Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zachowek po śmierci ojczyma i macochy

W prawie polskim obowiązuje zasada swobodnego testowania, co oznacza, iż spadkodawca może uczynić spadkobiercą swojego majątku dowolną osobę, zarówno tę z kręgu spadkobierców ustawowych jak i spoza nich. W przypadku jednak pominięcia przez spadkobiercę osób najbliższych – zstępnych, małżonka i rodziców, które dziedziczyłyby na podstawie ustawy, osobom tym przysługuje roszczenie o zachowek. Zgodnie z art. 991 KC zstępni spadkodawcy mogą domagać się zapłacenia przez spadkobiercę na ich rzecz określonej sumy pieniężnej, wyliczonej zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeśli nie otrzymali należnego im zachowku w postaci darowizny, powołania do spadku lub w postaci zapisu, ani nie zostali wydziedziczeni. Przy czym, jeżeli uprawniony do zachowku w chwili otwarcia spadku był trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony był wówczas małoletni, należy mu się dwie trzecie udziału spadkowego, który by mu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś przypadkach – połowa wartości tego udziału.

Zachowek po śmierci ojczyma i macochy Poznań

Krąg osób uprawnionych do zachowku określa art. 991 § 1 KC, zgodnie z którym uprawnionymi są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Tym samym prawa do zachowku zostały pozbawione osoby, które ustawa nakazuje traktować tak, jakby nie dożyły one chwili otwarcia spadku. Wysokość zachowku określono na połowę wartości udziału, jaki przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, natomiast jeżeli uprawniony do zachowku jest osobą małoletnią albo trwale niezdolną do pracy, wysokość ta wynosi dwie trzecie tego udziału.

Sąd musi ustalić tzw. substrat zachowku. Obowiązujące przepisy nakazują w pierwszej kolejności obliczenie tzw. czystej wartości spadku, którą stanowi różnica między wartością stanu czynnego spadku (aktywów) i wartością stanu biernego (pasywów) z pominięciem długów wynikających z zapisów i poleceń. Podkreślić należy w tym miejscu, iż obliczenie zachowku następuje na podstawie wartości spadku ustalonej wg cen z daty orzekania o zachowku, a według ich stanu z chwili otwarcia spadku (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – zasada prawna – z dnia 26.03.1985 r. III CZP 75/84 OSNC 1985/10/147, uchwała Sądu Najwyższego z 17.05.1985 r. III CZP 69/84 OSNC 1986/3/24).

Do tak wyliczonej czystej wartości spadku dolicza się następnie wartości darowizn oraz zapisów windykacyjnych dokonanych przez spadkodawcę, zgodnie z zasadami art. 993 i 997 KC, przy czym stosownie do art. 994 § 1 KC doliczeniu do spadku nie podlegają drobne darowizny zwyczajowo przyjęte w danych stosunkach (a więc darowizny niewielkiej wartości wręczane z różnych okazji), darowizny dokonane na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku, dokonane przez więcej niż 10 laty licząc wstecz od otwarcia spadku. Tym samym darowizny uczynione na rzecz spadkobierców albo osób uprawnionych do zachowku są doliczone do spadku bez względu na czas ich dokonania.

Zachowek po śmierci ojczyma i macochy Poznań

Wyjaśniał to zresztą Sąd Najwyższy wskazując, że „Przyjęta w art. 994 § 1 KC granica czasowa dotyczy tylko darowizn uczynionych na rzecz osób trzecich, a więc przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku jedynie dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty przed otwarciem spadku darowizn na rzecz osób trzecich. Natomiast darowizny uczynione na rzecz spadkobierców albo uprawnionych do zachowku dolicza się do spadku niezależnie od tego, kiedy zostały dokonane, także wówczas, gdy spadkodawca uczynił darowiznę więcej niż dziesięć lat przed śmiercią.” Art. 995 § 1 KC przesądza natomiast, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachowku. W końcu obliczenie należnego zachowku następuje po wymnożeniu substratu zachowku przez udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Powód – A. K. (1) pozwem wniósł o zasądzenie od M. M. kwoty 150.000 zł tytułem należnego mu zachowku po matce, a jeżeli prawo na to pozwala także po ojczymie. W uzasadnieniu żądania powód wskazał, że jest synem M. F. i od 1974 pasierbem nieżyjącego W. F.. W 2016 r. otrzymał informację, że rodzice przepisali mieszkanie z podwórkiem i przyległy do mieszkania murowany garaż M. M.- przyrodniej siostrze powoda. Z wiedzy powoda wynika, że pozwanej należy się połowa po ojcu i połowa ma matce, natomiast część przypadająca powodowi to 25 %. Powód szacując wartość przepisanego majątku na kwotę 600.000 zł, wskazywał, że należny zachowek po matce wynosi nie mniej niż 150.000 zł.

Zachowek po śmierci ojczyma i macochy

Pozwana M. M. wniosła o oddalenie powództwa w całości, podnosząc iż matka stron M. F., żyje, natomiast ojciec pozwanej W. F. nie był w żaden sposób spokrewniony ani spowinowacony z powodem.

Z brzmienia powyższego przepisu wynika, że ustawodawca przewidział zamknięty krąg osób uprawnionych do zachowku. Dowodem istnienia więzi rodzicielskiej będącej podstawą dziedziczenia jest akt urodzenia, w którym zmarły wymieniony jest jako ojciec danej osoby. Dowodu takiego powód nie przedstawił, nie zaprzeczył też twierdzeniom pozwanej, iż nie został przez W. F. przysposobiony.

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż powód nie jest osobą uprawnioną do uzyskania zachowku po zmarłym mężu jego matki tj. W. F., jako że nie należy do kręgu osób wymienionych w art. 991 § 1 KC Ustawodawca uprawnienie do żądania zachowku przyznał jedynie dzieciom biologicznym i przysposobionym. Skoro powód nie został przysposobiony przez ojczyma to w świetle prawa nie jest jego synem a pasierbem i jako nie należący do kręgu jego ustawowych spadkobierców nie ma żadnych praw do majątku po nim.

Inaczej rzecz ma się, jeżeli chodziło by o zachowek po matce, będącej także matką jego przyrodniej siostry (pozwanej). Jednakże, skoro matka stron żyje, czemu powód również nie zaprzeczył, jak i nie przedstawił stosownego dokumentu, w oparciu o który można by ustalić odmienne, to żądanie zachowku po osobie żyjącej jest pozbawione podstaw prawnych.

Wobec treści pisma powoda, uwzględniając zgromadzony w sprawie materiał Sąd zaniechał przesłuchania powoda, uznając jednocześnie, iż przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron nie było konieczne dla rozpoznania niniejszej sprawy. Powód w sposób jednoznaczny wskazywał, że domaga się zachowku po matce i ojczymie, jednocześnie, co już podnoszono, nie przedstawił pomimo wezwania sądu stosownych dokumentów z których wynikałoby jego uprawnienie do żądania zachowku, nie zakwestionował też, twierdzeń pozwanej iż matka stron żyje, a ojczym go nie przysposobił. Zgodnie zaś z art. 6 KC w zw. z art. 232 KPC regulującym zasadę rozkładu ciężaru dowodowego na gruncie prawa procesowego, ciężar udowodnienia faktów spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. W tym stanie rzeczy na podstawie art. 991 § 1 KC stosowanego a contrario powództwo należało oddalić. Wyrok Sądu Okręgowego – I Wydział Cywilny z dnia 18 stycznia 2018 r. I C 192/17

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu