Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zrzeczenie się i odrzucenie spadku rozmowie, ustanie i na gębę

Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Zrzeczenie takie jest jedyną dopuszczalną czynnością prawną dotyczącą spadku po osobie żyjącej. W umowie takiej przyszły spadkobierca ustawowy zrzeka się dziedziczenia po przyszłym spadkodawcy, czyli zrzeka się praw, które będą mu przysługiwały z mocy ustawy. Umowa taka wywołuje skutki prawne dopiero z chwilą śmierci osoby, po której ma miejsce zrzeczenie się dziedziczenia. Umowa zrzeczenia się dziedziczenia zawierana jest pomiędzy przyszłym spadkodawcą a osobą należącą do kręgu jego spadkobierców ustawowych. Zrzekającym się może być każda osoba z tego kręgu, niezależnie od kolejności powołania do dziedziczenia. Skutki prawne związane z zawarciem umowy zrzeczenia się dziedziczenia powstaną dopiero z chwilą otwarcia spadku, osoby objęte umową zostają wyłączone od dziedziczenia, tak jakby nie dożyły otwarcia spadku.

Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej. Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku. W umowie zrzeczenia się dziedziczenia można więc ograniczyć skutki zrzeczenia się dziedziczenia tylko do zrzekającego się, czyli postanowić, że zstępni nie będą objęci zrzeczeniem, bądź też skutki zrzeczenia obejmą tylko niektórych zstępnych. Zstępni zrzekającego zostają objęci skutkami zrzeczenia się dziedziczenia niezależnie od swojej woli i zgody, przy czym skutki te dotyczą nie tylko zstępnych żyjących w chwili zawierania umowy, ale także zstępnych urodzonych po tej dacie oraz zstępnych, których pochodzenie od zrzekającego się zostało ustalone po dacie zawarcia umowy lub po dacie otwarcia spadku.

Zrzeczenie się i odrzucenie spadku rozmowie, ustanie i na gębę Poznań Warszawa

Spadkobierca ustawowy może zrzec się dziedziczenia tylko w drodze umowy notarialnej z przyszłym spadkodawcą, zawartej w formie aktu notarialnego (art. 1048 KC). Niezachowanie formy szczególnej aktu notarialnego powoduje nieważność czynności prawnej (art. 73 § 2 KC). Jednostronne oświadczenie spadkobiercy czy spadkodawcy w formie obietnicy, deklaracji, wiadomości czy rozmowy o zrzeczeniu się dziedziczenia nie ma więc znaczenia prawnego i jest nieskuteczne (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1984 r., III_CRN_35/84, OSNCP 1984, nr 10, poz. 1084).

Możliwe jest zawarcie umowy zrzeczenia się dziedziczenia między przyszłymi małżonkami jeszcze przed zawarciem przez nich małżeństwa. Pogląd taki jest uzasadniony względami funkcjonalnymi oraz z założenia odsuniętym w czasie faktycznym rezultatem dokonanego zrzeczenia w postaci niedojścia zrzekającego do spadkobrania.

Zrzeczenie się dziedziczenia nie zostało w prawie polskim ukształtowane jako czynność osobista ani po stronie spadkodawcy, ani spadkobiercy, stąd też możliwe jest dokonanie jej przez przedstawiciela. Pełnomocnictwo do zawarcia umowy powinno być udzielone w formie aktu notarialnego.

Spadkobiercy objęci zrzeczeniem traktowani są tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku, wobec czego nie dziedziczą z ustawy. Natomiast mogą dziedziczyć z testamentu czy uzyskać zapis) oraz w konsekwencji tego nie mają też prawa do zachowku, gdyż nie są spadkobiercami, którzy „byliby powołani do spadku z ustawy” w myśl art. 991 § 1 KC. Nie są uwzględniani przy obliczaniu zachowków innych uprawnionych (art. 992 KC). Zrzekający się małżonek spadkodawcy nie ma prawa do tzw. zapisu naddziałowego (art. 939 KC).

Zrzeczenie się i odrzucenie spadku rozmowie, ustanie i na gębę Poznań Warszawa

Zgodnie z art. 1049 § 1 KC, zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej. Oznacza to, że zasadniczą regułą jest objęcie skutkami umowy nie tylko zrzekającego się, ale i jego całego szczepu. Reguła ta ma jednak charakter dyspozytywny, to jest znajduje zastosowanie, o ile strony umowy nie postanowią inaczej. Jeśli zatem strony chcą, aby zrzeczenie się obejmowało tylko zrzekającego się, ale już nie jego zstępnych, powinno to zostać wyraźnie wyartykułowane w treści umowy. Objęci zrzeczeniem zstępni nie są stroną umowy, stąd nie jest wymagana ich zgoda (ani też zgoda ich przedstawicieli czy sądu opiekuńczego. Omawiane skutki dotyczą także dzieci czy wnuków, którzy urodzili się już po zawarciu umowy.

Zrzeczenie się i odrzucenie spadku rozmowie, ustanie i na gębę Poznań Warszawa

Nie ma przeszkód, by na życzenie stron zrzeczenie się dziedziczenia i realizująca „odpłatność” za nie darowizna zawarte były w jednym akcie notarialnym. Wprawdzie do podstawowych elementów umowy darowizny należy nieodpłatność świadczenia darczyńcy, że darczyńca nie może uzyskać jakiegokolwiek ekwiwalentu ani w chwili dokonania darowizny, ani też w przyszłości, jednak zobowiązania do zrzeczenia się dziedziczenia nie można traktować jako ekwiwalentu świadczenia darczyńcy dlatego można zawrzeć umowę darowizny w zamian za zrzeczenie dziedziczenia się.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu