Poniedziałek - Sobota9.00 - 20.00
ul. Głogowska 47a lok. 1a 60-736 Poznań
Tel.+48696293998
ZapraszamyJeżeli chcesz mieć przewagę problemy powierz najlepszym specjalistom
Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zapłata i wypłata części pieniędzy z mieszkania czy domu zamiast spadku i dziedziczenia

Stosownie do treści art. 922 § 1 KC prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi czwartej kodeksu cywilnego. Podstawą powołania do spadku może być testament, a w razie jego braku ustawa. Dziedziczenie ustawowe bowiem co do całości albo co do części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał nie chce lub nie może być spadkobiercą (art. 926 KC).

W myśl art. 941 KC na wypadek śmierci można rozrządzić majątkiem jedynie przez testament, który zgodnie z art. 942 KC może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. Art. 944 § 1 KC stanowi zaś, że sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Dodatkowo stosownie do art. 945 § 1 pkt 1 KC testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Zapłata i wypłata części pieniędzy z mieszkania czy domu zamiast spadku i dziedziczenia Poznań

Testament należy do czynności prawnych o wysokim stopniu sformalizowania. Musi zostać sporządzony w formie przewidzianej prawem i z zachowaniem wszystkich wymogów ustawowych. Zgodnie z art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może sporządzić taki testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Zgodnie z § 2 przywołanego artykułu, brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeśli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

Zgodnie z art. 958 Kodeksu cywilnego, testament sporządzony z naruszeniem art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego jest nieważny . Jak zauważył Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 kwietnia 1973 r. (III CZP 78/72)3, ten szczególny rygoryzm w zakresie formy rozrządzeń na wypadek śmierci wiąże się, z jednej strony, z ich doniosłością w zakresie praw majątkowych. z drugiej zaś strony z faktem, że o ich ważności i tłumaczeniu decyduje się dopiero po śmierci testatora. Dalej Sąd Najwyższy stwierdza, iż zgodnie z utrwalonym poglądem zachowanie szczególnej formy testamentów ma na celu, po pierwsze, skłonienie spadkodawcy do dojrzałego rozważenia doniosłości kroku, który chce przedsięwziąć, i treści testamentu, który zamierza sporządzić. Po drugie, ułatwienie zbadania, czy spadkodawca miał rzeczywiście wolę testowania, tzn. świadomość, że podjęte przez niego zachowanie się stanowi akt sporządzenia testamentu, i to o danej treści. Po trzecie, ułatwienie dowodu sporządzenia. autentyczności i treści testamentu, a zarazem utrudnienie posłużenia się testamentem sfałszowanym lub uchylonym.

Ustalając treść ostatniej woli spadkodawcy wyrażoną w testamencie, w którym spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie poszczególne przedmioty majątkowe, należy mieć na względzie art. 948 i art. 961 KC We wskazanych przepisach przewidziano dyrektywy interpretacyjne testamentu, przy czym dyrektywa zawarta w art. 948 KC ma charakter ogólny, dyrektywa zaś z art. 961 KC – szczególny. Zgodnie z pierwszym z wymienionych artykułów, testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Jeżeli w oparciu o treść testamentu nie można w sposób jednoznaczny ustalić rzeczywistej woli spadkodawcy, testament obejmuje prawie cały – a tym bardziej cały – spadek, wątpliwości zaś dotyczą zakwalifikowania jako spadkobiercy albo zapisobiercy osoby, na rzecz której dokonano w testamencie rozrządzeń, zastosowanie znajduje reguła wyrażona w art. 961 KC

Dzięki instytucji zapisu zwykłego, zwanego też legatem, unormowanej w art. 968 i n. KC, spadkodawca może zdecydować w testamencie, aby oznaczona osoba otrzymała przysporzenie majątkowe, nie stając się przy tym spadkobiercą. Nabycie określonego przedmiotu majątkowego na mocy zapisu testamentowego nie jest dziedziczeniem, a zapisobierca nie staje się następcą prawnym spadkodawcy. Przy czym w świetle art. 972 w zw. z art. 927 KC zdolność do nabycia zapisu posiadają podmioty, którym przysługuje zdolność do dziedziczenia. Oznacza to, że zdolność do nabycia zapisu jest uwarunkowana zdolnością do dziedziczenia.

