Art. 681 kpc stanowi, że jeżeli stwierdzenie nabycia spadku jeszcze nie nastąpiło i nie został sporządzony zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydaje sąd w toku postępowania działowego.
Przepis dotyczy sytuacji, kiedy nie nastąpiło stwierdzenie nabycia spadku ani nie został sporządzony zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, a wniesiony został od razu wniosek o dział spadku. W takim wypadku zbędne jest składanie osobnego wniosku, wniosek o dział spadku zawiera bowiem w sobie żądanie stwierdzenia nabycia spadku. Potrzeba stwierdzenia nabycia spadku odnosi się zwykle do spadkodawcy, po którym toczy się postępowanie o dział spadku. Dotyczy to także stwierdzenia nabycia spadku po spadkobiercach spadkobierców, którzy zmarli przed dokonaniem działu spadku.
Dział spadku powinien obejmować cały spadek i wszystkich spadkobierców, w tym także następców prawnych tych ze spadkobierców, którzy zmarli w toku postępowania działowego
Sąd dokonuje stwierdzenia nabycia spadku w osobnym postanowieniu, które jako orzeczenie rozstrzygające co do istoty sprawy, podlega zaskarżeniu apelacją. Po wydaniu przez sąd postanowienia o stwierdzeniu postępowanie o dział spadku może toczyć się dalej, jednak nie może ono zostać zakończone przed uprawomocnieniem się postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku.
Zaznaczyć należy, że art. 681 KPC nie ma zastosowania do zmiany wydanego już prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jeżeli zatem okaże się, że uczestnik postępowania o dział, który uzyskał stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jego udział jest inny niż stwierdzony, albo też że spadkobiercą jest osoba niewymieniona w postanowieniu, sąd powinien zakreślić zainteresowanemu termin do złożenia wniosku w trybie art. 679 KPC, a następnie postępowanie o dział zawiesić.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku deklaratywnie ustala krąg spadkobierców a więc osób lub osoby, na które przeszły wszelkie dziedziczne prawa i obowiązki, przysługujące dotychczas spadkodawcy. Stwierdzenie nabycia spadku jest – jak się przyjmuje w literaturze przedmiotu – orzeczeniem sądowym ustalającym istnienie podmiotowego prawa spadkobiercy do spadku. Należy do kategorii sądowych orzeczeń ustalających prawo lub stosunek prawny i realizujących zgodnie z jego ustawową treścią ochronę praw cywilnych. Charakteryzuje się deklaratywnością, prejudycjalnością i prewencyjnością. Realizacja tej funkcji przejawia się w ochronie prawa podmiotowego spadkobiercy do spadku. Sądowe stwierdzenie nabycia spadku chroni bezpieczeństwo obrotu w tym także interesy osób trzecich wchodzących w stosunki prawne ze spadkobiercami. Stwarza ono podstawę domniemania, że wskazana w postanowieniu osoba jest spadkobiercą. Chroni ważność czynności prawnej, przez którą osoba trzecia w dobrej wierze nabyła prawo (lub została zwolniona z obowiązku) od tego, kto został wskazany w postanowieniu stwierdzającym nabycie spadku jako spadkobierca (art. 1025, 1027 i 1028 KC).
Stwierdzenie nabycia spadku korzysta z prawomocności formalnej i materialnej, wiąże sądy i inne organy państwowe, mając w innych postępowaniach znaczenie prejudycjalne. Istnienie dwóch prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy stwarza stan patologiczny. Jednakże późniejsze postanowienie godzące – z uwagi na różną jego treść – w stan prawny ukształtowany przez pierwsze z tych postanowień nie może być utrzymane. Przepis art. 679 § 1 KPC, w zdaniu złożonym typu alternatywnego, stanowi, iż dowód na okoliczność, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku nie jest spadkobiercą lub, że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zachowaniem przepisów niniejszego rozdziału.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
