Twoja sprawa z zakresu prawa spadkowego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zmiana wyroku i postanowienia Sądu, gdy podrobiono, sfałszowano czy przerobiono testamentu zmarłego spadkodawcy

Podstawę prawną żądania zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku stanowi przepis art. 679 KPC, zgodnie z którym: § 1. Dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku, z zastosowaniem przepisów niniejszego rozdziału. Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycia spadku, gdy żądanie opiera się na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność; § 2. Wniosek o wszczęcie takiego postępowania może zgłosić każdy zainteresowany; § 3. W razie przeprowadzenia dowodu, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba, niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd spadku zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym; § 4. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio do zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia.

Spadkobierca osoby, która była uczestnikiem postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku, może żądać zmiany wydanego w tym postępowaniu postanowienia, o ile wskaże podstawę uzasadniającą zmianę oraz wykaże, że podstawa nie mogła być podniesiona w czasie postępowania, a ponadto złoży wniosek w ciągu roku od chwili, gdy podniesienie tej podstawy stało się możliwe. Ograniczenie przewidziane w art. 679 § 1 zd. 2 KPC dotyczy więc także spadkobiercy – uczestnika postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. (tak SN np. w postanowieniu z dnia 26 stycznia 2001 roku, sygn. akt II CKN 784/00, opubl. w OSNC z 2001 roku, nr 7-8, poz. 118). Tym samym M. Ś. (1), z domu O. jest osobą legitymowaną do wszczęcia postępowania na podstawie art. 679 KPC. Spadkobierca uczestnika postępowania o stwierdzenie nabycia spadku jest więc odnośnie do spełnienia przesłanek dopuszczalności żądania uchylenia bądź zmiany stwierdzenia nabycia spadku traktowany jak sam uczestnik postępowania. Spadkobiercy w odniesieniu do praw i obowiązków wchodzących w skład spadku znajdują się bowiem w takiej samej sytuacji w zakresie postępowania jak spadkodawca i mogą wykorzystywać tylko te środki, które mógłby wykorzystać spadkodawca.

Zmiana wyroku i postanowienia Sądu, gdy podrobiono, sfałszowano czy przerobiono testamentu zmarłego spadkodawcy Warszawa Poznań

Złożenie przez uprawnionego wniosku o stwierdzenie nabycia spadku w prawie polskim musi prowadzić do wydania postanowienia stwierdzającego porządek spadkobrania. Identycznie jest na tle szczególnego trybu postępowania uregulowanego w art. 679 KPC. Także bowiem w tym postępowaniu, uchylenie lub zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku muszą być połączone z pozytywnym rozstrzygnięciem dotyczącym tego, komu spadek przypada. W postanowieniu o zmianie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku sąd szczegółowo określa zakres zmiany tego postanowienia tak co do spadkobierców, na których rzecz następuje stwierdzenie nabycia spadku, jak i co do wysokości przysługujących im udziałów w spadku. Prawomocne postanowienie, wydane w trybie art. 679 KPC, powoduje te same skutki, co postanowienie stwierdzające nabycie spadku zgodnie z art. 677 KPC.

W myśl art. 670 KPC, Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkobierca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. Zasady te stosuje się do wszystkich pozostawionych przez zmarłego testamentów.

Prawo polskie przewiduje dwa źródła powołania do spadku: ustawę i testament (art. 926 § 1 KPC), przy czym, pomimo, iż powołany przepis w takiej kolejności wymienia źródła powołania, całokształt regulacji kodeksu wskazuje, iż bezwzględne pierwszeństwo ma dziedziczenie testamentowe. Oznacza to, że dziedziczenie ustawowe co do całości lub części spadku następuje wtedy (i tylko wtedy) gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą (art. 926 § 2 KPC).

Art. 270 kodeksu karnego

§ 1. Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa.

§ 2a. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Przypomnijmy, że przepis sankcjonujący fałsz materialny dokumentu chroni publiczne zaufanie i wiarę w autentyczność formalną dokumentów, pewność obrotu, wiarygodność dokumentów, a w następstwie pewność obrotu, Podnosi się, iż art. 270 § 1 KK, w zakresie podrobienia lub przerobienia dokumentu w celu użycia go jako autentycznego, chroni kilka dóbr prawnych, które są ze sobą ściśle powiązane. W pierwszej kolejności należy wskazać na wiarygodność dokumentu. Pojęcie to obejmuje zarówno autentyczność, jak i prawdziwość treści dokumentu. W odniesieniu do fałszu materialnego dokumentu dobrem chronionym jest wiarygodność dokumentu w sensie jego autentyczności (oryginalności). Wiarygodność dokumentów, co oczywiste, jest jednym z warunków prawidłowego obrotu prawnego, a zatem art. 270 § 1 KK chroni także pośrednio pewność obrotu prawnego. Pośrednio, dlatego że dopiero użycie podrobionego lub przerobionego dokumentu narusza pewność obrotu. Wiarygodność dokumentu jest ściśle związana z jego znaczeniem dowodowym. Dokument bowiem zgodnie z art. 115 § 14 KK stanowi dowód łączącego się z nim uprawnienia albo ze względu na swoją treść jest dowodem prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Dobro chronione przez art. 270 § 1 KK można zatem określić także jako znaczenie dowodowe dokumentu (por. bliżej J.Piórkowska – Flieger, Fałsz dokumentu w polskim prawie karnym, Zakamycze 2004, Rozdział VI, Fałsz materialny dokumentu – Przedmiot ochrony, str. 269 i n.).

Zmiana wyroku i postanowienia Sądu, gdy podrobiono, sfałszowano czy przerobiono testamentu zmarłego spadkodawcy Warszawa Poznań

Istota podrobienia dokumentu polega na takim działaniu sprawcy, które powoduje, że z danym przedmiotem lub innym zapisanym nośnikiem informacji związane jest określone prawo albo, iż ze względu na zawartą w nim treść stanowi on dowód prawa, stosunku prawnego bądź okoliczności mającej znaczenie prawne. Sprawca może sporządzić taki dokument w całości albo uzupełnić dany przedmiot lub inny nośnik o taki element bądź elementy, które powodują, że z danym przedmiotem albo innym zapisanym nośnikiem informacji wiąże się określone prawo lub ich treść ma znaczenie prawne. Wprowadzony przez sprawcę element lub elementy przesądzają o tym, że konkretnemu przedmiotowi albo innemu zapisanemu nośnikowi informacji nadawany jest pozór autentycznego dokumentu. Takim elementem może być określony tekst, podpis, pieczątka. Możliwe jest więc podrobienie dokumentu np. przez napisanie całego tekstu dokumentu lub przez uzupełnienie zapisu treści o dodatkowy fragment. Istotne jest, ażeby działanie sprawcy nadało danemu przedmiotowi lub innemu zapisanemu nośnikowi informacji pozór autentycznego dokumentu” (J. Piórkowska-Flieger:

Fałsz dokumentu w polskim prawie karnym, Kraków 2004, s. 274). Zdaniem S. Lelentala podrobieniem dokumentu jest sporządzenie całego dokumentu albo jego części i tym samym wywołanie wrażenia, że pochodzi on od osoby lub instytucji, w imieniu której został sporządzony. Podrobienie ma miejsce wówczas, gdy sprawca podrobi cały tekst pisemny wraz z podpisem, a także gdy podrobi sam podpis (S. Lelental w: O. Górniok, S. Lelental, H. Popławski: Prawo karne. Cz. szczególna, Gdańsk 1977, s. 188). Analogicznie o podrobieniu dokumentu przez podpisanie go cudzym nazwiskiem piszą J. Bafia w: J. Bafia, K. Mioduski, M. Siewierski: Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1977, s. 696; O. Górniok w: O. Górniok, S. Hoc, M. Kalitowski, S. M. Przyjemski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek: Kodeks karny. Komentarz, Gdańsk 2002/2003, s. 1149; W. Makowski: Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1937, s. 560; A. Marek: Prawo karne, Warszawa 2000, s. 69; L. Peiper: Komentarz do Kodeksu karnego, Kraków 1936, s. 395; W. Wróbel w: G. Bogdan, K. Buchała, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, J. Majewski, M. Radzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll: Kodeks karny. Komentarz, Kraków 1999, t. II, s. 1030. Równocześnie komentatorzy podkreślają, że jest obojętne, czy osoba, której podpis podrobiono istnieje w rzeczywistości, czy też nie istnieje.

Sąd Najwyższy wywiódł przykładowo: dokument jest podrobiony wówczas, gdy nie pochodzi od tej osoby, w której imieniu został sporządzony. Podpisanie innej osoby jej nazwiskiem na dokumencie mającym znaczenie prawne, nawet za zgodą tej osoby, stanowi przestępstwo z art. 265 – obecnie 270 § 1 KK (wyrok z dnia 25 października 1979 r., II KR 10/79, OSNPG 1980 nr 11, poz. 127); dokument jest podrobiony wówczas, gdy nie pochodzi od tej osoby, w imieniu której został sporządzony (wyrok z dnia 27 listopada 2000 r., III KKN 233/98, Legalis); dokument może powstać poprzez wypełnienie przez jedną osobę gotowego druku oraz potwierdzenie zwartych w nim treści złożeniem podpisu przez drugą osobę i tylko działania osoby podpisującej dokument mogą doprowadzić do nadania mu treści niezgodnej z rzeczywistym stanem rzeczy. Nieuznanie tak powstających dokumentów za podrobione oznaczałoby, że zachowują one walor pełnowartościowego dowodu prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne, choć ich treść nie odpowiada temu, co miały stwierdzić te dokumenty (wyrok z dnia 11 marca 2004 r., III KK 336/03, LEX nr 109458); działanie sprawcy w sposób oczywisty wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w art. 270 § 1 KK w formie podrobienia dokumentu, a więc nadania pozoru, że zawarta w nim treść o znaczeniu prawnym, w omawianym wypadku podpis, pochodzi od osoby, która rzekomo go złożyła i poświadczyła, że ona właśnie a nie inna uczestniczyła w czynnościach procesowych (wyrok z dnia 9 lutego 2004 r., V KK 194/03, OSNKW 2004, z. 4, poz. 42).

Jak wskazuje się w literaturze karnistycznej, podrobienie dokumentu (testament stanowi dokument w rozumieniu art. 115 § 14 KK) polega na każdym działaniu, które powoduje, że z danym przedmiotem lub innym zapisanym nośnikiem informacji związane jest (pozornie) określone prawo, albo że ze względu na zawartą w nim treść stanowi on (pozornie) dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Zabronione zachowanie może polegać na sporządzeniu dokumentu w całości albo uzupełnieniu przedmiotu lub innego nośnika informacji o taki element bądź elementy, które sprawiają, że z danym przedmiotem lub innym zapisanym nośnikiem informacji wiąże się określone prawo albo ich treść ma znaczenie prawne. W pierwszym przypadku wszystkie elementy dokumentu pochodzą od sprawcy, w drugim tylko niektóre. Sprawca podrobienia dokumentu może więc sporządzić cały tekst dokumentu lub jego fragment. Istotne jest, że jego działanie nadaje określonemu przedmiotowi lub innemu zapisanemu nośnikowi informacji pozór autentycznego dokumentu (tak. L . Gardocki [red.] – System Prawa Karnego, tom VIII, Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, Wyd.CH Beck, Warszawa 2013, wersja elektroniczna legalis, komentarz do art. 270 KK, nb 56, dostęp na dzień sporządzania uzasadnienia).

Nadto podkreśla się, że dla bytu przestępstwa z art. 270 § 1 KK zupełnie obojętne jest to, czy osoba, której podpis podrobiono na dokumencie, wiedziała o tym lub wyraziła na to zgodę, czy też nie. Dokument jest bowiem podrobiony wówczas, gdy nie pochodzi od osoby, w której imieniu został sporządzony. Podpisanie innej osoby jej nazwiskiem na dokumencie mającym znaczenie prawne, nawet za zgodą tej osoby, stanowi przestępstwo z art. 270 KK. Dla bytu tego przestępstwa jest przy tym obojętne, czy ktoś poniósł przez to szkodę, czy też nie (tak SA w Łodzi w Wyroku z dnia 4 grudnia 2014 roku, sygn. II AKa 273/14, legalis 1195387).

Zmiana wyroku i postanowienia Sądu, gdy podrobiono, sfałszowano czy przerobiono testamentu zmarłego spadkodawcy Warszawa Poznań

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

M. Ś. (1) wystąpiła z wnioskiem o zmianę postanowienia Sądu Rejonowego stwierdzającego nabycie spadku po Grzegorzu O. przez E. S. (1) na podstawie testamentu, przez stwierdzenie, że spadek po G. O. na podstawie ustawy nabyli: M. Ś. (1), Ł. O., M. O. (2) i M. O. (3) po 1/16 części każde z nich, M. O. (1), A. O. (2) i A. O. (1) po 1/12 części każde z nich oraz W. O. i E. S. (1) po 1/4 każde z nich.

M. Ś. (2) przywołała bowiem prawomocny skazujący wyrok sądu karnego, wydany przez Sąd Rejonowy którym E. S. (1) uznana została za winną zarzucanego jej czynu, tj. tego że dniu (…) roku w Ł. w Sądzie Rejonowym w postępowaniu spadkowym będąc wnioskodawcą przedłożyła w celu użycia za autentyczny uprzednio podrobiony dokument w postaci testamentu z dnia (…) roku podpisanym imieniem i nazwiskiem G. O.. Powyższy czyn E. S. (1) zakwalifikowany został z prawno-karnego punktu widzenia jako przestępstwo z art. 270 § 1 KK.

Jest to tzw. fałsz materialny. Zgodnie z art. 270 § 1 KK, kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Na gruncie niniejszej sprawy, w świetle znamion strony przedmiotowej czynu, za który skazana została E. S. (1), kluczowe znaczenie ma okoliczność, iż Sąd karny przesądził, że przedłożyła ona w celu użycia za autentyczny uprzednio podrobiony dokument w postaci testamentu z dnia (…) roku podpisanego imieniem i nazwiskiem G. O..

Sąd karny przesądził, iż doszło do podrobienia dokumentu w postaci testamentu z dnia (…) roku podpisanego imieniem i nazwiskiem G. O., w oparciu o które E. S. (1) wywodziła swoje prawa do spadku po G. O. jako jego jedyna spadkobierczyni testamentowa. Jak ustalono w toku postępowania karnego, pismo dotychczas traktowane jako testament zostało sporządzone i podpisane przez M. O. (1). Tym samym, dokument ten, jako niepochodzący od spadkodawcy, nie stanowi testamentu w rozumieniu przepisów prawa spadkowego, a w szczególności art. 949 § 1 KC.

M. Ś. (1) występując z wnioskiem o zmianę prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po G. O. oparła żądanie, na podstawie, której nie mogła powołać w tym postępowaniu. Podstawą tą było zakwestionowanie testamentu z dnia (…) roku w oparciu o dowody i ustalenia poczynione w toku postępowania karnego prowadzonego przeciwko M. O. (1) i E. S. (1).

Zmiana wyroku i postanowienia Sądu, gdy podrobiono, sfałszowano czy przerobiono testamentu zmarłego spadkodawcy

Generalnie Sąd zwrócił uwagę, iż pełnomocnik uczestniczki wiąże początek biegu rocznego terminu, wskazanego w przepisie art. 679 § 1 zdanie 2 KPC, na złożenie wniosku o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, z momentem powzięcia przez M. Ś. (1) wiedzy o tym, że w rozmowie z jej kuzynką M. O. (1) przyznał się K. J., że to on napisał w całości testament G. O.. Rozmowa ta istotnie miała miejsce już w kwietniu, co wnioskodawczyni przyznała w swoich zeznaniach. W ocenie Sądu wykładnia taka jest nieuprawniona, jako nieznajdująca oparcia w treści przepisu art. 679 § 1 zdanie 2 KPC. Przepis ten bowiem wskazuje, że za początek biegu tego terminu należy uznać moment, w którym uczestnik uzyskał możność powołania podstawy, której nie mógł powołać w tamtym postępowaniu. (…) ta w ocenie Sądu aktualizuje się nie, jak twierdzi uczestniczka, już w momencie powzięcia jakiejkolwiek wiedzy o domniemanej podstawie, lecz po takim jej zweryfikowaniu, że powołanie jej stało się możliwe. Wnioskodawczyni powołuje okoliczności, które wskazują na to, że stanowiący podstawę kwestionowanego przez nią postanowienia testament został podrobiony. Kwestia ta została przesądzona dopiero prawomocnym wyrokiem karnym, który w stosunku do E. S. (1) uprawomocnił się z dniem 5 lipca. Wcześniej było to jedynie niezweryfikowane subiektywne przypuszczenie M. Ś. (1). Wiedzę o tym, że taki fakt miał miejsce M. Ś. (1) uzyskała dopiero po zakończeniu postępowania karnego w sprawie. Ten więc dopiero moment otwiera bieg terminu do złożenia wniosku o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Tym samym złożenie przez M. Ś. (1) wniosku o zmianę prawomocnego postanowienia z dnia 21 listopada, wydanego w sprawie o stwierdzeniu nabycia spadku po G. O. w dniu 5 stycznia nastąpiło w czasie biegu rocznego terminu, określonego w przepisie art. 679 § 1 zdanie 2 KPC.

Poczynione w niniejszej sprawie ustalenia wskazują, że spadkodawca G. O. nie pozostawił testamentu. Pismo, w oparciu o które E. S. (1) w postępowaniu prowadzonym przed tut. Sądem w sprawie uzyskała status wyłącznej spadkobierczyni testamentowej po G. O., okazało się dokumentem podrobionym. Sporządził je i podpisał M. O. (1), co zostało wiążąco przesądzone wyrokiem z dnia 23 listopada, zapadłym w sprawie karnej prowadzonej przed tut. Sądem. Pismo to nie stanowi testamentu holograficznego w rozumieniu przepisu art. 949 § 1 KC. Postępowanie nie wykazało też, aby spadkodawca pozostawił ważny testament.

W takiej sytuacji dziedziczenie spadku po G. O. odbywa się na podstawie porządku przewidzianego w przepisach ustawy. Nie budzi wątpliwości, że G. O. nie miał dzieci, a zmarł będąc w stanie wolnym. Jego oboje rodzice zmarli przed nim. W chwili śmierci żyło czworo jego rodzeństwa: P. O., E. S. (2) z domu O., W. O. i K. O..

Zmiana wyroku i postanowienia Sądu, gdy podrobiono, sfałszowano czy przerobiono testamentu zmarłego spadkodawcy

Należało na podstawie art. 679 § 1 KPC zmienić prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w ten sposób, że stwierdzić, iż spadek po G. O., synu J. i C., zmarłym dnia (…) roku w Ł., ostatnio stale zamieszkałym w Ł. na podstawie ustawy nabyło rodzeństwo: P. O., E. S. (2) z domu O., W. O. i K. O. po 1/4 części każde z nich. O powyższym Sąd orzekł jak w punkcie 1. sentencji postanowienia z dnia 6 lipca. Postanowienie Sądu Rejonowego – III Wydział Cywilny z dnia 6 lipca 2017 r. III Ns 36/17

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa spadkowego w Polsce. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach spadkowych. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Spadkowego w Poznaniu