Zgodzić należy się ze stanowiskiem, że przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest jednym ze sposobów nabycia spadku i ma wpływ na zakres odpowiedzialności za długi spadkowe. W przypadku działu spadku czynność ta ma również wpływ na zakres odpowiedzialności za długi spadkowe. Spadkobiercy od tej chwili nie są już odpowiedzialni solidarnie, a odpowiadają do wysokości udziałów. Przedmiotem działu spadku mogą być wyłącznie aktywa tj. stan czynny spadku.
W sytuacji, gdy w postępowaniu o dział spadku przedstawiona jest do rozliczenia wartość, która nie jest nakładem na spadek lecz stanowi dług spadkowy w zasadzie nie ma podstaw do rozstrzygania przez sąd w tym zakresie. Przedmiotem działu spadku są bowiem tylko aktywa (por. postanowienie SN z dnia 26 stycznia 1972 r. III CRN 477/71 – OSPiKA 1972, nr 9, poz. 174).
Długi spadkowe podlegają rozliczeniu w postępowaniu działowym tylko wówczas kiedy zostały przez spadkobierców spłacone (art. 686 KPC in fine). Generalnie natomiast podział długów spadkowych następuje z mocy samego prawa jako konsekwencja dokonania działu spadku (art. 1034 § 2 KC) i w razie sporu między wierzycielami spadkowymi i spadkobiercami odpowiednie roszczenie powinny być dochodzone w postępowaniu procesowym. Jeżeli wbrew temu w postępowaniu o dział spadku dochodzi do podziału również długów spadkowych to, podobnie jak to ma miejsce w razie umownego działu spadku i ustalenia w tym trybie kto i w jakim zakresie spłaci długi spadkowe, orzeczenie sądu nie ma skutku wobec wierzycieli spadkowych i z punktu widzenia treści art. 1034 § 2 KC jest bezużyteczne.
Inaczej rzecz się ma w przypadku, gdy jeden ze spadkobierców jest równocześnie wierzycielem spadkowym i to wierzycielem jedynym. Nie ma prawnych przeszkód do tego, żeby w takiej sytuacji rozliczenie długu spadkowego nastąpiło w postępowaniu o dział spadku i zostało uwzględnione przez sąd przy ustalaniu wysokości spłaty przyznanej pozostałym spadkobiercom od spadkobiercy – wierzyciela spadkowego. Z istoty swej dział spadku ma ukształtować wszelkie stosunki prawne między spadkobiercami. Jeżeli wierzyciel spadkowy jest równocześnie jednym ze spadkobierców dzielonego spadku, to, choć nie wynika to z art. 686 KPC, należy dopuścić możliwość rozstrzygnięcia w postępowaniu działowym również o stosunkach pomiędzy spadkobiercami w związku z długiem spadkowym. Przemawia za tym nie tylko wzgląd na istotę działu spadku, ale również praktyczna potrzeba zaniechania stwarzania podstaw do mnożenia postępowań sądowych.
Co prawda w umowie o dział spadku spadkobiercy mogą ustalić, kto z nich i w jakim zakresie ma uregulować długi spadkowe, jednakże umowa w tym przedmiocie będzie miała skutek tylko między jej uczestnikami i w żadnej mierze nie rzutuje na odpowiedzialność wobec wierzycieli. Również ewentualne dokonanie podziału pasywów w sądowym orzeczeniu działowym nie wiąże wierzycieli.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