Ustanowienie zapisu jest jednym z najważniejszych, obok ustanowienia spadkobiercy, rozrządzeń testamentowych. Pomiędzy tymi dwiema instytucjami zachodzą podobieństwa, ale też bardzo istotne różnice, stąd konieczność ustanowienia reguły interpretacyjnej, pozwalającej odróżnić zapis od powołania na spadkobiercę. Taką regułę interpretacyjną przewiduje art. 961 KC.

W świetle art. 968 KC, zapis zwykły polega na tym, że spadkodawca przez rozrządzenie testamentowe zobowiązuje spadkobiercę ustawowego lub testamentowego albo zapisobiercę (dalszy zapis) do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Wynika z tego, że zapis zwykły może ustanowić tylko spadkodawca i tylko w testamencie; spadkodawca określa w swym oświadczeniu ostatniej woli przedmiot zapisu oraz osobę zapisobiercy. Zapis zwykły może być też, ale tylko w testamencie, przez spadkodawcę odwołany.

Zapłata i wypłata części pieniędzy z mieszkania czy domu zamiast spadku i dziedziczenia Poznań

Zapis testamentowy, co oczywiste, rodzi skutki dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy. Skutki te w przypadku zapisu zwykłego (inaczej niż w przypadku zapisu windykacyjnego) polegają na powstaniu wierzytelności po stronie zapisobiercy, skierowanej przeciwko osobie obciążonej zapisem, czyli przeciwko spadkobiercy ustawowemu lub testamentowemu albo zapisobiercy – w przypadku dalszego zapisu.

Z obligacyjnej natury zapisu zwykłego wynika, że zapisobierca nie nabywa bezpośrednio na podstawie rozrządzenia testatora zapisanych mu przedmiotów majątkowych; może on jedynie żądać od obciążonego zapisem zwykłym jego wykonania w sposób przewidziany w testamencie i w trybie uregulowanym właściwymi przepisami.  Przedmiot zapisu zwykłego (rzecz lub prawo majątkowe) najpierw przechodzi w chwili otwarcia spadku, w drodze dziedziczenia, na spadkobiercę, zaś zapisobierca od momentu otwarcia i ogłoszenia testamentu może dochodzić wykonania zapisu zwykłego.

Zapis zwykły jest długiem spadkowym, a zapisobierca jest wierzycielem spadkobiercy obciążonego zapisem. Skoro nabycie określonego przedmiotu majątkowego na mocy zapisu testamentowego nie jest dziedziczeniem, a zapisobierca nie staje się następcą prawnym spadkodawcy, to również nie odpowiada zapisobierca za długi spadkowe.

Przedmiot zapisu zwykłego określa w testamencie spadkodawca; chodzi o oznaczenie świadczenia majątkowego, którego od osoby obciążonej może się domagać zapisobierca. Zapis zwykły może opiewać np. na przeniesienie własności rzeczy, ustanowienie innych praw rzeczowych, przeniesienie wierzytelności, spełnienie jednorazowo świadczenia pieniężnego itp. Jak stanowi art. 976 KC, w braku odmiennej woli spadkodawcy zapis rzeczy oznaczonej co do tożsamości jest bezskuteczny, jeżeli rzecz zapisana nie należy do spadku w chwili jego otwarcia albo jeżeli spadkodawca był w chwili swej śmierci zobowiązany do zbycia tej rzeczy.

W braku odmiennej woli spadkodawcy zapisobierca może żądać wykonania zapisu zwykłego niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Jednakże zapisobierca obciążony dalszym zapisem może powstrzymać się z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobiercę (art. 970 KC). Wynika z tego, że spadkodawca może w testamencie sam określić termin wykonania zapisu zwykłego, a jeżeli tego nie uczynił, to uprawniony zapisobierca może żądać wykonania zapisu niezwłocznie po tym, gdy nastąpi otwarcie i ogłoszenie testamentu. Wyrażenie „wykonanie zapisu zwykłego niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu” − w tym wypadku musi oznaczać konieczność dania zobowiązanemu spadkobiercy czasu potrzebnego na przygotowanie świadczenia będącego przedmiotem zapisu. Uwzględnić trzeba w tym zakresie realia konkretnego przypadku.  Zapisobierca może wystąpić na drogę sądową, w celu wyegzekwowania należnego mu, zgodnie z wolą testatora, świadczenia będącego przedmiotem zapisu zwykłego.

Zapłata i wypłata części pieniędzy z mieszkania czy domu zamiast spadku i dziedziczenia Poznań

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

W omawianej sprawie spadkodawca w testamencie z dnia 8 sierpnia 2011 roku, zobowiązał powołanego do spadku W. K. do wypłacenia na rzecz: wnuka spadkodawcy L. K., syna A. i H. urodzonego (…) w T. oraz wnuczki spadkodawcy M. K. (1) (obecnie Z.), córki P. i H., urodzonej (…) w T., kwoty stanowiącej równowartość 1/3 części wchodzącego w skład spadku lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (…), położonego w T. przy ul. (…) w terminie 2 lat od daty otwarcia spadku. Przedmiotowy zapis budzi wątpliwości, w zakresie wskazania czy wolą spadkodawcy było wypłacenie dwójce zapisobierców łącznie 1/3 wartości mieszkania czy po 1/3 równowartości mieszkania na rzecz każdego z nich. Zgodnie z art. 948 § 1 i 2 KC testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść. W ocenie Sądu Okręgowego interpretacja zapisu zawartego w testamencie wskazuje, iż wolą spadkodawcy było dokonanie zapisu na rzecz wskazanych zapisobierców po 1/3 części równowartości wchodzącego w skład spadku mieszkania. Wskazać należy, iż K. K. miał troje wnucząt – spadkobiercę W. K. i zapisobierców L. K. i M. Z. (1). Jak wynika z zeznań świadków intencją spadkodawcy zawsze było równe obdarowanie swoich wnuków na wypadek śmierci.

Po drugie wskazać należy, iż brak w zapisie testamentowym wskazania „po 1/3” w miejscu „1/3” części równowartości mieszkania stanowi przeoczenie Notariusza sporządzającego testament. Nie budzi wątpliwości, iż notariusze przy sporządzaniu testamentu starają się możliwe najdokładniej i najprecyzyjniej odwzorować wolę spadkodawcy. Zapisy zawarte w aktach notarialnych są precyzyjne i stanowcze, szczególnie tam gdzie jest to istotne z punktu widzenia ewentualnych rozliczeń między stronami wskazanymi w treści aktu notarialnego. Trudno zatem przyjąć aby notariusz sporządzająca testament i wskazując, jak chce tego pełnomocnik pozwanego, nie wskazała w jakich częściach każdy z zapisobierców były upoważniony do żądania wypłaty mu części wartości mieszkania. Gdyby wolą spadkodawcy było obdarowanie zapisobierców tylko równowartością 1/3 części mieszkania, to niewątpliwie w akcie notarialnym znalazłby się zapis informujący, iż zapisobiercy mają prawo do określonych części tej kwoty (czyli wskazano by, że mają prawo do równowartości 1/6 części mieszkania, lub przysługuje im powyższa kwota w innych częściach). Brak takich zapisów wydaje się potwierdzać, iż wolą spadkodawcy było obdarowanie przez zapis i powołanie do dziedziczenia swoich wnuków w częściach równych. Jak wynika z treści sporządzonej opinii wartość przedmiotowego lokalu wynosi 216.600 zł. Oznacza to, iż 1/3 wartości lokalu wynosi 72.200 zł. Wyrok Sądu Okręgowego – I Wydział Cywilny z dnia 22 listopada 2021 r. I C 863/20

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu