Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Podważenie sfałszowanego testamentu, którego nie napisał spadkodawca

Stosownie do treści art. 679 § 1, 2 i 3 KPC dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów niniejszego rozdziału. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność. Wniosek o wszczęcie takiego postępowania może zgłosić każdy zainteresowany. W razie przeprowadzenia dowodu, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd spadku, zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.

Do najczęściej wymienianych przyczyn zmiany prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku zalicza się przedstawienie testamentu nieujawnionego w trakcie postępowania, wykrycie okoliczności uzasadniających nieważność testamentu przyjętego za podstawę dziedziczenia, zgłoszenie się spadkobiercy ustawowego nieznanego uczestnikom lub przez nich zatajonego (jak to ma miejsce w niniejszym postępowaniu), uznanie spadkobiercy za niegodnego, czy wreszcie wykrycie, iż uczestnicy objęci dziedziczeniem, skutecznie prawnie odrzucili spadek, o czym sąd spadku nie wiedział.

Podważenie sfałszowanego testamentu, którego nie napisał spadkodawca Poznań

W literaturze podkreśla się, iż wskutek złożenia wniosku o zmianę prawomocnego postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku może zapaść orzeczenie niekorzystne dla wnioskodawcy; zakaz reformationis in peius obowiązuje tylko w ramach postępowania odwoławczego (zob. postanowienie SN z dnia 19 listopada 1998 r., III CKN 28/98).

Przepis art. 922 § 1 KC stanowi, że prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej. Zgodnie natomiast z art. 926 § 1 KC powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu, przy czym w myśl § 2 tegoż przepisu dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Powyższe oznacza, że dziedziczenie ustawowe ma charakter subsydiarny, znajduje zastosowanie, gdy nie powołano spadkobiercy testamentowego albo powołany spadkobierca nie może lub nie chce dziedziczyć. Mianowicie, jeżeli spadkodawca nie pozostawił testamentu, to dopiero wówczas przepisy kodeksu cywilnego stanowią w swej treści kto i z jakim udziałem dziedziczy spadek po osobie zmarłej. Natomiast, jeżeli spadkodawca pozostawił testament, rzeczą Sądu prowadzącego postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku jest ocena ważności testamentu wobec treści przepisów kodeksu cywilnego.

Przepisy Kodeksu cywilnego, zawarte w księdze IV, wyczerpująco regulują przyczyny nieważności testamentu. Sankcja nieważności testamentu występuje w następujących wypadkach:

– testament zawiera rozrządzenia więcej niż jednego spadkodawcy (art. 942 KC);

– został sporządzony przez osobę nie mającą pełnej zdolności do czynności prawnych (art. 944 § 1 KC), przez przedstawiciela (art. 944 § 2 KC) lub oświadczenie spadkodawcy było obarczone wadami (art. 945 KC);

– testament został sporządzony z naruszeniem przepisów o formie (art. 958 KC);

– spadkobierca został powołany pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu (art. 962 KC);

– w treści testamentu zawarto podstawienie powiernicze (art. 964 KC).

Zgodnie z prezentowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowiskiem (por. postanowienie z dnia 13.01.2005 r., IV CK 428/04) ze względu na znaczenie aktu sporządzenia testamentu jest on czynnością sformalizowaną i nie zachowanie przepisów o formie testamentu, które mają charakter bezwzględnie obowiązujący, skutkuje jego nieważnością (art. 958 KC). Przepisy dotyczące formy testamentu mają na celu zapewnienie autentyczności testamentu, woli testowania, zdolności testowania, ustalenia wzajemnego stosunku kilku testamentów.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Wnioskodawczyni V. M. K. wniosła w dniu 05 marca o zmianę postanowienia o stwierdzenia spadku po jej bracie F. M. (1), podnosząc iż Sąd Rejonowy stwierdził, że spadek po wskazanym nabyła na podstawie ustawy jego żona B. M. (2). Uczestniczka postępowania w toku składania zapewnienia spadkowego oświadczyła, że poza nią nie ma innych spadkobierców ustawowych. Natomiast wnioskodawczyni jest siostrą zmarłego i nie brała udziały w toku tego postępowania. Mając na uwadze powyższe, zachodzi podstawa do zmiany prawomocnego postanowienia Sądu w oparciu o treść art. 932 § 1 w zw. z § 3 KC

W odpowiedzi na wniosek, uczestniczka- B. M. (1), wniosła o zmianę postanowienia Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie z dnia 28 września 2012 r. o stwierdzenie nabycia spadku poprzez stwierdzenie, że spadek po F. M. (1) nabyła uczestniczka B. M. (1) na podstawie testamentu własnoręcznego sporządzonego w dniu 24 stycznia Podała, że składając zapewnienie spadkowe w toku postępowania nie była świadoma, że do kręgu spadkobierców ustawowych należy wnioskodawczyni. Jednak zachodzi podstawa do zmiany wydanego postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku, gdyż uczestniczka dopiero po wydanie tego postępowania uzyskała wiedze o istnieniu testamentu sporządzonego przez zmarłego. F. M. (1) w dniu 24 stycznia sporządził dokument, z którego bezpośrednio wynika, że jego ostatnią wolą było przekazanie całego majątku uczestniczce. Oświadczenie to zostało sporządzone wobec świadków, bliskich jemu osób, przyjaciół : D. M. i K. G.. Uczestnika podała, że w jej ocenie nie uchybia rocznemu terminowi na żądanie zmiany postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku, gdyż o okolicznościach uzasadniających zmianę dowiedziała się niespełna miesiąc temu. Po otrzymaniu zawiadomienia o niniejszej sprawie uczestniczka postępowania poinformowała o tym D. M.. Wówczas jej rozmówczyni przypomniała sobie, że kilkanaście lat przed śmiercią F. M. (1) była świadkiem sporządzenia przez niego testamentu. Dopiero po uzyskaniu tej informacji uczestniczka odnalazła ten dokument. Drugi ze świadków wskazanych w treści tego dokumentów już nie żyje.

Podważenie sfałszowanego testamentu, którego nie napisał spadkodawca Poznań

W toku niniejszego postępowania uczestniczka przedłożyła dokument z dnia 24 czerwca, zatytułowany ,,zapis testamentowy”, który w jej ocenie został sporządzony przez spadkodawcę i stanowi wyraz jego ostatniej woli. Wnioskodawczynie zakwestionowała ważność niniejszego dokumentu, podnosząc, iż nie został sporządzony przez zmarłego. Przystępując do oceny ważności testamentu F. M. (1) Sąd zważył w pierwszej kolejności, że zgodnie z treścią art. 949 § 1 KC spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Wnioskodawczyni podniosła zarzut, iż niniejszy wymógł nie został spełniony, gdyż dokument przedłożony przez uczestniczkę nie został sporządzony przez zmarłego. Najistotniejsze i kluczowe znaczenie więc dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miała odpowiedź na pytanie, czy złożony przez uczestniczkę testament F. M. (1) został przez niego sporządzony. Dokonanie tych ustaleń wymagało wiadomości specjalnych. W związku z czym Sąd dopuścił dowód z opinie biegłego sądowego z zakresu badania pisma i dokumentów A. K..

W opinii ww. biegłego dokument przedłożony przez uczestniczkę zatytułowany ,,zapis testamentowy” nie został nakreślony przez spadkodawcę – F. M. (1). Opinia została wydana po analizie pisma ręcznego zmarłego metodą graficzno- porównawczą. Do porównania autentyczności przedłożonego przez uczestniczkę dokumentu pt. ,,zapis testamentowy” wykorzystano zarówno list własnoręczny spadkodawcy do wnioskodawczyni z 1980 r. wraz z kopertą, dwóch wniosków o wydanie dowodu osobistego z 1971 r. i 2006 r., a także podpisy złożone przez zmarłego w toku spraw karnych. Żadne z wymienionych dokumentów nie nosił śladów celowego usuwania lub przerabiania. Przy jednoczesnym dość obszernym materiale kwestionowanym – w postaci ,,zapisu testamentowego”- nie było przeszkód do przeprowadzenia badań komparatystycznych. Biegły nie miał wątpliwości, iż materiał porównawczy został sporządzony przez jedną osobę- F. M. (1). Dokonując analizy uwzględniono odchylenia występujące w konfiguracji podpisów należących do tej samej osoby i wyselekcjonowano obszerny zespół cech indywidulanych. Badania porównawcze dały podstawę do ustalenia, że wyodrębniony zespół indywidualnych cech charakterystycznych grafizm F. M. (1) pozostaje w zasadniczej opozycji, tak pod względem ilościowym jak i jakościowym, do zespołu cech indywidualizującego kwestionowanego pisma ręcznego i podpisu. Różnice, o których mowa, przejawiają się w : klasie pisma i stopniu jego wyrobienia, topografii wewnętrznej, niuansach cieniowania linii graficznych, zdolności do wiązania znaków w zespoły jak też w konstrukcje poszczególnych znaków graficznych. Niektóre z tych różnić miały charakter diametralny.

Z treścią przedmiotowej opinii nie zgodziła się uczestniczka i wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu pychografologii, psychologicznego badania pisma ręcznego oraz patologii pisma na okoliczność dokonania identyfikacji pisma ręcznego testatora z uwzględnieniem okoliczności psychofizycznych, a w tym wpływu czasu, przebytych chorób i fakty, że testament był sporządzony na chwilę przed operacją i tego, jak to miało wpływ na kreślenie znaków. Zarzuciła, że opinia została wydana przy uwzględnieniu materiał porównawczych z okresów zbyt odległych od czasu sporządzenia dokumentu kwestionowanego. Materiał kwestionowany bowiem pochodzi z 2001 r., a jako materiał porównawczy biegły wykorzystał pisma z okresów 1971-1980 oraz 2006-2010. Nie został uwzględniony również aspekt psychofizyczny. Nadto opinia zawiera liczne błędny merytoryczne i jest niekompletna. Do pisma został załączony nowy materiał porównawczy z okresu zbliżonego do daty 24 czerwca 2001 r.

W odpowiedzi na powyższe biegły sądowy A. K. podał, że jego opinia ma charakter kategoryczny, tj. opinia jest definitywna i ponowne przeprowadzenie badań porównawczych kwestionowanego materiału w zestawieniu z dodatkowo zgromadzonym materiałem porównawczym w żadnym zakresie nie wpłynie na brzemiennie opinii. Biegły nie miał wątpliwości i podtrzymał swoją opinię w całości. Odniósł się do zarzutów podniesionych przez uczestniczkę. Przede wszystkim w jego ocenie materiał porównawczy był optymalny, aby móc ustalić zespół cech indywidualizujących pismo spadkodawcy. Psychografia to jest domena paranaukowa i jest dywagacją na temat : napisz coś, a ja powiem co kim jesteś.

Podważenie sfałszowanego testamentu, którego nie napisał spadkodawca Poznań

W związku z powyższym na gruncie zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego oraz ustalonego w oparciu o ten materiał stanu faktycznego należało przyjąć, iż dokument ,,zapis testamentowy” z dnia 24 czerwca. nie spełniał wymagań formalnych, skoro nie napisał go pismem ręcznym i nie podpisał spadkodawca. Tym samym nie mógł stanowić testamentu własnoręcznego.

Wzgląd na powyższe uzasadniał konkluzję, że testament z dnia 24 czerwca jest nieważny, co skutkowało zastosowanie art. 926 § 2 KPC i stwierdzenie, że w niniejszej sprawie zachodzi dziedziczenie ustawowe co do całości spadku, na podstawie reguł przewidzianych w ustawie Kodeks cywilny – w Księdze czwartej, Tytule drugim, normujących dziedziczenie ustawowe w brzmieniu obowiązującym w dacie otwarcia spadku.

Zgodnie z art. 932 KC w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Natomiast jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

F. M. (1) zmarł pozostając w związku małżeńskim z uczestniczką B. M. (1). Nie pozostawił zstępnych. Jego rodzice zmarli przed nim. Miał siostrę- wnioskodawczyni V. M. K.. Mając więc na uwadze treść cytowanego przepisu art. 932 KC należało zmienić treść prawomocnego postanowienia o stwierdzenie nabycie spadku z dnia 28 września, w ten sposób, że spadek po F. M. (2) – na podstawie ustawy- nabyła żona – uczestniczka B. M. (2) oraz siostra- wnioskodawczyni V. M. K. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 1 grudnia 2016 r. I Ns 269/15

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu