Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Testament z samym wydziedziczeniem – syna, córki, dzieci, wnuków, żony czy córki

Zgodnie z art. 922 § 1 kc, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Przejście to – spadkobranie – stanowi przykład sukcesji generalnej, a więc obejmującej co do zasady ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego. W myśl art. 924 i 925 kc, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Do powołania do spadku dojść może dwójnasób – z ustawy lub z testamentu. Pierwszeństwo ma przy tym dziedziczenie testamentowe – zgodnie bowiem z art. 926 § 2 kc, dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Wyróżnić można trzy sytuacje, w których następuje dziedziczenie ustawowe co do całości spadku:

po pierwsze, gdy spadkodawca nie sporządził w ogóle testamentu;

po drugie, gdy sporządził testament, który jednak nie w swojej treści nie zawiera powołania spadkobiercy i ogranicza się do innych rozrządzeń (np. testament negatywny, wyłączający spadkobiercę ustawowego od dziedziczenia – o jego dopuszczalności przesądził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 kwietnia 1975 roku, sygn. akt III CZP 14/75);

po trzecie wtedy, gdy spadkodawca sporządził testament, który okazał się bezskuteczny albo nieważny.

Instytucja tzw. testamentu negatywnego nie posiada w chwili obecnej swojej regulacji prawnej. Z uwagi jednak na obowiązującą w Polsce swobodę testowania, dopuszcza się sporządzenie testamentu negatywnego. Opisywany rodzaj testamentu znany jest już od wielu lat, a w okresie przed obowiązywaniem Kodeksu cywilnego nawet posiadał swoją wyraźną regulację, określającą jednocześnie istotę i cel jego sporządzania, które nie uległy modyfikacji po dzień dzisiejszy. Zgodnie z art. 31 dekretu z dnia 8 października 1946 r. – Prawo spadkowe (Dz. U. Nr 60, poz. 328 z późn. zm.), jeżeli spadkodawca wyłączył w testamencie od dziedziczenia ustawowego swego krewnego lub małżonka, nie ustanawiając równocześnie innej osoby spadkobiercą (testament negatywny), wyłączonego uważa się tak, jak gdyby nie żył w chwili otwarcia spadku; nie narusza to jednak praw spadkobiercy koniecznego do żądania zachowku. Istotne w tym wypadku jest to, że spadkodawca nie musi przy tym wskazywać przyczyny takiego rozrządzenia, mieści się ono bowiem w granicach zasady swobody testowania.

Należy też zaznaczyć, że wyłączenie spadkobiercy ustawowego od dziedziczenia testamentem negatywnym ma ten skutek, że wyłączony zostaje pozbawiony tytułu powołania do spadku (A. R., Wydziedziczenie i testament negatywny, PS 2006, nr 9, s. 105). Nie dziedziczy więc po spadkodawcy, jednakże wyłączenie od dziedziczenia nie pozbawia takiego spadkobiercy prawa do zachowku (uchw. SN z dnia 10 kwietnia 1975 r., III CZP 14/75, OSNC 1976, nr 2, poz. 28). Do pozbawienia prawa do zachowku konieczne jest bowiem wydziedziczenie (art. 1008 k.c.). Wprawdzie samo wydziedziczenie ma znaczenie prawne w kontekście możliwości dochodzenia zachowku przez spadkobiercę ustawowego – art. 1008 k.c., o ile zostało dokonane w sposób skuteczny, a zatem ze względów sprecyzowanych i rzeczywiście istniejących. Samo jednakże tego rodzaju rozrządzenie negatywne, nie może pozostać obojętne przy ustalaniu porządku dziedziczenia, bowiem pozwala na dokonanie wykładni woli testatora, zgodnie z art. 948 § 1 k.c. Skoro bowiem spadkodawca chciał danego spadkobiercę pozbawić prawa do zachowku, to musiał zakładać również, że nie będzie wchodził on w krąg spadkobierców powołanych do dziedziczenia schedy spadkowej- gdyby bowiem był powołany do spadku, według reguł ustawowych, to bezprzedmiotowe byłoby pozbawienie go prawa do zachowku.

Gdyby więc spadkodawca w swych testamentach zawarł jedynie wydziedziczenie uczestników lub ich poprzedników prawnych, nie powołując przy tym żadnego spadkobiercy sporządziłby tzw. testament negatywny. W doktrynie przyjmuje się bowiem, że wydziedziczenie pozbawia nie tylko prawa do zachowku, pozbawia również powołania do spadku (M. Pogonowski, Wydziedziczenie. Zarys problematyki, Rejent 2005, nr 4, s. 121), a ściślej rzecz ujmując, pozbawia zdolności do dziedziczenia po określonym spadkodawcy (E. Niezbecka, Skutki prawne…, op. cit., s. 16). W drodze wydziedziczenia spadkodawca skutecznie obala ustawowy tytuł powołania do dziedziczenia. Wydziedziczony zostaje potraktowany tak samo jak osoba, która nie dożyła chwili otwarcia spadku.

Sytuacja spadkobiercy ustawowego wyłączonego od dziedziczenia w drodze testamentu negatywnego jest taka, jakby nie dożył on chwili otwarcia spadku (art. 927 § 1 k.c.). Gdy zatem spadkobiercą tym będzie dziecko spadkodawcy, wówczas udział spadkowy, który by mu przypadał, przypadnie jego zstępnym (art. 931 § 2 k.c.). Skutkiem testamentu negatywnego będzie z reguły dziedziczenie ustawowe według zasad przyjętych w kodeksie cywilnym z pominięciem wyłączonego (tak: Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 kwietnia 1975 r., III CZP 14/75, OSNC 1976/2/28).

Wskazując na wyraźną odrębność testamentu negatywnego od wydziedziczenia przewidzianego w art.1008 k.c. wskazać trzeba że przyjmuje się w doktrynie, że testamentem negatywnym będzie bądź takie rozrządzenie, w którym spadkodawca nie podał przyczyny wyłączenia od dziedziczenia, (np. „J. nie będzie po mnie dziedziczył”) bądź też takie, w którym przyczyna ta nie mieści się w dyspozycji art. 1008 k.c. (np.” nie chcę by J. po mnie dziedziczył bo byłem skłócony z jego ojcem”)

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu