Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zapisanie w spadku i testamencie połowy, ½ oraz 50% mieszkania czy domu

Zgodnie z dyspozycją art. 924 KC i art. 925 KC z chwilą śmierci spadkodawcy następuje otwarcie spadku i z tą chwilą spadkobiercy nabywają spadek. W myśl przepisu art. 926 § 1 i 2 KC powołanie do spadku może wynikać z ustawy lub z testamentu, przy czym dziedziczenie ustawowe następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy. Pierwszeństwo ma dziedziczenie testamentowe, albowiem dziedzicze­nie ustawowe następuje tylko wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Testament jest czynnością prawną jednostronną, osobistą, nie skierowaną do adresata, na wypadek śmierci (mortis causa), odwołalną oraz sformalizowaną do tego stopnia, iż sporządzenie go z naruszeniem przepisów o formie testamentu, skutkuje jego bezwzględną nieważnością. Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament (art. 941 KC). Testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy (art. 948 § 1 KC).

Spadkodawca ma możliwość wyboru kilku form, w jakich może wyrazić ostatnią wolę. Między innymi testament może zostać sporządzony w formie aktu notarialnego (art. 950 KC), bądź też w ten sposób, że spadkodawca spisze własnoręcznie swą ostatnia wolę, opatrując ją datą i podpisem – jako tzw. testament holograficzny (art. 949 § 1 KC). Zatem do przesłanek istnienia i ważności testamentu własnoręcznego należą: napisanie go przez spadkodawcę w całości pismem ręcznym, podpisanie go i opatrzenie datą.

Zapisanie w spadku i testamencie połowy, ½ oraz 50% mieszkania czy domu Poznań

Zgodnie z treścią art. 959 KC spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób. Powołanie spadkobiercy jest zasadniczo najczęściej występującym rozrządzeniem testamentowym. Postanowienie powołujące spadkobierców nie stanowi jednak niezbędnego elementu treści konstytuującego testament. Oświadczenie woli na wypadek śmierci będzie bowiem testamentem, jeśli będzie zawierać inne niż powołanie spadkobiercy rozrządzenia skuteczne mortis causa, np. zawierać jedynie zapis.

Jak wskazał Sąd Najwyższy (postanowienie SN – Izba Cywilna z dnia 29.11.1977 r. w sprawie III CRN 291/77) dziedziczenie w oparciu o przepis art. 959 KC następuje wówczas, gdy spadkodawca powołał do całości lub do ułamkowej (procentowej) części spadku, jako ogółu praw i obowiązków spadkodawcy, jedną lub kilka osób. Natomiast w wypadku, gdy spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie jedynie poszczególne przedmioty majątkowe wchodzące w skład spadku, to:

a) jeżeli przedmioty te wyczerpują prawie cały spadek, dziedziczy go na podstawie testamentu osoba, której przedmioty te przeznaczono (art. 961 KC),

b) jeżeli zaś przedmioty te nie wyczerpują prawie całego spadku, do jego dziedziczenia powołani są spadkobiercy ustawowi (art. 931 i nast. KC), którzy jedynie zobowiązani są do wydania zapisu osobie wskazanej w testamencie (art. 968 i nast. KC).

Zgodnie z treścią art. 961 zd. 1 KC. jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku.

Przepis art. 961 KC nie nakreślił w żaden sposób kryteriów, na podstawie których należy rozstrzygać, czy doszło, czy nie doszło do wyczerpania prawie całego spadku. W szczególności nie określił żadnej procentowej wartości przedmiotów majątkowych, której osiągnięcie determinowałoby uznanie, że art. 961 KC może znaleźć zastosowanie. Jak wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie dysproporcja wartości części, którą rozrządzono, i części, którą nie rozrządzono, musi być wyraźna, widoczna dla każdego (por. post. SN z 23.2.2005 r., III CK 298/04, L.;). Wartość części spadku pominiętej w testamencie musi być znikoma, stanowić „margines” całego majątku spadkowego (por. post. SN z 23.2.2005 r., III CK 298/04, L.;), musi być nieistotna, wyraźnie nieznaczna. Dla porównania wartości należy przy tym przyjąć wartość rynkową przedmiotów majątkowych , jeżeli z okoliczności sprawy nie wynika, iż spadkodawca przypisywał poszczególnym przedmiotom inną wartość.

Sprawa spadkowa opracowana przez Kancelarię

W niniejszej sprawie spadkodawczyni w testamencie własnoręcznym sporządzonym w dniu 18.07.2012 r. nie powołała spadkobiercy czy spadkobierców do całości spadku, natomiast przekazała wskazanej w treści testamentu osobie – córce J. A. swoje mieszkanie. Wskazać należy, iż spadkodawczyni nie informowała nikogo o sporządzeniu tego testamentu, testament ten został odnaleziony przez uczestniczkę J. A. dopiero w listopadzie 2019 r. W tej sytuacji oceny czy uczestniczka J. A. jest osobą powołaną do całości spadku czy też jedynie zapisobiercą należy dokonać przy zastosowaniu art. 961 KC.

Zapisanie w spadku i testamencie połowy, ½ oraz 50% mieszkania czy domu Poznań

Jak wynika z dowodów przeprowadzonych w sprawie w skład spadku po F. N. wchodził przede wszystkim udział w ½ części we własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego nr (…) położonego przy ul. (…) w K., którego całkowita wartość wynosi około 120 000 – 130 000 zł. Wprawdzie z zeznań stron wynikało , iż w skład spadku po matce wchodziło mieszkanie położone przy ul. (…) , jednak w ocenie Sądu twierdzenia te są nieprecyzyjne. Z okoliczności sprawy wynika bowiem , iż przydział własnościowego prawa do lokalu w budynku przy ul. (…) nastąpił na rzecz obojga małżonków F. i W. N. , wobec czego F. N. przysługiwał jedynie udział w wysokości ½ części wskazanego prawa. Tylko ten udział mógł być przedmiotem rozporządzenia przez spadkodawczynię w testamencie . Wartość tego udziału wynosi około 60 000 – 65 000 zł. Oprócz tego w skład spadku wchodzi wyposażenie mieszkania pochodzące z około 2006- 2008 roku , które nie przedstawia większej wartości. W dacie sporządzenia testamentu własnoręcznego – w 2012 r. spadkodawczyni posiadała dodatkowo oszczędności w wysokości około 3000 zł.

W konsekwencji w niniejszej sprawie należy porównać wartość składnika majątkowego przeznaczonego uczestniczce J. A. w testamencie własnoręcznym z dnia 18 lipca 2012 r.– udziału w wysokości ½ części własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (…) w K. określoną na 60 000 zł – 65 000 zł z wartością pozostałych składników wchodzących w skład spadku. Jak wynika z okoliczności sprawy w skład spadku wchodziło także wyposażenie mieszkania , które stanowiły przedmioty , nie posiadające istotnej wartości , jak też w dacie testowania środki pieniężne w kwocie około 3000 zł. Porównanie wskazanych wartości przedmiotów majątkowych, tj. mieszkania (udziału w ½ części) którymi spadkodawczyni dokonała rozrządzenia w testamencie i wartości przedmiotów, którymi nie zadysponowała tj. wartość oszczędności około 3000 zł pozwala uznać, iż wartość części spadku pominiętej w testamencie jest znikoma, nieznaczna czy marginalna. W tej sytuacji należy uznać , iż ww. mieszkanie (udział w ½ części własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego) przekazane w testamencie uczestniczce J. A. wyczerpuje prawie cały spadek, wobec czego stosownie do treści art. 961 KC uczestniczka J. A. nie jest jedynie zapisobiercą, a spadkobiercą testamentowym powołanym do całości spadku.

Zapisanie w spadku i testamencie połowy, ½ oraz 50% mieszkania czy domu Poznań

W konsekwencji stosownie do przywołanych wyżej przepisów stwierdzić należy , iż testament własnoręczny z dnia 18 lipca 2012 r. stanowi odwołanie testamentu notarialnego z dnia 28 lipca 1999 r. i jest ostatnią wolą spadkodawczyni. Spadkodawczyni sporządziła bowiem dwa testamenty powołując w każdym z nich do całości spadku inną osobę , treści tych testamentów nie da się pogodzić , zatem testament późniejszy z dnia 18 lipca 2012 r. stanowi odwołanie testamentu wcześniejszego z dnia 28 lipca 1999 r. W konsekwencji należało stwierdzić , iż spadek po F. N. na podstawie testamentu własnoręcznego nabyła jej i W. córka J. A. w całości. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 2 grudnia 2020 r. I Ns 314/19

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu