Instytucja zachowku jest odstępstwem od zasady swobody rozporządzania majątkiem na wypadek śmierci. Służy ona ochronie interesów osób najbliższych spadkodawcy przez zapewnienie im określonego minimalnego poziomu korzyści ze spadku, bez względu na wolę spadkodawcy. Wyjątek ten nawiązuje do typowo silnej więzi między członkami rodziny i związanej z nią wzajemnej solidarności; w przypadku małżonka oraz zstępnych jest uzasadniony m.in. przez wzgląd na konstytucyjny nakaz ochrony rodzicielstwa i małżeństwa (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lipca 2013 r., P 56/11, OTK-A 2013, nr 6, poz. 85).
Spadkodawca może samodzielnie zdecydować o tym, czy minimalną określoną w ustawie korzyść ze spadku zapewnić uprawnionemu do zachowku przez powołanie do spadku, zapis lub darowiznę. Jeżeli jednak uprawniony do zachowku korzyści tej nie otrzyma, przysługuje mu roszczenie o zapłatę sumy potrzebnej do pokrycia lub uzupełnienia zachowku. Roszczenie to kieruje się w pierwszej kolejności przeciwko spadkobiercom (art. 991 § 2 KC). Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobierców, może wystąpić z roszczeniem przeciwko zapisobiercom windykacyjnym (art. 9991 § 1 KC), a jeżeli uzyskanie zachowku nie jest możliwe od spadkobierców ani zapisobierców windykacyjnych – przeciwko osobom, które otrzymały od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku (art. 1000 § 1 KC).
W celu obliczenia zachowku konieczne jest ustalenie tzw. substratu zachowku. Jego zasadniczym elementem jest czysta wartość spadku. Zgodnie z art. 993 KC do wartości tej podlegają doliczeniu darowizny i zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Operacja ta ma rachunkowy charakter i nie prowadzi do realnego zwrotu przedmiotu zapisu lub darowizny. W powiązaniu z art. 1000 § 1 KC obdarowani mogą jednak na skutek dokonanego zaliczenia stać się odpowiedzialnymi za zapłatę lub uzupełnienie zachowku. Obdarowany może zwolnić się od tej odpowiedzialności przez wydanie przedmiotu darowizny (art. 1000 § 3 KC).
Rozwiązanie to ma na celu zapobieganie sytuacji, w której osoby najbliższe, uprawnione do zachowku, utraciłyby de facto tę ochronę lub ochrona ta zostałaby umniejszona na skutek dokonanych przez spadkodawcę za życia darowizn obniżających wartość stanu czynnego spadku. Nie ogranicza ono swobody dysponowania majątkiem za życia spadkodawcy, pozwala jednak uprawnionemu do zachowku, pod określonymi warunkami, zaspokoić swoje roszczenie o zachowek lub jego uzupełnienie z majątku obdarowanego. Dotyczy to także takiej sytuacji, w której spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku jest zarazem powołanym do spadku z ustawy, a obdarowany jest również uprawniony do zachowku. Obdarowany, uprawniony do zachowku, ponosi jednak odpowiedzialność wobec innych uprawnionych tylko w zakresie nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1964 r., I CR 691/63, OSNCP 1965, nr 9, poz. 143, z dnia 13 lutego 2004 r., II CK 444/02, i z dnia 30 stycznia 2008 r., III CSK 255/07, OSNC 2009, nr 3, poz. 47).
Nakaz doliczania darowizn do substratu zachowku, jakkolwiek co do zasady nieograniczony przedmiotem darowizny, czasem jej dokonania i przynależnością obdarowanego do określonego kręgu osób, nie ma jednak bezwzględnego charakteru. Na podstawie art. 994 § 1 KC doliczeniu do substratu zachowku nie podlegają m.in. drobne darowizny, przyjęte zwyczajowo w danych stosunkach, a także darowizny dokonane dawniej niż dziesięć lat, licząc wstecz od otwarcia spadku, na rzecz osób niebędących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku. A contrario, uwzględnieniu przy obliczaniu zachowku wymagają darowizny dokonane na rzecz spadkobierców i uprawnionych do zachowku, bez względu na to, kiedy zostały dokonane. Darowizny dokonane w kręgu spadkobierców i uprawnionych do zachowku ustawodawca traktuje zatem w sposób szczególny, wychodząc z założenia, że ich wartość w każdym przypadku powinna stanowić podstawę do obliczenia zachowku, a w konsekwencji ewentualnego wyrównania między uprawnionymi. W przypadku darowizn dokonanych przez spadkodawcę na rzecz innych osób uwzględnieniu podlegają jedynie darowizny dokonane we „wrażliwym” okresie, za który uznano dziesięć lat wstecz, licząc od otwarcia spadku.
Zgodnie z art. 1000 § 1 KC osoba, która otrzymała od spadkobiercy darowiznę, jest obowiązana do zaspokojenia, w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny, roszczenia o zachowek albo o uzupełnienie zachowku. Jakkolwiek w przepisie tym mowa jest o osobie obdarowanej, nie powinno budzić wątpliwości, że obowiązek zaspokojenia tego roszczenia może obciążać również następców prawnych obdarowanego. Spoczywający na obdarowanym obowiązek ma majątkowy i pieniężny charakter, brak jest przy tym przekonujących argumentów, aby przyjąć, że jest on ściśle związany z jego osobą (art. 922 § 2 KC). Jego uzasadnieniem jest określone przysporzenie majątkowe pochodzące od spadkodawcy, z którego potencjalnie mogą korzystać również jego następcy prawni. Realizacja obowiązku, o którym mowa, nie zależy ponadto od osobistych przymiotów dłużnika ani nie wiąże się ze szczególnym stosunkiem zaufania między uprawnionym do zachowku a obdarowanym. Wreszcie, skoro roszczenie o zachowek z natury swej jest zbywalne (por. uchwałę z dnia 13 lutego 1975 r., III CZP 91/74, OSNCP 1976, nr 1, poz. 6) i – jakkolwiek z ograniczeniami – podlega dziedziczeniu, to konsekwentnie uznać należało możliwość przejścia na następców prawnych pod tytułem ogólnym również odpowiadającego mu obowiązku obdarowanego.
Rozważany obowiązek spoczywa na spadkobiercach obdarowanego także wówczas, gdy obdarowany zmarł przed otwarciem spadku po darczyńcy. Racją jest, że roszczenie o zachowek, a konsekwentnie również roszczenie o uzupełnienie zachowku, powstają z chwilą otwarcia spadku (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1948 r., Wa.C 219/48, Państwo i Prawo 1949, nr 11, s. 126). Przed śmiercią spadkodawcy prawo do zachowku ma jedynie potencjalny charakter w tym sensie, że jego powstanie i wielkość są niepewne; w okresie tym uprawniony nie dysponuje również wypływającym z prawa do zachowku skonkretyzowanym roszczeniem o zachowek. W skład spadku mogą jednak wchodzić nie tylko prawa i obowiązki majątkowe, lecz również związane z nimi sytuacje prawne, których pewne elementy powstały przed otwarciem spadku, pozostałe zaś – zamykające stan faktyczny stanowiący źródło określonego uprawnienia lub obowiązku – powstają dopiero po otwarciu spadku (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1970 r., III CZP 112/69, OSNCP 1971, nr 1, poz. 1).
W takich przypadkach skutek prawny, z którym związane jest zamknięcie stanu faktycznego, wpływający na zwiększenie lub zmniejszenie majątku spadkodawcy, odnosi się do spadkobiercy, tak, jakby cały stan faktyczny ziścił się wobec spadkodawcy przed otwarciem spadku. Wskazać można w tej mierze możliwość powołania się na wady oświadczenia woli wobec następców prawnych osoby, której oświadczenie zostało złożone, możliwość powołania się na zarzut przedawnienia wobec spadkobiercy, gdy bieg przedawnienia rozpoczął się wobec spadkodawcy lub możliwość przyjęcia oferty przez spadkobierców osoby, do której została skierowana (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2003 r., V CKN 1614/00). Co istotne z punktu widzenia przedmiotu sprawy, dotyczy to również akceptowanej w piśmiennictwie możliwości żądania uznania za bezskuteczną czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela wobec spadkobiercy osoby trzeciej (art. 527 KC), funkcjonalnie analogicznych instrumentów właściwych prawu upadłościowemu (art. 127 i n. PrUpad), a także przejścia na następców prawnych obdarowanego obowiązku dostarczania darczyńcy środków utrzymania (art. 897 KC), także wówczas, gdy stan niedostatku nastąpił po śmierci obdarowanego.
Sytuacja, w której obdarowany, gdyby dożył otwarcia spadku, byłby obowiązany do zapłaty zachowku, a wstępujący w jego miejsce spadkobiercy są od tego obowiązku zwolnieni, zatrzymując całość darowanej korzyści z uszczerbkiem dla uprawnionego do zachowku, byłaby także trudna do pogodzenia z celowościowymi podstawami zachowku. Instytucja ta, bez skutecznych instrumentów pozwalających uprawnionemu sięgnąć do majątku osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę, zwłaszcza, jeżeli wyczerpuje ona całość lub większą część spadku, byłaby w znikomym stopniu efektywna. Dlatego też prawodawca przyznał uprawnionemu do zachowku silniejszą pozycję w zestawieniu z obdarowanym, umożliwiając pośrednie podważenie skutków dokonanej darowizny i doprowadzenie do stosownego wyrównania. Skuteczność tego rozwiązania nie powinna zależeć od przypadkowej kwestii, jaką jest to, czy obdarowany zmarł przed, czy po otwarciu spadku po darczyńcy.
Zgodnie z art. 5 KC, nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Powołany przepis ma charakter wyjątkowy i powinien być stosowany ze szczególną ostrożnością. Domniemywa się, że korzystający ze swego prawa podmiotowego czyni to zgodnie z zasadami współżycia społecznego oraz społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. W konsekwencji, ciężar dowodu istnienia okoliczności faktycznych uzasadniających ten zarzut spoczywa na tym, kto ten zarzut podnosi.
W uchwale z dnia 19 maja 1981 roku, sygn. akt III CZP 18/81 i w wyroku z dnia 07 kwietnia 2004 roku, sygn. akt IV CK 215/03 Sąd Najwyższy dopuścił, w wyjątkowych wypadkach obniżenie należności z tytułu zachowku na podstawie art. 5 KC, przy uwzględnieniu klauzuli zasad współżycia społecznego.
W wyroku z dnia 07 kwietnia 2004 roku (sygn. akt IV CK 215/03) wyjaśniono, iż „Wskazana sprzeczność z zasadami współżycia zachodziłaby wówczas, gdyby w świetle reguł lub wartości moralnych powszechnie społecznie akceptowanych żądanie zapłaty należności z tytułu zachowku musiało być ocenione negatywnie. Dokonując osądu roszczenia o zachowek w tym aspekcie trzeba przy tym mieć na uwadze, że prawa uprawnionego do zachowku przysługujące mu ze względu na szczególny, bardzo bliski stosunek rodzinny, istniejący między nim, a spadkodawcą służą urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma względem swoich najbliższych oraz realizacji zasady, iż nikt nie może na wypadek swojej śmierci rozporządzić swoim majątkiem zupełnie dobrowolnie, z pominięciem swoich najbliższych. Względy te nakazują szczególną ostrożność przy podejmowaniu oceny nadużycia prawa żądania zapłaty sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości zachowku, która nie może opierać się jedynie na ogólnym odwołaniu się do klauzuli generalnej zasad współżycia”.
Ponadto, w powyższym wyroku Sąd Najwyższy wywiódł, iż pozwany, który uzyskał w drodze spadkobrania, korzyść majątkową w postaci lokalu, nie może skutecznie podważać prawa powoda, z odwołaniem się do klauzuli zasad współżycia społecznego. Natomiast, w uchwale z dnia 19 maja 1981 roku (sygn. akt III CZP 18/81) w sytuacji, gdy głównym składnikiem spadku jest lokal służący zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, Sąd Najwyższy uznał, że nie można co do zasady wyłączyć przyjęcia, iż w konkretnych okolicznościach żądanie zapłaty pełnej należności byłoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 5 KC).
Jednocześnie, w doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że art. 5 KC nie może prowadzić do trwałego pozbawienia uprawnionego roszczenia o zachowek ani zmniejszenia zakresu odpowiedzialności spadkobierców (tak między innymi P. K. „Zachowek w polskim prawie cywilnym.” 2012 rok).
Wbrew pozorom powyższe orzeczenia nie są sprzeczne – dowodzą, iż ocenie podlega całokształt okoliczności faktycznych w danej sprawie. Analiza możliwości zastosowania art. 5 KC winna zostać poprzedzona uwagą, iż instytucja zachowku służy ochronie spadkobierców ustawowych przed pozbawieniem ich należnego spadku, samowolnym rozporządzeniem nim.
Względy etyczne nakazują szczególną ostrożność przy podejmowaniu oceny o nadużyciu prawa żądania zapłaty sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości zachowku, która nie może opierać się jedynie na ogólnym odwołaniu się do klauzuli generalnej zasad współżycia. Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego zachodzi tylko wówczas, gdy w świetle reguł lub wartości moralnych powszechnie społecznie akceptowanych żądanie zapłaty należności z tytułu zachowku musiało być ocenione negatywnie. Z uwagi na charakter zachowku pozbawienie go na podstawie art. 5 KC musi zatem sankcjonować wyłącznie rażące przypadki nadużycia tego prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2004 roku, IV CK 215/03, oraz z 25 stycznia 2001 roku, IV CKN 250/00). Doniosłość skutków związanych z pozbawieniem prawa do zachowku uzasadnia przyjęcie, że postępowanie uprawnionych do zachowku musi być rażąco naganne oraz cechować się złą wolą po ich stronie.
Trafnie wskazuje się także w orzecznictwie i doktrynie, że o nadużyciu prawa przez żądanie zapłaty zachowku mogą decydować jedynie okoliczności istniejące w płaszczyźnie „uprawniony – spadkobierca/obdarowany”. Nie można, bowiem abstrahować od faktu, że wyłączenia prawa do zachowku, z uwagi na niewłaściwe postępowanie w stosunku do spadkodawcy, dokonuje on sam na drodze wydziedziczenia. Okoliczności występujące na linii uprawniony – spadkodawca nie są oczywiście pozbawione znaczenia. Jednak mogą zostać uwzględnione tylko, jako dodatkowe, potęgujące stan sprzeczności z kryteriami nadużycia prawa. Samodzielnie nie mogą dawać podstawy do stwierdzenia nadużycia prawa (por. T. Juszyński, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2004 roku, IV CK 215/03, „Państwo i Prawo” 2005 rok, nr 6, poz. 111).
Zachowek stanowi minimum zagwarantowanego udziału w spadku spadkobiercy ustawowemu i pozbawić go tego udziału na podstawie art. 5 KC można tylko w sytuacjach wyjątkowych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 września 2009 r.; VI ACa 286/09).
Zachowek, gdy wnuczka albo wnuk odziedziczył w spadku po dziadkach – babci czy dziadku- w testamencie mieszkanie, dom, nieruchomość czy lokal
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
W niniejszej sprawie powódka B. Ł. żądała zasądzenia od pozwanej M. J. kwoty 14.500 zł tytułem zachowku po matce A. S. (2) wraz z odsetkami ustawowymi oraz kwoty 39.750 zł tytułem zachowku po ojcu A. S. (1) wraz z odsetkami ustawowymi.
Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Podniosła zarzut przedawnienia roszczenia o zachowek po A. S. (2), zarzut braku legitymacji procesowej biernej pozwanej w zakresie żądania zachowku po A. S. (2) oraz zarzut braku legitymacji procesowej czynnej powódki w zakresie żądania zachowku po A. S. (1). W przypadku uwzględnienia powództwa wnosiła o obniżenie kwoty objętej żądaniem pozwu w oparciu o przepis art. 5 KC
W pierwszej kolejności należało odnieść się do żądania zachowku po A. S. (2). Powódka jest spadkobierczynią ustawową swojej matki, co zostało potwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu. Otrzymała ze spadku po matce kwotę 1.100 zł z tytułu rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach. W niniejszym procesie, w zakresie żądania zachowku po A. S. (2), pozwana M. J. nie posiada legitymacji procesowej biernej. Nie jest bowiem spadkobierczynią A. S. (2) ani nie została przez nią obdarowaną. W konsekwencji, powództwo w zakresie żądania zachowku po A. S. (2) skierowane przeciwko pozwanej podlegało oddaleniu. Pozwana podnosiła także zarzut przedawnienia roszczenia o zachowek po A. S. (2). W świetle podniesionych wyżej okoliczności, roszczenie powódki o zachowek po A. S. (2) uległo przedawnieniu.
Dalsze rozważania należy odnieść do żądania zapłaty zachowku po A. S. (1) zmarłym w dniu 28 września. Pełnomocnik pozwanej podniósł zarzut braku legitymacji procesowej czynnej powódki w zakresie żądania zachowku po A. S. (1) z uwagi na fakt, iż nie jest biologiczną córką spadkodawcy, a pozwana nie ma wiedzy czy przysposobienie powódki przez A. S. (1) miało charakter prawny czy faktyczny.
A. S. (1) pozostawił dwie córki: powódkę B. Ł. oraz A. C., matkę pozwanej, które są jego spadkobierczyniami ustawowymi. Do całego spadku powołał jednak swoją wnuczkę M. J., która jest jego spadkobierczynią testamentową.
Jak wskazano powyżej powódka jest uprawniona do zachowku po swoim ojcu A. S. (1). W chwili otwarcia spadku była osobą pełnoletnią, nie wykazała aby miała orzeczoną trwałą niezdolnośc do pracy. Zgodnie z ustawą do spadku po A. S. (1) powołane były dwie córki: B. Ł. oraz A. C. w częściach równych. Z tych powodów ułamek, obliczony zgodnie z art. 991 § 1 KC, wynosi 1/4 substratu zachowku.
Określając wartość spadku należy brać pod uwagę jego stan z chwili śmierci spadkodawcy i cen z daty orzekania o zachowku. Z ustaleń poczynionych w tej sprawie wynika, że jednym składnikiem majątku spadkowego był stanowiący odrębną nieruchomość samodzielny lokal mieszkalny numer (…) położony w Ł. przy ulicy (…) wraz z prawami z nim związanymi stanowiący substrat zachowku. Powódka twierdziła wprawdzie, że zmarły pozostawił oszczędności i biżuterię, jednakże w tym zakresie nie przedstawiła żadnych dowodów. Ponadto, jak już zostało wskazane, twierdzenia powódki w tym zakresie, są sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności zeznaniami świadków. Na rozprawie powódka cofnęła wniosek o przesłuchanie w charakterze świadka H. Z.. W zakreślonym przez Sąd terminie, B. Ł. nie wskazała adresu świadka M. Ł., o przesłuchanie której, na okoliczność posiadanej przez rodziców biżuterii oraz zasobów pieniężnych, wnosiła na rozprawie. Zaś, w piśmie wskazała, że nie będzie zgłaszała żadnych świadków na rozprawę, co Sąd potraktował jako cofnięcie wniosku o przesłuchanie świadka M. Ł..
Między stronami bezsporna była wartość lokalu mieszkalnego numer (…) położonego w Ł. przy ul. (…) określona przez powódkę na kwotę 107.000 zł.
W przypadku uwzględnienia powództwa pozwana wniosła o obniżenie kwoty objętej żądaniem pozwu w oparciu o przepis art. 5 KC, argumentując, iż uwzględnienie żądania powódki w całości prowadziłoby do naruszenia zasad współżycia społecznego, w szczególności zasady sprawiedliwości, norm moralnych określających reguły postępowania między krewnymi oraz podstawowych zasad etycznego i uczciwego postępowania, gdyż jedyny składnik majątku spadkodawcy jaki stanowi mieszkanie stanowi wynik starań finansowych matki pozwanej.
W przedmiotowej sprawie, pozwana nie podniosła żadnej konkretnej okoliczności, która świadczyłaby, że żądanie zapłaty zachowku, ze względu na relacje łączące ją z powódką jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. M. J. nie wskazała na żadne zachowanie powódki skierowane przeciwko niej, które naruszałoby zasady współżycia społecznego, a to na niej zgodnie z art. 6 KC spoczywał ciężar udowodnienia, iż żądanie powódki nie stanowi realizacji przysługującego jej prawa podmiotowego, lecz jego nadużycie nie zasługujące na ochronę prawną. Natomiast, pozwana nie udowodniła, aby w niniejszej sprawie zaistniały jakiekolwiek okoliczności, które w świetle art. 5 KC uprawniałyby Sąd do obniżenia należnego powódce zachowku. Zwłaszcza, że substrat zachowku stanowi lokal mieszkalny, który nie jest centrum życiowym powódki, miejscem jej zamieszkania wraz z rodziną. Nabyty w drodze dziedziczenia po A. S. (1) lokal, jak wskazała pozwana, jest wynajmowany i stanowi dodatkowe źródło jej dochodów. Nie ma również podstaw, aby ocenić relację miedzy powódką, a pozwaną, jako niewłaściwe. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika także, aby powódka zachowała się w stosunku do spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Ponadto, wskazać należy, iż pozwana odpowiada za zachowek po A. S. (1) nie jako obdarowana, ale jako spadkobierca. Jej odpowiedzialność z tytułu zachowku nie jest zatem ograniczona zakresem wzbogacenia, jak ma to miejsce w przypadku obdarowanego (art. 1000 § 1 zd.3 KC).
Ponadto, to nie pozwana pokryła z własnych środków koszty wykupu mieszkania spadkodawcy, lecz jej matka. W konsekwencji, okoliczność ta mogłaby mieć znaczenie w sytuacji, gdyby roszczenie o zachowek skierowane było do A. C.. Dodatkowo wskazać należy, iż A. C. dzięki wykupieniu lokalu uzyskała środki, w tym premie gwarancyjne, z trzech książeczek mieszkaniowych, dzięki którym mogła spłacić pożyczkę zaciągniętą w pracy na wykup lokalu ojca. Zważyć przy tym należy, iż kwota wypłacona z książeczek przewyższała o ponad 2.000 zł pożyczkę zaciągniętą przez A. C. w pracy. W ustalonym w niniejszej sprawie stanie faktycznym, na uwagę zasługuje podnoszony w doktrynie i orzecznictwie postulat, iż nie należy odwracać zasady w procesie o zachowek. Albowiem, zasadą jest że jeśli uprawniony do zachowku nie został wydziedziczony przez spadkodawcę, winien otrzymać należny mu zachowek (tak między innymi P. K. „Zachowek w polskim prawie cywilnym.” 2012 rok). Pozwana dzięki testamentowi uzyskała poważną korzyść majątkową w postaci mieszkania kosztem powódki, która została wyłączona od dziedziczenia.
Z tych wszystkich względów, brak było podstaw do uwzględnienia wniosku strony pozwanej o oddalenie powództwa bądź obniżenie wysokości zachowku, a powództwo w zakresie żądania zachowku po A. S. (1) zostało, co do zasady uwzględnione.
Zachowek należny powódce wynosi 1/4 substratu zachowku, który stanowi samodzielny lokal mieszkalny numer (…), położony w Ł. przy ulicy (…) o wartości 107.000 zł. Po uwzględnieniu wynikającego z ustawy udziału powódki w majątku spadkowym (1/2) oraz ułamka zachowku (1/2) daję to kwotę 26.750 zł – stanowiącą należny powódce zachowek. Powództwo w zakresie przewyższającym podaną kwotę zostało oddalone jako nieudowodnione. Wyrok Sądu Rejonowego – II Wydział Cywilny z dnia 20 września 2016 r. II C 359/15
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
