Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Wydziedziczenie, pozbawienie spadku i majątku za pobicie oraz uderzenie

Zgodnie z art. 991 § 1 KC zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo, jeżeli zstępny jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału) zachowek). Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, darowizny uczynione przez spadkodawcę.

Uprawnienie do zachowku oparte jest na istnieniu bliskiej więzi rodzinnej między spadkodawcą a uprawnionym. Dlatego też kodeks cywilny zakreśla krąg uprawnionych podmiotów stosunkowo wąsko. Zgodnie z art. 991 § 1 KC są to jedynie zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Powstanie uprawnienia do zachowku jest przy tym uzależnione od tego, aby w konkretnym stanie faktycznym osoby te były powołane do spadku z ustawy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami nie dochodzą do dziedziczenia osoby, które zostały uznane za niegodnych, małżonek wyłączony od dziedziczenia w trybie art. 940 KC, małżonek, w stosunku do którego orzeczono separację, osoby wydziedziczone przez spadkodawcę w testamencie, osoby które odrzuciły spadek oraz takie, które zawarły umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia.

Wydziedziczenie, pozbawienie spadku i majątku za pobicie oraz uderzenie Warszawa Poznań

Obliczenie zachowku należy rozpocząć od ustalenia udziału, w jakim uprawniony byłby powołany do spadku z ustawy, przy czym zgodnie z art. 992 KC przy ustalaniu tego udziału uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Następnie stosownie do art. 991 § 1 KC udział ten mnoży się przez 2/3 jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni, a w pozostałych sytuacjach – przez 1/2. Otrzymany wynik to udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku.

Kolejnym etapem obliczania zachowku jest ustalenie tzw. substratu zachowku) art. 993-995 KC). Ustalenie substratu zachowku wymaga przede wszystkim określenia czystej wartości spadku. Dla ustalenia substratu zachowku do czystej wartości spadku dolicza się wartość darowizn dokonanych przez spadkodawcę, bez względu na to, czy były one uczynione na rzecz spadkobierców, uprawnionych do zachowku, czy też innych osób, za wyjątkiem drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych i dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachowku.

Osoba uprawniona do zachowku roszczenia z tego tytułu powinna w pierwszej kolejności kierować przeciwko spadkobiercom zmarłego, w drugiej kolejności w stosunku do osób, na których rzecz uczynione zostały zapisy windykacyjne, w trzeciej zaś kolejności odpowiadają osoby obdarowane. Także w sytuacji, gdy spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenia o zachowek w granicach określonych w art. 1000 KC) por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2008 r., III CSK 255/07, OSNC 2009/3/47; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2014 r., I ACa 190/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2014 r., I ACa113/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 lutego 2014 r., I ACa 1078/13). Osoba uprawniona musi wykazać, że nie może uzyskać zaspokojenia swego roszczenia od osoby zobowiązanej z mocy art. 991 KC, następnie od osoby zobowiązanej na podstawie art. 9991 KC by móc zażądać całej lub części kwoty od obdarowanego. Odpowiedzialność obdarowanego względem uprawnionego ogranicza się jednak do wzbogacenia, będącego skutkiem darowizny. Ciężar dowodu, że nie może uzyskać zachowku od spadkobiercy, zapisobiercy w całości czy w określonej części obciąża uprawnionego do zachowku) art. 6 KC i art. 232 zdanie pierwsze KPC).

Zgodnie z art. 1008 KC spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Wydziedziczenie, pozbawienie spadku i majątku za pobicie oraz uderzenie Warszawa Poznań

Przyczyna wydziedziczenia wymieniona w art. 1008 pkt 3 KC polega na uporczywym niedopełnianiu względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Orzecznictwo jako przykłady spełnienia tej przesłanki podaje takie zachowanie, które prowadzi do faktycznego zerwania ze spadkodawcą kontaktów rodzinnych i więzi uczuciowej, normalnej w stosunkach rodzinnych, braku udziału w jego życiu choćby poprzez wizyty w jego miejscu zamieszkania czy okazanie zainteresowania jego sprawami, nieudzielaniu opieki, braku pomocy w chorobie. Za takie zachowanie może uchodzić także wszczynanie ciągłych awantur, kierowanie pod adresem spadkodawcy nieuzasadnionych i krzywdzących zarzutów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2013 roku sygn. akt VI ACa 978/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2002 roku sygn.. akt II CKN 1397/00).

Podkreślenia wymaga, że wskazane zachowania obejmują szczególnie rażące wypadki nagannego postępowania osoby uprawnionej do zachowku, w związku z czym nie tylko muszą nosić cechy uporczywości tzn. być długotrwałe i wielokrotne , ale przede wszystkim podstawy wydziedziczenia nie mogą stanowić sytuacje wynikłe z powodu okoliczności, na które uprawniony nie miał wpływu lub za które nie odpowiada (tak też Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 21 października 2009 roku, sygn.. akt VI ACa 448/09)

Skuteczność wydziedziczenia wymaga wskazania przez spadkodawcę w testamencie przyczyny wydziedziczenia, należącej do jednej z przyczyn zawartych w zamkniętym katalogu art. 1008 KC Podstawą do wydziedziczenia może być tylko treść testamentu, w którym spadkodawca ma obowiązek określić powody swojego rozporządzenia pozbawiającego prawa do spadku jak i prawa do zachowku. (por wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 listopada 2013 roku sygn.. akt VI ACa 578/13)

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Pozwem powód M. G. (1) wystąpił o zasądzenie solidarnie od J. G. (1) i J. G. (2) kwoty 25.000 złotych z odsetkami ustawowymi do dnia zapłaty tytułem zachowku po ojcu A. G. oraz zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu powód powołał się na fakt , że spadkodawca A. G. zmarł. Powód M. G. (1) jest dzieckiem A. G. z pierwszego małżeństwa. Spadkodawca pozostawił testament w formie aktu notarialnego, w którym wydziedziczył M. G. (1) z powodu rażącego niedopełnienia względem ojca obowiązków rodzinnych, nieutrzymywania kontaktów oraz skłonności do kłótni, a także ubliżania drugiej żonie spadkodawcy. Zdaniem powoda przesłanki wydziedziczenia nie miały żadnego odzwierciedlenia w stanie faktycznym i były całkowicie bezpodstawne. Do dziedziczenia na podstawie ustawy po A. G. uprawnieni są: jego druga żona J. G. (1), syn z drugiego małżeństw J. G. (2) oraz dwoje dzieci z pierwszego małżeństwa M. G. (1) i B. G. po ¼ części spadku każde z nich. W skład masy spadkowej po A. G. wchodzi majątek osobisty zmarłego i ½ majątku wspólnego , na który składają się nieruchomości wskazane szczegółowo w pozwie oraz ruchomości wskazane szczegółowo w pozwie. Wartość majątku spadkodawcy powód oszacował na kwotę 200.000 złotych. Kwota żądana w pozwie stanowi 1/8 wartości majątku spadkowego tj. 25.000 złotych.

Pozwani J. G. (1) i małoletni J. G. (2) działający przez przedstawicielkę ustawową J. G. (1) nie uznali powództwa i wnieśli o jego oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwani wskazali, że spadkodawca A. G. wydziedziczył powoda i jego siostrę B. G. w testamencie notarialnym w sposób przemyślany i nie działał pod wpływem impulsu. Stosunki pomiędzy powodem a spadkodawcą popsuły się kiedy ojciec powoda rozstał się z matką powoda H. G.. Powód w konflikcie pomiędzy rodzicami opowiedział się po stronie matki co przejawiało się w składaniu niekorzystnych wobec A. G. zeznań, wytaczaniu powództw przeciwko ojcu, wywoływaniu awantur i dopuszczania się rękoczynów. Powód ubliżał także swojej macosze J. G. (1) co spowodowało u niej depresję zakończoną leczeniem u lekarza psychiatry. Wobec powyższego zdaniem pozwanych wydziedziczenie powoda było całkowicie zasadne.

Wydziedziczenie, pozbawienie spadku i majątku za pobicie oraz uderzenie

Dla rozstrzygnięcia o możliwości realizacji przez powoda uprawnienia do uzyskania zachowku konieczne jest jednakże w pierwszej kolejności dokonanie oceny zasadności i skuteczności wydziedziczenia powoda dokonanego przez spadkodawcę w testamencie A. G. zawarł bowiem w swym testamencie klauzulę o wydziedziczeniu powoda, wskazując jako przyczynę wydziedziczenia nieutrzymywanie z nim kontaktów rodzinnych, ponadto wywoływanie kłótni i awantur, w których posuwał się gróźb i rękoczynów w związku z czym wielokrotnie była wzywana policja i ubliżaniu żonie wnioskodawcy.

W okolicznościach niniejszej sprawy, w ocenie Sądu, zachodzą przesłanki do wydziedziczenia powoda M. G. (1). Niewątpliwie na relacje pomiędzy ojcem i synem miała wpływ sytuacja rodzinna zakończona rozwodem rodziców powoda, związanie się z inną kobietą i założenie przez spadkodawcę nowej rodziny tym bardziej, że powód w konflikcie pomiędzy rodzicami stanął po stronie swojej matki H. G..

Wprawdzie powód od rozstania rodziców kontaktował się ze swoim ojcem , jednak kontakty te nie były podyktowane chęcią podtrzymywania relacji rodzinnych, ale wyłącznie sporami majątkowymi. Kontakty pomiędzy ojcem i synem zwykle kończyły się awanturami i interwencjami policyjnymi. Powód w trakcie jednej z tych „wizyt” pobił ojca. M. G. (1) okazywał także wrogość wobec swojej macochy J. G. (1), której ubliżał słowami wulgarnymi. Należy również wskazać, że powód do tego stopnia znienawidził ojca, że zmienił swoje nazwisko na nazwisko panieńskie matki. A. G. także nie dążył do utrzymywania dobrych relacji ze swoją poprzednią rodziną. Był do tego stopnia skonfliktowany ze swoją pierwszą żoną i dziećmi, że złożył zawiadomienie o ścięciu przez nich drzewa bez pozwolenia co skutkowało wydaniem przeciwko nim decyzji o wymierzeniu wysokiej kary pieniężnej. Jednak nie można uznać postawy spadkodawcy za jedyną przyczynę złych relacji pomiędzy powodem i spadkodawcą.

Konflikt pomiędzy powodem i jego ojcem trwał nadal nawet po wyjeździe powoda na stałe za granicę. Powód dzwonił do ojca sporadycznie , a rozmowy te kończyły się zawsze kłótniami i rozłączaniem połączenia przez spadkodawcę. Powód nigdy nie dopytywał się ojca o zdrowie. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że sytuacja materialna A. G. była ciężka. Jego firma szyjąca ubrania zbankrutowała. Spadkodawca zachorował na raka. Doszło nawet do tego, że musiał on sprzedawać swój majątek aby pozyskać pieniądze na lekarstwa. Powód pomimo wiedzy o chorobie ojca nie podjął żadnych starań aby pomóc finansowo ojcu, pomimo tego, że zdawał sobie sprawę, że jego sytuacja finansowa jest zła. Po śmierci A. G. nie interesował się organizacją jego pogrzebu i nie przyjechał na pogrzeb ani kiedykolwiek później.

Wydziedziczenie, pozbawienie spadku i majątku za pobicie oraz uderzenie Warszawa Poznań

Powyższe jednoznacznie wskazuje, że w zachowaniu powoda można się dopatrywać cech uporczywego niedopełniania względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych, a tym samym istnienia podstawy do wydziedziczenia wskazanej w testamencie notarialnym A. G.. Należy podkreślić, bowiem że M. G. (1) naruszył normy społeczne bowiem wywoływał awantury z ojcem i był z nim w ciągłym konflikcie. Tym samym przesłanka z art. 1008 pkt 3 KPC potwierdziła się wobec powoda. Strona powodowa nie wykazała natomiast , aby brak prawidłowych kontaktów syna z ojcem był spowodowany wyłącznie nieprawidłowym zachowaniem spadkodawcy wobec powoda. Nie można bowiem jako taką przyczynę uznawać tylko i wyłącznie faktu , że ojciec odszedł od matki powoda i założył nową rodzinę. Wyrok Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 12 października 2016 r. I C 2747/14

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu