Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Dziedziczenie spadku na podstawie testamentu przez wnuka, wnuczkę, chrześnicę i chrześniaka

Zgodnie z przepisem art. 922 § 1 KC., prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Prawo polskie przewiduje dwa źródła powołania do spadku: ustawę i testament (art. 926 § 1 KC.), przy czym, pomimo, iż powołany przepis w takiej kolejności wymienia źródła powołania, całokształt regulacji kodeksu wskazuje, iż bezwzględne pierwszeństwo ma dziedziczenie testamentowe. Oznacza to, że dziedziczenie ustawowe co do całości lub części spadku następuje wtedy (i tylko wtedy) gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą (art. 926 § 2 KC.).

Z art. 926 § 2 KC. można wyprowadzić wniosek, że powołanie z ustawy do spadku następuje, gdy:

– spadkodawca nie pozostawił testamentu;

– spadkodawca wprawdzie sporządził testament, lecz go skutecznie odwołał;

– testament okazał się nieważny albo bezskuteczny;

– testament nie powołuje spadkobiercy, lecz zawiera wyłącznie dyspozycje w kwestii zapisów, poleceń, wydziedziczenia albo jest tzw. testamentem negatywnym;

– żadna z osób fizycznych powołanych przez spadkobiercę nie dożyła otwarcia spadku;

– żadna z osób prawnych objętych testamentem nie istnieje w chwili otwarcia spadku;

– żadna z powołanych przez spadkodawcę osób nie chce dziedziczyć (odrzucenie spadku art. 1020 KC.) lub nie może być spadkobiercą (uznanie za niegodnego – art. 928 i nast. KC.).

Dziedziczenie spadku na podstawie testamentu przez wnuka, wnuczkę, chrześnicę i chrześniaka Poznań

Emanację powyższych regulacji materialno – prawnych stanowi nałożony na Sąd przepisami procesowymi obowiązek badania z urzędu kto jest spadkobiercą, czy spadkobierca pozostawił testament, jak również czy testament ten jest ważny.

Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament (art. 941 KC.). Prawo polskie wyróżnia dwie kategorie testamentów: zwykłe i szczególne. Testamentami zwykłymi są testamenty: odręczne (własnoręczne, holograficzne) – art. 949 KC., notarialne art. 950 KC. i allograficzne (z udziałem świadków) – art. 951 KC.. Testamentami szczególnymi są testamenty: ustny – art. 952 KC., sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym – art. 953 KC. oraz wojskowy – art. 954 KC.

Testament został w prawie polskim ukształtowany jako czynność prawna o wysokim stopniu sformalizowania. Dla swojej ważności może on i jednocześnie musi zostać sporządzony w jednej z form przewidzianych prawem i z zachowaniem wszystkich wymogów ustawowych. Niezachowanie formy pociąga za sobą bezwzględną nieważność testamentu, o czym wprost stanowi przepis art. 958 KC. Przepisy regulujące formę testamentu są rozbudowane i w sposób szczegółowy określają rygory, jakim poddane jest dokonanie tej czynności. Rygory te mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących i jako takie nie mogą być swobodnie kształtowane przez strony czynności. Okoliczności powodujące nieważność testamentu Sąd bierze pod uwagę z urzędu w każdym stanie sprawy.

Testament, jako jednostronna czynność prawna na wypadek śmierci, podlega w pewnym zakresie rygorom dalej idącym niż czynności między żyjącymi. W szczególności wymaga się, aby spadkodawca działał z wolą (zamiarem) testowania. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia z dnia 22 grudnia 1997 r. w sprawie II CKN 542/97 (OSNC 1998/7-8/118), wola testowania to kwestia woli i świadomości dokonywania czynności prawnej na wypadek śmierci, a nie użycia w testamencie określonych wyrażeń, np. „testament”, „ostatnia wola”, itp., aczkolwiek wyrażeniami tymi najczęściej posługują się testatorzy. Testator musi obejmować swoją świadomością fakt regulowania losów majątku na czas po swojej śmierci. O woli testowania, jak też i o jej braku, może świadczyć zarówno sama treść oświadczenia woli i użyte do jej wyrażenia sformułowania, jak również okoliczności towarzyszące złożeniu tego oświadczenia. W przypadku zakwestionowania woli testowania, na ustalenie, czy spadkodawca miał zamiar testowania może mieć wpływ zachowanie się spadkodawcy po sporządzeniu własnoręcznego oświadczenia, które ma być uznane za testament. Nie bez znaczenia jest również ocena stosunków osobistych spadkodawczyni z jej spadkobiercami.

Sprawa spadkowa opracowana przez Kancelarię

Wnioskodawca W. K. wniósł o stwierdzenie nabycia spadku po M. P., zmarłej dnia 7 czerwca w T., ostatnio stale przed śmiercią zamieszkałą w T.. W uzasadnieniu wskazał, iż zmarła pozostawiła testament sporządzony w formie aktu notarialnego, w którym powołała go do spadku. Uczestnik K. P. (1) podważał treść testamentu powołując się na przepis art. 945 § 1 pkt 1 KPC podnosząc, że testament jest nieważny, a po zmarłej powinni dziedziczyć spadkobiercy ustawowi. Jego zdaniem spadkodawczyni sporządzając testament znajdowała się pod silnym wpływem siostry J. D., przez co działała w stanie wyłączającym swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie ostatnie woli.

Sąd dał wiarę świadkom M. J., M. R. (2), A. Z., J. P. (2), a także twierdzeniom wnioskodawcy W. K. i uczestniczki I. K.. Zeznania świadków były w zasadzie zgodne i świadczyły o tym, że rzeczywiście zmarła była niepełnosprawnie ruchowo w zakresie ruchu lewą ręką i miała upośledzoną częściowo lewą część ciała, ale bardzo dobrze radziła sobie samodzielnie przez całe życie, nie wymagała szczególnej pomocy osób trzecich, zamieszkiwała sama, uczęszczała przez wiele lat do pracy w tym samym zakładzie, co też świadczyło o jej stabilizacji życiowej. Zmarła nie miała problemów natury psychicznej, świadomie prowadziła swoje życie i podejmowała decyzje. Była osobą o dość silnym charakterze. Lubiła swoją rodzinę, nie pozostawała w konflikcie z żadnym z członków rodziny. Zmarła mogła liczyć na pomoc swojej bliskich.

Dziedziczenie spadku na podstawie testamentu przez wnuka, wnuczkę, chrześnicę i chrześniaka Poznań

Sąd nie dał wiary zeznaniom uczestnika K. P. (1) odnośnie braku świadomości i swobody w podejmowaniu decyzji przez zmarła M. P. w chwili sporządzania testamentu, ulegania presji i naciskom ze strony swojej siostry, albowiem twierdzenia te nie licowały z pozostałym zgromadzonym materiałem dowodowym. Żaden ze świadków nie potwierdził słów uczestnika, dodatkowo brak było jakichkolwiek zapisków medycznych o problemach takiej miary u zmarłej. Przeciwnie, bezspornym było, że zmarła nigdy nie leczyła się psychiatrycznie, psychologicznie, nie przejawiała żadnych zaburzeń natury psychicznej, mieszkała sama, nie była od nikogo uzależniona finansowo. Nie była skonfliktowana z żadnym członkiem rodziny. Na fotografiach przedłożonych do sprawy również nie widać po zmarłej objawów innych chorób niż niepełnosprawność ręki.

Testament został sporządzony w dniu 22 kwietnia. M. P. zmarła w dniu 7 czerwca, czyli po ponad 26 latach od jego sporządzenia. Miała wiec wystarczająco dużo czasu, aby zmienić swoją wolę i odwołać testament. Uczestnik twierdził, że zmarłą była pod tak silnym wpływem siostry J. D., że nie odważyłaby się zmienić lub odwołać testamentu. Z akt sprawy nie wynika, aby twierdzenia uczestnika były prawdziwe. Jednakże zakładając, że rzeczywiście tak było, to przecież jej siostra J. D. zmarła., tym samym nie mogła już w żaden sposób wpływać na decyzje podejmowane przez siostrę. Zmarła mogła bez wiedzy któregokolwiek członka rodziny zmienić lub odwołać testament. Co więcej mogła zwrócić się o pomoc i poradę (oraz ewentualne zachowanie dyskrecji) do uczestnika K. P. (2), który jest notariuszem. Nie musiała informować ani wnioskodawcy, ani jego matki I. K. o zmianie lub odwołaniu testamentu. M. P. nie zdecydowała się na zmianę czy odwołanie testamentu.

Sąd oddalił wniosek uczestnika K. P. (1) o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa na okoliczność oceny możliwości intelektualnych i woli zmarłej przy podejmowani decyzji o powołaniu spadkobiercy, a także oceny przebiegu procesu swobodnego podejmowania decyzji przez zmarłą przy uwzględnieniu jej ograniczeń spowodowanych kalectwem i bycia pod presją jej otoczenia. Sąd uznał, że po pierwsze brak jest możliwości ustalenia okoliczności na które powoływał się uczestnik. Od sporządzenia aktu notarialnego przez spadkodawczynię minęło ponad 27 lat, ustalenie jej stanu psychicznego w tamtym okresie, wobec braku jakiejkolwiek dokumentacji na temat jej ewentualnych schorzeń psychicznych, jest w zasadzie niemożliwe. Co więcej należy jeszcze raz podkreślić, że zmarła nie cierpiała na żadne schorzenia psychiczne, nie leczyła się psychiatrycznie, czy psychologicznie.

Sąd oddalił wniosek o przesłuchanie w charakterze świadka A. P. (2). Sam fakt, że na początku lat 90-tych XX w. siostra zmarłej J. D. rozmawiała ze świadkiem (która była notariuszem) o sprawach związanych z dziedziczeniem nie oznacza, że w jakikolwiek zmusiła lub w jakikolwiek sposób wpłynęła na zmarłą M. P., aby ta sporządziła testament i do całości spadku powołała W. K..

Dziedziczenie spadku na podstawie testamentu przez wnuka, wnuczkę, chrześnicę i chrześniaka Poznań

W przedmiotowej sprawie Sąd nie znalazł podstaw do przyjęcia, iż testament jest nieważny – został on sporządzony w przepisanej prawem formie, a sformułowania nie budzą zastrzeżeń. Sąd nie przychylił się do twierdzeń uczestnika K. P. (1), który nie był wstanie udowodnić ich w żaden sposób. Zdaniem Sądu zmarła w sposób w pełni świadomy spadek po sobie, pozostawiła swojemu chrześniakowi, co trzymała przez wiele lat w tajemnicy przed rodziną, aby nie wywołać tym niepotrzebnych sporów, które niestety jak widać i tak nastąpiły po śmierci spadkodawczyni. Ustalić trzeba że świadomą wolą spadkodawczyni było to by spuściznę po sobie otrzymał jej chrześniak (w dacie sporządzania testamentu miał on 5 lat), a przekazanie mu aktu notarialnego w dniu ślubu jako prezentu, po 20 latach od sporządzenia testamentu, tylko potwierdza fakt swobody i zdawania sobie sprawy ze swoich czynności przez spadkodawczynię. Na marginesie wskazać należy, że nawet jeżeli siostra zmarłej J. D. miała jakiś wpływ na siostrę lub sugerowała jej jakieś poczynania, to nie stanowi to absolutnie żadnej przesłanki do uznawania oświadczenia woli za nieważne. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego w żaden sposób nie wynika, aby zmarła pozostawała pod takim wpływem siostry (czy jakiejkolwiek innej osoby), że zmuszona była sporządzić testament, w którym powołała do całości spadku wnuka swojej siostry – W. K..

Sąd stwierdził, że spadek po M. P., zmarłej 7 czerwca w T., mającej ostatnie miejsce zwykłego pobytu w T., na podstawie testamentu notarialnego z dnia 22 kwietnia nabył z dobrodziejstwem inwentarza W. K. (syn Z. i I.) w całości. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 29 stycznia 2020 r. I Ns 671/19

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu