Postulat realizacji wyjścia z niepodzielności w pierwszej kolejności przez podział rzeczy w naturze, należy w sytuacji, gdy w skład spadku wchodzą dwie nieruchomości, rozumieć jako obowiązek przyznania każdej nieruchomości innemu współwłaścicielowi. Art. 211 i art. 212 § 2 KC dotyczą rzeczy, zatem powołane przepisy niewątpliwie dotyczą przedmiotu materialnego (jednego) w rozumieniu art. 45 KC, a nie masy z jaką mamy do czynienia w sprawie o dział spadku. Dokonując działu spadku sąd, zgodnie z art. 688 KPC, przepisy dotyczące zniesienia współwłasności stosuje odpowiednio, a zatem rozważa sposób podziału masy z uwzględnieniem art. 211 i art. 212 § 2 KC tak w odniesieniu do całej masy jak i jej poszczególnych składników. Sposób podziału masy majątkowej podlegającej podziałowi zależy od szeregu okoliczności faktycznych, które można wskazać jedynie przykładowo.
Niewątpliwie sposób ten zależy od składu masy, a więc jeżeli w jej skład wchodzą nieruchomości – od rodzaju nieruchomości czyli ich przeznaczenia, dotychczasowego sposobu wykorzystania, uzasadnionych potrzeb uczestników postępowania, a także ich możliwości finansowych, co jest istotne w razie potrzeby zasądzenia spłaty lub dopłaty. Sytuacji, w której zajdzie konieczność przyznania całej masy spadkowej wyłącznie jednemu spadkobiercy nie można z góry wykluczyć, jednakże, w razie sprzeciwu pozostałych spadkobierców i możliwości tak faktycznych jak i prawnych rozdzielnia pomiędzy spadkobierców poszczególnych przedmiotów należących do spadku, rozstrzygnięcie takie mogłoby być uzasadnione jedynie nadzwyczajnymi, wyjątkowymi, szczególnymi okolicznościami. Dokonując podziału masy nie można przy tym pomijać, że przepisy nie sprzeciwiają się przyznaniu należącego do spadku przedmiotu na współwłasność dwom lub więcej spadkobiercom. Przepis art. 1044 KC wymaga w takiej sytuacji tylko stosownego wniosku tych spadkobierców.
Sąd dokonując działu spadku i zniesienia współwłasności ma obowiązek oznaczenia terminu płatności zasądzonych spłat lub dopłat pieniężnych oraz oznaczenia wysokości i terminu uiszczania odsetek. Art. 212 § 3 KC (w związku z art. 1035 KC) nakłada na sąd obowiązek dokonania z urzędu takiego oznaczenia. Z art. 618 oraz 684, 685 i 688 KPC wynika, że tak w postępowaniu o zniesienie współwłasności, jak i w postępowaniu o dział spadku chodzi o załatwienie całokształtu stosunków, jakie powstały między współwłaścicielami lub spadkobiercami. W obrębie tych stosunków podstawowym elementem jest oznaczenie wysokości spłaty lub dopłaty, terminu i sposobu ich uiszczenia oraz oznaczenie wysokości odsetek. Rozstrzygnięcie w tym zakresie należy zatem do integralnych składników każdego postanowienia o zniesieniu współwłasności lub o dział spadku (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2003 r. III CZP 80/03, OSNC z 2005 r. nr 2, poz. 20).
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.