Przedmiotem spadku są jedynie te składniki majątkowe, które należały do spadkodawcy na dzień otwarcia spadku. Spadek to ogół praw i obowiązków należących do spadkodawcy w chwili jego śmierci i przechodzących na jego następców prawnych. Należy jednak wskazać, że pomimo obowiązku ustalenia z urzędu składu majątku spadkowego sąd nie ma obowiązku prowadzenia dochodzenia w zakresie istnienia majątku podlegającego działowi (zob. postanowienie SN z 18 stycznia 1968 r., III CR 97/67, OSNCP 1968, nr 10, poz. 169, LexisNexis nr 315541, Piotr Pruś Komentarz do art. 684 Kodeksu postępowania cywilnego, Lex/2013). Skład spadku, który ma być przedmiotem działu, sąd ustala w zasadzie na podstawie wyjaśnień uczestników, którzy wskazują jakie składniki majątkowe należały do spadkodawcy na dzień otwarcia spadku. Jeżeli jednak zachodzą w tym względzie sprzeczności, obowiązkiem sądu jest ich wyjaśnienie. ( tak postanowienie SN z 11 marca 1985 r., III CRN 52/85, LexisNexis nr 315537).
Ani Kodeks cywilny ani Prawo bankowe nie zawierają przepisów regulujących sytuację prawną rachunku wspólnego w razie śmierci współposiadacza. W związku z tym, kwestia ta powinna zostać unormowana w umowie rachunku. W tym zakresie zdają się możliwe do przyjęcia rozwiązania przewidujące albo przekształcenie umowy rachunku wspólnego w rachunek indywidualny (o ile pozostała tylko jedna osoba dotychczas będąca współposiadaczem), albo też rozwiązanie umowy (wraz z zawarciem postanowienia o podziale środków w częściach równych między pozostałych przy życiu współposiadaczy i spadkobierców zmarłego. Zobowiązania z reguły nie wygasają wskutek śmierci czy to dłużnika, czy wierzyciela; w większości bowiem wypadków w miejsce zmarłego wstępują jego spadkobiercy. Niemożność wstąpienia spadkobierców w miejsce strony stosunku zobowiązaniowego, a tym samym wygaśnięcie zobowiązania może wynikać z:
– umowy stron, np. przy zleceniu (art. 747 i 748 KC);
– z natury i celu zobowiązania, jak np. przy umowie dożywocia (art. 908 KC i nast.), umowie o pracę wobec śmierci pracownika;
– z ustawy, np. gdy chodzi o zobowiązania odszkodowawcze z tytułu czyny niedozwolonego oparte na art. 445 § 1 i 2 KC.
Nie ma zatem podstaw, by twierdzić, że z chwilą śmierci posiadacza lub współposiadacza umowa rachunku bankowego wygasa, a wspólny rachunek przekształca się z mocy prawa w konto indywidualne. Zasada dziedziczności praw i obowiązków ze stosunków zobowiązaniowych doznaje, co prawda, pewnych ograniczeń, np. wówczas gdy spełnienie lub przyjęcie świadczenia zależy od osobistych przymiotów dłużnika lub wierzyciela, jednak umowa o prowadzenie rachunku bankowego nie zawiera tych osobistych elementów. Nie ma podstaw, by wyłączyć zastosowanie ogólnych reguł dziedziczenia zawartych w art. 922 § 1 KC przy stosunku zobowiązaniowym, jakim jest umowa o prowadzenie rachunku bankowego. Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, że mimo śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku wspólnego, nie traci on charakteru rachunku wspólnego, choć jego posiadaczem jest tylko jedna osoba.
Spadkobiercy nabywają spadek w stanie istniejącym w chwili jego otwarcia. W odniesieniu do wierzytelności z rachunków bankowych spadkodawcy oznacza to, że wchodzą one w skład spadku jedynie w takim zakresie, w jakim istniały w dniu śmierci spadkodawcy. Zatem podziałowi jako majątek spadkowy podlegają pieniądze zgromadzone na rachunku bankowym spadkodawcy. Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 lipca 2012 r. III AUa 615/12
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
