Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zachowek od darowizny, przelania i przekazania pieniędzy

Zgodnie z art. 991 § 1 KC. zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek). Z kolei w myśl § 2 tego przepisu, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Swoboda dysponowania majątkiem za życia, na przykład w formie darowizn, czy swoboda testowania pozwalająca na dowolne dysponowanie majątkiem w testamencie na wypadek śmierci mogą prowadzić do pokrzywdzenia osób najbliższych spadkodawcy, które zresztą czasem przyczyniają się do tworzenia lub powiększania majątku spadkowego. Stąd też osoba fizyczna ma przynajmniej moralny obowiązek wspierania rodziny, w tym też pozostawienia im korzyści ze spadku. Jednakże o tym, kto, jakie i na jakich zasadach otrzyma korzyści po zmarłym, decyduje ustawa. Można więc twierdzić, że w kręgu rodziny zmarłego istnieją osoby, którym pozostawienie korzyści jest obligatoryjne w zakresie określonym w ustawie. Wobec tego zasadą jest, że nikt nie może na wypadek swojej śmierci rozrządzić majątkiem zupełnie dobrowolnie, z pominięciem najbliższych.

Zachowek od darowizny, przelania i przekazania pieniędzy Warszawa Poznań

Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Nie ma więc znaczenia, w jakiej postaci roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku zostały zaspokojone. W każdym też przypadku, gdy uprawniony do zachowku, dziedziczący z ustawy wespół z innymi osobami, nie otrzymał należnego mu zachowku, ma przeciwko współspadkobiercom roszczenia o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

W myśl art. 994 § 1 KC przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż 10 laty licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku.

Prawidłowa wykładnia art. 994 § 1 KC powinna być taka, że niemożność doliczenia do spadku po upływie dziesięciu lat wstecz licząc od śmierci spadkodawcy dotyczy tylko darowizn, które dokonane były na rzecz osób obcych, nie będących ani spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku (zob. wyrok SA IACr 308/96 OSA 1997/11-12/68).

Zgodnie z art. 1000 § 1 KC jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Bezspornym jest, iż powód należy do grupy osób będących uprawnionymi do otrzymania zachowku. Darowizny uczynione przez spadkodawczynię na rzecz pozwanego podlegają doliczeniu do spadku. Otrzymane przez pozwanego od matki pieniądze z tytułu darowizn wyczerpywały cały spadek. W takim wypadku w grę wchodzi roszczenie uprawnionego o zachowek w stosunku do obdarowanego na podstawie art. 1000 KC, mające charakter „awaryjny” w tym sensie, że aktualizuje się jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku w całości lub w części. Stanowisko, iż status spadkobiercy ustawowego wyklucza możliwość wystąpienia z roszczeniem o zachowek wobec obdarowanego przez spadkodawcę nie uwzględnia treści tak rozumianego przepisu art. 1000 KC i prowadzi w konsekwencji do tego, że uprawnionego można byłoby pozbawić korzyści ze spadku, zagwarantowanej mu ustawowo w postaci prawa do zachowku, mimo braku wydziedziczenia (patrz: uzasadnienie wyroku SN z dnia 30 stycznia 2008 r. III CSK 255/2007, OSP 2009/5 poz. 54; glosa J. Kremisa do ww. wyroku, OSP 2009/5 str. 364, Lex Polonica 2028738, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20.11.2012 r. IA Ca 501/12 nr). Na możliwość dochodzenia od obdarowanego należnego spadkobiercy zachowku nie wpływa też fakt, że obdarowany sam jest osobą uprawnioną do zachowku(wyrok SN z 13.02.2004 r. II CK 444/02 nr).

Zachowek od darowizny, przelania i przekazania pieniędzy Warszawa Poznań

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Powód M. K. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego J. I. kwoty 77.190 zł wraz z odsetkami ustawowymi. W uzasadnieniu twierdził, iż jest synem J. S., która zmarła w dniu (…). Postanowieniem z 26 października 2009 r. Sąd Rejonowy stwierdził, iż spadek po zmarłej nabyli na podstawie ustawy: powód, pozwany i Z. K. – każde w 1/3 części.

Pozwany w złożonej przez siebie odpowiedzi na pozew nie zakwestionował tego co wskazywał powód w pozwie odnośnie otrzymania kwoty 347.393,62 zł. J. I. podniósł jedynie, że otrzymywał pieniądze od A. S. oraz, że J. S. – gdy przyjeżdżała do Polski także korzystała z tych pieniędzy.

Istota sporu sprowadzała się do wyjaśnienia czy otrzymywane przez pozwanego pieniądze pochodziły od J. S.. Na podstawie zeznań powoda oraz świadków C. R. oraz M. K. (2) Sąd ustalił, że pieniądze przekazywała pozwanemu jego matka. Zeznania tych osób wzajemnie się uzupełniały, znalazły też potwierdzenie w złożonych przez pozwanego do sprawy o dział spadku dowodach przelewu oraz w znajdujących się w aktach tych wyciągach z konta jakie J. S. posiadała w Banku – w którym miała zarówno konto osobiste jak i konto w USD. Z wyciągu z Banku (…) wynika, że kwotę 160 000 zł wypłacił z konta pozwany, a 135 000 zł przekazane pozwanemu stanowiły darowiznę od matki. Z historii rachunku jaki J. S. posiadała w Banku nie wynika, aby kiedykolwiek osobą zasilającą konto był pozwany J. I.. Z całą pewnością był zaś osobą upoważnioną do wypłacania pieniędzy (wynika to wprost z treści wydruku na k. 233v w aktach działowych) i takich wypłat faktycznie dokonywał – zwłaszcza w ostatnim okresie życia J. S. gdy przebywała w hospicjum w W..

Zachowek od darowizny, przelania i przekazania pieniędzy Warszawa Poznań

Powodowi, jako zstępnemu trwale niezdolnemu do pracy, który byłby powołany do spadku z ustawy, należy się dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego o stwierdzeniu nabycia spadku po J. S. udział powoda wynosił 1/3. Zatem powodowi z tytułu zachowku przysługuje 2/3 z 1/3 .

Darowane pozwanemu przez spadkodawczynię pieniądze wyczerpywały spadek po J. S.. Reasumując powodowi przysługuje 2/3 z kwoty 115797,87 zł, która przypadłaby mu przy dziedziczeniu ustawowym czyli kwota 77198,58 zł. Należny pozwanemu zachowek powinien wynosić 57898,93 zł, oznacza to że kwota żądana pozwem mieści się w granicach nadwyżki jaką pozwany w wyniku darowizny od zmarłej matki otrzymał. Wyrok Sądu Okręgowego – I Wydział Cywilny z dnia 21 lutego 2014 r. I C 1642/13

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu