisanie w testamencie jednego z kilku mieszkań czy domów Poznań

Mając na uwadze treść wskazanego wyżej art. 961 KC zauważyć należy, że wartość całego majątku spadkowego oceniona została przez uczestnika A. W. na łączną kwotę 309.000 zł, przy czym wartość mieszkania przy ulicy (…) na kwotę 150.000 zł. Wnioskodawczyni wskazała odpowiednio kwoty za dwa mieszkania 237.500 zł i 130.000 zł. Trudno zatem uznać, by mieszkanie przeznaczone przez H. W. (1) siostrzenicy A. M. wyczerpywało cały spadek. „W wypadku, gdy spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie jedynie poszczególne przedmioty majątkowe i przedmioty te nie wyczerpują prawie całego spadku do jego dziedziczenia powołani są spadkobiercy ustawowi, którzy jedynie zobowiązani są do wydania zapisu osobie wskazanej w testamencie” (III CSK 7/09 postanowienie SN, 2009-08-19). Reasumując, należy przyjąć, że stwierdzenie nabycia spadku po H. W. (1) winno nastąpić na podstawie testamentu w formie aktu notarialnego z dnia 11 lutego 1997 roku. Zgodnie z tym testamentem H. W. (1) powołała do całości spadku swego męża A. W. Postanowienie Sądu Rejonowego – XI Wydział Cywilny z dnia 23 marca 2016 r. XI Ns 1934/15

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu