W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd spadku działa aktywnie niezależnie od twierdzeń, wniosków i argumentów zainteresowanych. Między innymi w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 r., IV CSK 129/09 wskazano, że w takim postępowaniu rola sądu jest determinowana ustawowym nakazem działania z urzędu, a rozstrzygnięcie zapada niezależnie od wniosków i stanowiska stron, lecz stosownie do wyników postępowania dowodowego oraz norm prawa materialnego, mających zastosowanie w danym stanie faktycznym. Wprawdzie nie wyłącza to ogólnych przepisów dotyczących postępowania dowodowego i nie zwalnia zainteresowanych z obowiązku udowodnienia twierdzeń, z których wywodzą korzystne dla siebie skutki prawne ani nie nakłada wyłącznie na sądy orzekające obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego z urzędu, to jednak sąd jest obciążony zbadaniem z urzędu, stosownie do treści zebranego materiału dowodowego, kto jest spadkobiercą. Dotyczy to także dokonania z urzędu ustaleń na podstawie wymaganych dowodów w postaci dokumentów urzędowych, które powinny być złożone przez wnioskodawcę albo pozyskane w ramach czynności podjętych przez sąd z urzędu (zob. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1998 r. sygn. akt III CKN 38/98, z dnia 26 stycznia 1999 r. sygn. akt III CKN 134/98, oraz z 20 stycznia 2009 r., II CSK 426/08).
Należy podkreślić, że sąd rozpoznający sprawę o stwierdzenie nabycia spadku jest obciążony obowiązkiem dokonania – na podstawie materiału zgłoszonego przez uczestników postępowania a także zgromadzonego z urzędu – oceny odnośnie do ważności testamentu, zwłaszcza, gdy uczestnik postępowania zgłasza zastrzeżenia w tym zakresie, powołując się na fakty i zgłaszając dowody w celu usunięcia wątpliwości w tym zakresie.
Skoro art. 670 § 1 KPC obliguje sąd do badania z urzędu, kto jest spadkobiercą, w czym mieści się – jak zaznaczono – także obowiązek badania ważności testamentu, to nie można ograniczyć tego obowiązku tylko do sądu I instancji, jeśli wątpliwości lub zarzuty dotyczące ważności testamentu pojawią się w toku postępowania także przez sądem II instancji. Okoliczność, że testamenty sporządzone zostały przez notariusza, nie wyłącza konieczności zbadania zarzutów podniesionych przez uczestnika postępowania. Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 29 listopada 2017 r. II CSK 88/17
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
