Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku deklaratywnie ustala krąg spadkobierców a więc osób lub osoby, na które przeszły wszelkie dziedziczne prawa i obowiązki, przysługujące dotychczas spadkodawcy. Stwierdzenie nabycia spadku jest – jak się przyjmuje w literaturze przedmiotu – orzeczeniem sądowym ustalającym istnienie podmiotowego prawa spadkobiercy do spadku. Należy do kategorii sądowych orzeczeń ustalających prawo lub stosunek prawny i realizujących zgodnie z jego ustawową treścią ochronę praw cywilnych. Charakteryzuje się deklaratywnością, prejudycjalnością i prewencyjnością. Realizacja tej funkcji przejawia się w ochronie prawa podmiotowego spadkobiercy do spadku. Sądowe stwierdzenie nabycia spadku chroni bezpieczeństwo obrotu w tym także interesy osób trzecich wchodzących w stosunki prawne ze spadkobiercami. Stwarza ono podstawę domniemania, że wskazana w postanowieniu osoba jest spadkobiercą. Chroni ważność czynności prawnej, przez którą osoba trzecia w dobrej wierze nabyła prawo (lub została zwolniona z obowiązku) od tego, kto został wskazany w postanowieniu stwierdzającym nabycie spadku jako spadkobierca (art. 1025, 1027 i 1028 KC). Stwierdzenie nabycia spadku korzysta z prawomocności formalnej i materialnej, wiąże sądy i inne organy państwowe, mając w innych postępowaniach znaczenie prejudycjalne. Istnienie dwóch prawomocnych postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy stwarza stan patologiczny. Jednakże późniejsze postanowienie godzące – z uwagi na różną jego treść – w stan prawny ukształtowany przez pierwsze z tych postanowień nie może być utrzymane. Przepis art. 679 § 1 KPC, w zdaniu złożonym typu alternatywnego, stanowi, iż dowód na okoliczność, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku nie jest spadkobiercą lub, że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zachowaniem przepisów niniejszego rozdziału.
W art. 679 KPC, regulującym postępowanie o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, zawarte są istotne ograniczenia odnoszące się do uczestników poprzedniego postępowania. Ograniczenia te dotyczą podstawy i terminu do zgłoszenia wniosku. Stosownie bowiem do brzmienia zdania drugiego art. 679 § 1 KPC, uczestnicy postępowania o stwierdzenie nabycia spadku nie mogą opierać żądania zmiany postanowienia na podstawie, którą mogli powołać w tamtym postępowaniu. Następuje prekluzja uprawnienia do zgłaszania twierdzeń i środków dowodowych, które mogły być, a nie zostały zgłoszone w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku. Uczestnik postępowania ograniczony jest także terminem zawitym, gdyż wniosek może zgłosić tylko przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał możność powołania się na podstawę poprzednio dla niego niedostępną. W świetle tego uregulowania oczywistym jest, że uczestnik postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, który zataił istnienie testamentu, nie może wskazywać tego testamentu jako podstawy wniosku o uchylenie lub zmianę postanowienia stwierdzającego nabycie spadku.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
