Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Uchylenie się i odwołanie od dziedziczenia spadku z długami, kredytami i pożyczkami, bo mieszkał, żył i pracował za granicą Polski

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania, przy czym brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Zgodnie z treścią art. 1019 KC jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli, jednakże uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem oraz spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Konstrukcja uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku została rozciągnięta na sytuację, w której pod wpływem, błędu spadkobierca nie złoży żadnego oświadczenia. Dla oceny skuteczności tych oświadczeń zastosowanie zastosowania mieć będą przepisy art. 84 KC, 86 KC, 87 KC oraz 1019 KC

Uchylenie się i odwołanie od dziedziczenia spadku z długami, kredytami i pożyczkami, bo mieszkał, żył i pracował za granicą Polski Poznań

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni w uzasadnieniu swojego wniosku o uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia spadkowego powołała się na błąd. Zgodnie z treścią art. 84 § 1 i 2 KC błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej i musi być istotny. Błąd odnoszący się do treści takiego oświadczenia obejmuje w szczególności błąd co do tytułu powołania do dziedziczenia, co do osoby spadkodawcy, co do przedmiotu spadku (np. mylne wyobrażenie lub brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego), pod warunkiem, że okoliczności te nie są efektem braku staranności ze strony spadkodawcy. Kwalifikacja błędu istotnego zależeć będzie od odpowiedzi na pytanie czy gdyby spadkobierca miał prawidłowe wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy to złożyłby oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (komentarz do art. 1019 KC wydawnictwo C.H. Beck Legalis).

Podstawę uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może stanowić błąd prawnie doniosły (art. 1019 § 2 w zw. z art. 84 § 1 zdanie pierwsze i § 2 KC). Błędem takim nie jest nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku przyczynowym z niedołożeniem przez spadkobiercę należytej staranności w ustalaniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego. Kwestię oceny związku przyczynowego między niedołożeniem należytej staranności a brakiem rozeznania co do przedmiotu spadku szczegółowo rozważał Sąd Najwyższy w uzasadnianiu postanowienia z dnia 30 czerwca 2005 roku wydanego w sprawie IV CK 799/04 (OSNC 2006/5/94, Biul.SN 2005/11/12, M.Prawn. 2006/16/881), które to rozważania sąd w pełni podziela. Nie jest więc decydujące ustalenie czy spadkobierca podjął jakiekolwiek starania mające na celu ustalenie jaki majątek pozostawił spadkodawca. Należy rozważyć czy brak rozeznania co do konkretnego przedmiotu spadku – długu spadkowego –można uznać za spowodowany konkretnym zaniechaniem. Jak podkreśla bowiem Sąd Najwyższy – Skuteczność powołania się na błąd co do przedmiotu spadku można wyłączyć wtedy, gdy spadkobierca nie dochował należytej staranności polegającej na podjęciu uzasadnionych w danych okolicznościach działań, zmierzających do ustalenia stanu spadku, których podjęcie doprowadziłoby do takiego ustalenia i w konsekwencji – do uniknięcia błędu.

Uchylenie się i odwołanie od dziedziczenia spadku z długami, kredytami i pożyczkami, bo mieszkał, żył i pracował za granicą Polski Poznań

Jak wyżej wskazano za prawnie doniosły błąd w rozumieniu art. 84 KC może zostać uznany tylko taki, który dotyczy treści czynności prawnej i który jest zarazem istotny tj. uzasadnia przypuszczenie, że jeżeliby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia woli danej treści. Taki błąd musi istnieć w chwili składania oświadczenia woli. Wymagania te odniesione do niezłożenia przez spadkobiercę w terminie oświadczenia oznaczają, że aby spadkobierca mógł się uchylić na podstawie przepisów o błędzie od skutków prawnych swego biernego zachowania, musi być – po pierwsze – przez cały bieg terminu w błędzie co do okoliczności objętej treścią przyjęcia spadku następującego z mocy ustawy i – po drugie – wykazać, że jeżeliby znał prawdziwy stan w zakresie tych okoliczności, to rozsądnie oceniając, odrzuciłby spadek lub przyjął go jedynie z dobrodziejstwem inwentarza (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 listopada 2012 roku II CSK 171/12, które to rozważania sąd w niniejszym składzie podziela). Należy też wskazać, że sąd z urzędu bada zasadność uchylenia się przez spadkobierców od skutków ich bezczynności, ponieważ może to mieć istotny wpływ na ustalenie kręgu spadkobierców i na odpowiedzialność spadkową (art. 670 KPC i 677 KPC).

Zgodnie z ogólną regułą wynikającą z art. 88 § 2 KC uprawnienie do uchyleniu się od skutków oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku wygasa – w razie błędu – z upływem roku od jego wykrycia. Termin ten ma charakter zawity. Przy czym do zachowania powyższego terminu wystarczające jest złożenie w sądzie – przed jego upływem – wniosku o odebranie oświadczenia o uchyleniu się od skutków oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku (porównaj postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2014 r. II CSK 41/13, Legalis).

Sprawa spadkowa opracowana przez Kancelarię

Wnioskodawczyni L. K. wniosła do Sądu Rejonowego o przyjęcie od wnioskodawczyni i zatwierdzenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po jej ojcu T. B., zmarłym w dniu 17 maja w B., ostatnio stale zamieszkałym w B. oraz przyjęcie od wnioskodawczyni oświadczenia o odrzuceniu spadku po jej ojcu.

W niniejszej sprawie błąd, na który powołuje się wnioskodawczyni, dotyczy wiedzy o stanie majątkowym spadkodawcy w szczególności istnienia długu spadkowego. Z zebranego materiału dowodowego wynika, iż wnioskodawczyni, jak również jej rodzeństwo i rodzeństwo przyrodnie, nie posiadali wiedzy na temat długów spadkodawcy, a wiedzę o nim uzyskiwali kolejno dopiero po doręczeniu pism sądowych w związku z zainicjowaniem sprawy dotyczącej stwierdzenie nabycia spadku przez wierzyciela. Wnioskodawczyni niewątpliwie nie znała sytuacji majątkowej spadkodawcy – w szczególności jego stopy życiowej, sytuacji rodzinnej w chwili śmierci miejsca pracy, miejsca zamieszania, tytułu pranego do lokalu który zajmował – ponieważ od wielu lat nie utrzymywała z nim żadnych kontaktów.

Spadkodawca nie był zaineresowany kontaktami z nią (porzucił ją jeszcze kiedy była dzieckiem), a w dorosłym życiu wnioskodawczyni opuścił kraj –zamieszkała we Włoszech, a przyjechał do Polski tylko po to by wziąć udział w uroczystościach pogrzebowych. W czasie kilkugodzinnego pobytu w kraju podjęła próbę ustalenie sytuacji ojca w tym stanu jego zadłużenie, rozpytując o to osoby uczestniczące w pogrzebie ojca – w tym babcie z którą jako jedyną krewną ojca utrzymała kontakt po odejściu ojca. Od niej uzyskała zapewnienie o braku zadłużeni i braku aktywów spadku. Z racji tak ograniczonego kontakt z bliskimi spadkodawcy uznać należy przejawy staranności, które poczyniła wnioskodawczyni w tej sytuacji za w pełni wystarczające. Wnioskodawczyni była zatem przekonana, iż wobec braku jakiegokolwiek majątku spadkowego po ojcu i braku zadłużenia, nie ma obowiązku przeprowadzenia postępowania spadkowego czy też składania oświadczenia spadkowego.

Uchylenie się i odwołanie od dziedziczenia spadku z długami, kredytami i pożyczkami, bo mieszkał, żył i pracował za granicą Polski Poznań

Zdaniem Sądu ustalone okoliczności faktyczne oraz podjęte przez wnioskodawczynię w zaistniałej sytuacji działania nie dają podstaw do stawiania zarzutów, iż brak wiedzy co do zadłużenia stanowił następstwo nie dołożenie przez nią należytej staranności.

Nie pozostawia również wątpliwości ocena zaistniałej sytuacji w zakresie istotności błędu. Nie ustalona aby w skład spadku wchodził jakikolwiek majątek. Skala zadłużenie spadku, który ustalono w niniejszym postępowaniu pozwala na ocenę – przy założeniu racjonalnego działania spadkobierców w tym wnioskodawczyni – iż gdyby wiedzieli o tym zadłużeniu oraz o tym, że spadkodawca nie dysponuje żadnym majątkiem podjęliby decyzję o uchyleniu się od odpowiedzialności za długi spadkowe poprzez złożenie oświadczeń spadkowych, tym bardziej że sami za życia spadkodawcy nie uzyskiwali od niego żadnego wsparcia, zwłaszcza finansowego.

W niniejszej sprawie wnioskodawczyni o długach spadkodawcy dowiedziała się w sierpniu w związku z odebraniem korespondencji z Sądu Rejonowego, zawierającej odpis wniosku A. (…) o stwierdzenie nabycia spadku po T. B., do którego dołączony był odpis tytułu wykonawczego stanowiący prawomocny nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy. Natomiast już we wrześniu wnioskodawczyni złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku oraz oświadczenie o odrzuceniu spadku, na którym własnoręczność podpisu wnioskodawczyni poświadczył notariusz oraz złożyła do Sądu Rejonowego wniosek o zatwierdzenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku i przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku po T. B. W oparciu o powyższe, w ocenie Sądu roczny termin od dnia wykrycia błędu został przez wnioskodawczynię niewątpliwie zachowany.

W związku z powyższym Sąd zatwierdził uchylenie się przez wnioskodawczynię od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o przyjęciu spadku lub odrzuceniu spadku w terminie, o czym orzekł na mocy art. 1019 § 1, 2 i 3 KC oraz na mocy art. 84 § 1 i 2 KPC postanowienia. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 11 października 2016 r. I Ns 631/15

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu