Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zarząd sukcesyjny firmy, spółki i przedsiębiorstwa

Jako generalne założenie przy konstruowaniu regulacji ustawowej przyjęto, że tymczasowy zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem zmarłego przedsiębiorcy powinien być powierzony jednej osobie, co upodabnia zarząd sukcesyjny do działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną.

W przeciwieństwie do prokury zarząd sukcesyjny obejmuje nie tylko umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku, ale także zobowiązanie do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku (art. 18). Z funkcją zarządcy sukcesyjnego wiążą się obowiązki, m.in. w sferze prawa podatkowego, prawa pracy czy w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Zarząd sukcesyjny nie będzie mógł być przeniesiony. Zarządca sukcesyjny będzie jednak mógł, podobnie jak prokurent, ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności. Ustawa nie wprowadza dalszych ograniczeń co do zakresu umocowania pełnomocnika czy też liczby pełnomocników.  Z uwagi na bezpieczeństwo osób trzecich zarządu sukcesyjnego (podobnie jak prokury) nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich

Kim jest  i co może zrobić zarządca sukcesyjny

Ustawa przewiduje, że zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. Instytucja zarządu sukcesyjnego jest specyficzna na tyle, że nie odpowiada w pełni żadnej z form przedstawicielstwa ani klasycznemu zastępstwu pośredniemu. Jak wskazuje się w doktrynie, zastępstwo pośrednie polega na tym, że „[…] skutki działania zastępcy pośredniego realizują się w jego sferze prawnej. Zastępca pośredni dokonuje czynności prawnej we własnym imieniu. Skutki tej czynności, polegające na nabyciu praw lub zaciągnięciu zobowiązań, dotykają jego sfery majątkowej. Działa on jednak na cudzy rachunek, co oznacza, iż w ostatecznym rozliczeniu skutki te powinny być przeniesione na inną osobę (zastąpionego). Z osobą tą zastępca pośredni pozostaje z reguły w oddzielnym stosunku umownym (stosunku wewnętrznym), na podstawie którego zobowiązany jest przenieść na tę osobę nabyte dla niej prawa, z kolei zaś osoba ta zobowiązana jest przejąć zaciągnięte przez niego zobowiązania (zwolnić go z długu wobec osoby trzeciej)”. Różnica pomiędzy zastępstwem pośrednim a przedstawicielstwem widoczna jest w szczególności w stosunkach zewnętrznych zastępcy i przedstawiciela. Zastępca pośredni nie ujawnia bowiem osobie trzeciej (swemu kontrahentowi) osoby, w której interesie działa. W wyniku dokonanej przez niego czynności prawnej nie dochodzi do powstania stosunku pomiędzy osobą trzecią (kontrahentem) a zastąpionym.

Status zarządcy sukcesyjnego odróżnia się od opisanego wyżej typowego zastępstwa pośredniego (jakie występuje np. w stosunku komisu) tym, że skutki czynności zarządcy sukcesyjnego dotykają bezpośrednio przede wszystkim majątku tworzącego przedsiębiorstwo w spadku – do niego wchodzą nabyte prawa. Zarządca sukcesyjny – działając w ramach swojej funkcji – nie nabywa zatem praw ani nie zaciąga zobowiązań do swojego majątku osobistego i nie jest konieczne dokonanie odrębnych czynności przenoszących te prawa lub zobowiązania na osoby faktycznie dysponujące prawami do przedsiębiorstwa. Z mocy ustawy skutki te dotyczą masy majątkowej, jaką jest przedsiębiorstwo w spadku, a w sensie podmiotowym – właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. Można tu odnaleźć analogię do statusu syndyka wobec zarządzanej przez niego – na rzecz upadłego – masy upadłości. Podobnie jak syndyk zarządca sukcesyjny z mocy prawa, na skutek zajścia określonego zdarzenia – ustanowienia zarządu sukcesyjnego – uzyskuje umocowanie do zarządzania przedsiębiorstwem w spadku, co w zakresie czynności zwykłego zarządu odsuwa jego współwłaścicieli od zarządzania tym mieniem. Oświadczeń i doręczeń pism w sprawach objętych zarządem sukcesyjnym dokonuje się wobec zarządcy sukcesyjnego. Dla tych celów osoba trzecia (np. kontrahent, konsument, pracownik itd.) nie będzie zatem musiała uzyskać wiedzy co do kręgu właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, który przynajmniej początkowo może nie być potwierdzony.

Czynności przekraczających zwykły zarząd

Osoby, na rachunek których działa zarządca sukcesyjny, mają ograniczone możliwości wpływania osobno na jego czynności. Zachowują kompetencję do podejmowania decyzji jedynie w zakresie czynności przekraczających zwykły zarząd. W zakresie rozumienia pojęcia czynności przekraczających zwykły zarząd aktualność zachowuje ugruntowane orzecznictwo i wypowiedzi doktryny, formułowane w odniesieniu do tego pojęcia na gruncie art. 98 k.c. i art. 199 k.c. Należy w szczególności zauważyć, że sklasyfikowanie danej czynności do tej kategorii nie wynika z samej tylko natury czynności, ale może zależeć od szeregu innych czynników. Pojęcie to ma charakter względny. Zakres zwykłego zarządu zależy bowiem od rodzaju rzeczy i innych okoliczności, takich jak np. wpływu czynności na całokształt stosunków związanych z rzeczą. Dlatego ta sama czynność może mieścić się w granicach zarządu jedną rzeczą, a przekraczać je w odniesieniu do innej rzeczy, a nawet, w zależności od okoliczności, w odniesieniu do tej samej rzeczy, ale w różnym czasie. Przykładowo wydzierżawienie nieruchomości jest z reguły czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu, ale jeżeli np. wydzierżawienie nieruchomości jest kontynuacją jej dotychczasowego sposobu użytkowania, a zwłaszcza gdy nie chodzi o dzierżawę wieloletnią, to czynność taką można zakwalifikować jako czynność z zakresu zwykłego zarządu.

W obrębie czynności przekraczających zwykły zarząd mogą znajdować się nie tylko czynności rozporządzające, ale również czynności prawne zobowiązujące lub zobowiązująco-rozporządzające. Ponadto do tej kategorii trzeba będzie zaliczyć wszelkie inne działania, w tym także o charakterze faktycznym, których doniosłość z punktu widzenia losów rzeczy wspólnej jest zbliżona do doniosłości aktów rozporządzających. Zwraca się uwagę, że o skategoryzowaniu danej czynności jako przekraczającej zwykły zarząd decyduje zmiana przeznaczenia rzeczy wspólnej, całkowita zmiana dotychczasowego sposobu korzystania z przedmiotu współwłasności, interes wszystkich współwłaścicieli w dokonaniu tej czynności (nie może ona bowiem naruszać ani zagrażać interesom niedziałających współwłaścicieli) czy wreszcie nadzwyczajny rozmiar wydatków wiążących się z daną czynnością.

Należy podkreślić, że dokonując oceny, czy dana czynność przekracza zakres zwykłego zarządu przedsiębiorstwem w spadku, należy brać pod uwagę jej wpływ na przedsiębiorstwo w spadku jako całość, nie zaś oceniać ją w odniesieniu do poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa.

Zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd udzielić muszą co do zasady wszystkie osoby, którym w czasie dokonywania czynności przysługuje status właściciela przedsiębiorstwa w spadku. Zgoda powinna być udzielona w takiej samej formie, jaka jest wymagana do dokonania danej czynności. Należy przy tym wyjaśnić, że zgoda, o której mowa w art. 22 ust. 2 ustawy, nie jest zgodą osoby trzeciej w rozumieniu art. 63 § 1 k.c. Właściciela przedsiębiorstwa w spadku, na rzecz którego działa zarządca sukcesyjny, nie można uznać za osobę trzecią w stosunku do zarządcy sukcesyjnego. Zgoda na czynność przekraczającą zwykły zarząd zbliża się raczej do zgody wyrażanej przez współwłaścicieli na podstawie art. 199 k.c. Analogicznie jak w tym przypadku, zgoda na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu przez zarządcę sukcesyjnego powinna być udzielona najpóźniej w chwili dokonania czynności.

Przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowaniem aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydaniem europejskiego poświadczenia spadkowego, jak również w sytuacji, gdy wśród właścicieli przedsiębiorstwa w spadku nie ma jednomyślności co do dokonania danej czynności, zarządca może natomiast zwrócić się do sądu z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd. Opracowane na podstawie druku nr 2293 – Rządowy projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu